Spółka kapitałowa powstała z jednoosobowej firmy nie przejmie praw podatkowych. Spółka nie rozliczy faktur ani nie odzyska nadwyżki VAT osoby fizycznej.
Uchwalona ustawa o ograniczaniu barier administracyjnych, która ma wejść w życie 1 lipca tego roku, wprowadza możliwość przekształcenia jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę kapitałową (sp. z o.o. lub spółkę akcyjną). Nie zawiera jednak wystarczających regulacji, które wyeliminują ryzyko podatkowe takiego przekształcenia. Organy podatkowe nie będą przecież kierować się intencjami, które przyświecały tej ustawie, ale będą stosować przepisy, które w tym zakresie nie zostały odpowiednio zmienione.

Przejęcie obowiązków

Wprowadzenie możliwości przekształcenia przedsiębiorstwa osoby fizycznej w spółkę kapitałową ma wypełnić lukę, jaka istnieje w obowiązujących rodzajach przekształceń podmiotów gospodarczych.
Ustawa wprowadza do kodeksu spółek handlowych możliwość takiego przekształcenia, wskazując jednocześnie, że przekształceniu towarzyszyć będzie sukcesja praw i obowiązków. Rozwiązanie to nie ma jednak zastosowania do ulg podatkowych.
Zdaniem Witolda Adamowicza, doradcy podatkowego, menedżera w PwC, ten wyjątek jest niezrozumiały.
Z kolei do Ordynacji podatkowej wprowadzono przepis o odpowiedzialności solidarnej spółki za zobowiązania podatkowe przekształconego przedsiębiorcy. Pojawia się pytanie, czy oprócz odpowiedzialności spółka przejmie również prawa przekształconego przedsiębiorcy – w tym tak istotne prawo do odliczenia VAT? Otóż okazuje się, że prawa podatnika zostały w tej ustawie pominięte.
Jak mówi Krzysztof Kaczmarek, doradca podatkowy, partner w TPA Hortwath, ustawodawca nie wprowadził żadnych regulacji dotyczących sukcesji uniwersalnej w prawie podatkowym.
– Nie potrafię doszukać się racjonalnych przesłanek przemawiających za wyłączeniem sukcesji podatkowej w tym przypadku – stwierdza.
Jak mówi Artur Oleś, doradca podatkowy w Tax Leader. Szymik, Oleś, Kancelaria Doradztwa Podatkowego, w ocenie ustawodawcy wynika to z faktu, że byt prawny osoby fizycznej nie przestaje istnieć. O ile brak sukcesji numeru NIP jest zasadny, bowiem z samej istoty rzeczy nie może on przejść na następcę prawnego, to brak sukcesji podatkowej jest niekorzystny.

Błędy prawne

Eksperci są zgodni, w konsekwencji błędnie skonstruowanych przepisów brak sukcesji podatkowej zakłóci neutralność VAT (podatek ten powinien obciążyć konsumenta).
Jak mówi Artur Oleś, skoro spółka przekształcona nie jest sukcesorem na gruncie podatków przedsiębiorcy przekształcanego, to nie może odliczyć VAT.
Również Witold Adamowicz jest zdania, że jeśli na dzień przekształcenia przedsiębiorca będzie miał nadwyżkę VAT naliczonego nad należnym, to urzędy jej nie oddadzą. Osoba fizyczna też jej nie odzyska, gdyż zostanie wykreślona z ewidencji przedsiębiorców.
– Urzędy mogą argumentować, że pozostały VAT naliczony jest związany z nieopodatkowaną VAT transakcją przekształcenia, a w konsekwencji nie przysługuje prawo do jego odliczenia – stwierdza Witold Adamowicz.
Nierozwiązanym problemem wydaje się także, w jaki sposób rozliczyć faktury korygujące wystawione już po dokonaniu przekształcenia.
– Uważam, że w takim przypadku odliczenie VAT nie będzie przysługiwać – dodaje Artur Oleś.



