Komisja Przyjazne Państwo chce usprawnić zwrot VAT turystom spoza UE. Sprzedawcy mają uzyskać możliwość dokonywania zwrotów bezgotówkowych. Projekt zakłada uproszczenia proceduralne wobec podmiotów pośredniczących.
ANALIZA
Podróżni spoza UE, którzy zrobili w Polsce zakupy, mogą odzyskać VAT zapłacony przy nabyciu towarów w formie tzw. usługi tax free. Dostępność tej usługi obwarowana jest wieloma ograniczeniami. System funkcjonuje w dwóch formach: zwrotu dokonywanego bezpośrednio przez sprzedawców, albo za pośrednictwem operatora zwrotu. W obu wypadkach realizacja usługi wymaga spełnienia uciążliwych wymogów, zarówno przez turystę, jak i podmiot dokonujący zwrotu. W rezultacie znaczenie systemu tax free dla polskiego rynku jest marginalne. Nad projektem ustawy, który ma to zmienić, pracuje obecnie Komisja Przyjazne Państwo.

Zwrot na konto

Eksperci są zgodni, że regulacje w zakresie zwrotu podróżnym polskiego VAT wymagają istotnych zmian, gdyż obecne przepisy utrudniają, a często wręcz uniemożliwiają podróżnym odzyskanie zapłaconego podatku. Zdaniem Tomasza Michalika, doradcy podatkowego, partnera w MDDP, przykładem tego typu regulacji jest wymóg zwrotu przez sprzedawców wyłącznie w gotówce.
– Utrzymywanie wymogu zwrotu gotówkowego w czasach, w których standardem nie tylko w rozliczeniach między przedsiębiorcami jest obrót bezgotówkowy, faktycznie ma na celu ograniczenie zwrotu cudzoziemcom – uważa Tomasz Michalik.
Wymóg ten w praktyce oznacza, że aby odzyskać polski VAT, turysta musi, po wyjeździe z Polski, ponownie tu wrócić, by odebrać zwrot podatku w miejscu, w którym dokonał zakupu. To zaś zdarza się w przypadku tych cudzoziemców, którzy przyjeżdżają do Polski regularnie.
– Osoba, która przyjechała do Polski raz i dokonała tu zakupów, nie odzyska VAT w tym trybie – mówi Tomasz Michalik.
Podobnego zdania jest Tomasz Grunwald, partner w KPMG Doradztwo Podatkowe.
– Zwrot bezgotówkowy, czyli w formie czeku bankowego lub przekazu elektronicznego, byłby nie tylko zgodny z duchem czasu, ale przede wszystkim ułatwiłby odzyskanie VAT podróżnym w ich własnej walucie, także w sytuacji, gdy zrobili w Polsce zakupy, ale nie zamierzają w ciągu kilku miesięcy wracać do tego samego sklepu, by tam fizycznie odebrać podatek – mówi Tomasz Grunwald.



Zwrot przez pośredników

Projekt zakłada także istotne uproszczenia proceduralne wobec pośredników zwrotu.
– Wyjątkowo restrykcyjne zasady funkcjonowania firm pośredniczących w tax free blokują skutecznie rozwój tej usługi w Polsce, ograniczając tym samym eksport – mówi Jolanta Golińczak, dyrektor zarządzający Global Refund Polska, jedynego operatora zwrotu VAT w Polsce.
Dziś działalność taką można prowadzić tylko na podstawie ważnego przez rok zaświadczenia od ministra finansów.
– Zastrzeżenia budzi już sama nazwa zaświadczenie w odniesieniu do dokumentu wydawanego z terminem ważności do określonego dnia, nie dłużej niż jeden rok – mówi Jolanta Golińczak.
Zgodnie z projektem, coroczne koncesjonowanie ma zostać zastąpione zgłoszeniem o zamiarze rozpoczęcia działalności w zakresie zwrotu podatku podróżnym. Zdaniem Tomasza Grunwalda trudno będzie przeforsować tak radykalną zmianę i może warto byłoby alternatywnie pomyśleć o przedłużeniu okresu, na jaki zaświadczenia są wymagane.
– Uproszczenia warunków funkcjonowania podmiotów pośredniczących są jednak konieczne, gdyż te obecnie obowiązujące zniechęcają, a nie zachęcają do prowadzenia działalności w tej dziedzinie – uważa Tomasz Grunwald.
W opinii Tomasza Michalika pośrednicy muszą być zobowiązani do spełnienia pewnych kryteriów gwarantujących to, że będą swoje funkcje wykonywali w sposób właściwy. Można to jednak osiągnąć raczej poprzez następczą kontrolę ich działalności, a nie coroczne koncesjonowanie, jak to ma miejsce dzisiaj.