Martwe przepisy

Co zatem pozostaje osobom fizycznym, które chcą przekształcić swoje przedsiębiorstwa w spółki kapitałowe?
W opinii Krzysztofa Kaczmarka, doradcy podatkowego, partnera w TPA Horwath, osoby te, po pierwsze, będą mogły wystąpić do ministra finansów o wiążącą interpretację przepisów i liczyć na to, że interpretacja taka będzie dla nich korzystna. Po drugie, mogą też dokonać przekształcenia w dwóch krokach, czyli najpierw w spółkę osobową, a następnie tę przekształcić w spółkę kapitałową – to skutkowałoby sukcesją generalną.
– Ale nie o to chodzi w ograniczaniu barier administracyjnych. Te przepisy są efektem pośpiechu i nonszalancji w pracach legislacyjnych – stwierdza Krzysztof Kaczmarek.
W rezultacie przedsiębiorcom będzie się bardziej opłacało zakładać spółki kapitałowe poprzez aport całego przedsiębiorstwa.
– Przy aporcie nie będzie podatku od czynności cywilnoprawnych. A przy przekształceniu trzeba go zapłacić, bo ustawa nie wyłączyła takiego rodzaju transakcji z opodatkowania – mówi Witold Adamowicz.
Niekompletne przepisy wypaczają sens ekonomiczny przekształcenia. Racjonalny przedsiębiorca się na to nie zdecyduje. Ustawa zamiast ograniczać, wprowadza kolejne bariery dla przedsiębiorców.
Kolejne zmiany w Ordynacji podatkowej to nieporozumienie
Prof. dr hab. Bogumił Brzeziński | ekspert z zakresu prawa podatkowego
Jakie zagadnienia podatkowe uznałby pan za równie interesujące, co budzące poważne wątpliwości?
Wątpliwości podatników budzą chyba wszystkie sprawy. Inaczej nie znalazłyby się w sądzie. Interesujące natomiast są te, które i sądom sprawiają pewne trudności, takie jak interpretacja przepisów dotyczących opodatkowania nieodpłatnych świadczeń (pakiety medyczne) oraz zwrot nadpłat w podatku akcyzowym.
Jaki wpływ na jakość orzecznictwa oraz realizację zasady zaufania do organów podatkowych mogą mieć proponowane zmiany do Ordynacji podatkowej, opublikowane przez Ministerstwo Finansów?
Zaufania nie da się zadekretować. To kwestia wypracowanej praktyki administracyjnej. Natomiast dokonywanie kolejnych zmian w Ordynacji podatkowej to nieporozumienie. Jej warstwa normatywna jest tak sfatygowana, że ustawa jako całość nadaje się wyłącznie do wymiany. Zapewniam, że wprowadzenie do nowej Ordynacji podatkowej np. zasad ogólnych prawa podatkowego będzie chronić interesy podatników znacznie lepiej niż wszystkie dotychczasowe wynalazki Ministerstwa Finansów razem wzięte.
Jaką znajomością podatków mogą pochwalić się studenci?
Znajomość prawa podatkowego, zwłaszcza wśród studentów wiążących z prawem podatkowym nadzieję kariery zawodowej, jest niekiedy zaskakująco wysoka. Konferencje, seminaria i warsztaty podatkowe to jednak świetne pomysły na konfrontację wiedzy książkowej z wymogami praktyki podatkowej. Trzeba też podkreślić, że firmy zajmujące się doradztwem podatkowym wykazują wyjątkowe duże zainteresowanie kontaktami ze studentami, wspierając imprezy naukowe studenckich kół oraz organizując m.in. ogólnopolskie konkursy podatkowe dla studentów.
Konferencje mają też swój aspekt środowiskowy, pozwalając studentom na poznanie i wymianę poglądów w wybitnymi praktykami, w tym sędziami sądów administracyjnych, ale także z kolegami z innych uniwersytetów.