Wpłata kaucji

Zaświadczenie wydawane pośrednikowi stwierdza, czy firma spełnia ustawowe wymogi prowadzenia działalności w zakresie dokonywania zwrotów. Jednym z warunków, który ma być uchylony, jest złożenie w urzędzie skarbowym kaucji gwarancyjnej w wysokości 5 mln zł.
Jak wskazuje Jolanta Golińczak, ten kosztowny wymóg ogranicza możliwości finansowe i operacyjne pośrednika, który wypłaca podróżnemu kwotę refundacji VAT ze swoich środków.
– Operator zwrotu nie jest eksporterem towaru i nie stosuje stawki 0 proc. do sprzedaży dokonanej w systemie tax free – podkreśla nasza rozmówczyni.
Wyjaśnia, że to sprzedawca, po zweryfikowaniu dokumentów tax free, stosuje stawkę 0 proc. do swojej sprzedaży wykazanej na dokumentach i rozlicza się z operatorem.
– Ostatnia nowelizacja ustawy o VAT zniosła wymóg wpłaty 250 tys. zł kaucji przy handlu unijnym, jednak zostawiono kaucję w wysokości 5 mln zł dla firm, które zajmują się zwrotem VAT podmiotom spoza Unii – zwraca uwagę Jolanta Golińczak.
Roman Namysłowski, doradca podatkowy z Ernst & Young, uważa, że system, w którym firma zwrotowa uzyskuje zwrócony podróżnym VAT od sprzedawców, nie wymagał wprowadzenia dodatkowych zabezpieczeń ze względu na wbudowany mechanizm samokontroli.
– Nie ma ponadto logicznego uzasadnienia wymogu składania kaucji przez firmę zwrotową, która to kaucja i tak nie będzie mogła pokryć ewentualnych zaległości podatkowych sprzedawcy – uważa ekspert.

Wymogi unijne

Zdaniem Jolanty Golińczak polskie prawo daleko odbiega od stanu pozwalającego na stwierdzenie, że ten system w Polsce istnieje w oczekiwanej przez nasz rynek skali. Największy na świecie operator VAT, Global Refund, pośredniczy w wypłacie ok. 20 tys. polskich dokumentów tax free rocznie.
– Ta sama firma w sąsiednich Niemczech dokonuje rocznie ok. 2 mln refundacji (co odpowiada 500 mln euro sprzedaży brutto w sklepach), w Czechach ok. 300 tys. wypłat (prawie 80 mln euro sprzedaży brutto), a działają w tych krajach również inni operatorzy VAT i tysiące sprzedawców samodzielnie dokonujących zwrotu – wylicza Jolanta Golińczak.
Wojciech Śliż, starszy menedżer w dziale doradztwa podatkowego PricewaterhouseCoopers, przypomina, że na gruncie dyrektywy VAT zwrot tego podatku podróżnym ma charakter zwolnienia, które jako wyłom od zasady powszechności opodatkowania podlega szczególnemu reżimowi. O ile państwa członkowskie muszą takie zwolnienie wprowadzić do krajowego porządku prawnego, o tyle mogą, a nawet powinny wprowadzić także środki, które zapobiegną powstawaniu nadużyć w tym zakresie.
– W tej sytuacji zmiany przepisów zmierzające do uproszczenia zasad czy też zniesienia określonych obowiązków związanych z funkcjonowaniem systemu zwrotu VAT łatwo mogą się spotkać z kontrargumentem w postaci konieczności zabezpieczenia interesu Skarbu Państwa, eliminowania ewentualnych nadużyć itp. – zauważa ekspert.
200 zł to minimalna kwota zakupów uprawniająca turystę do otrzymania zwrotu VAT