Już za miesiąc (od 1 lipca) wejdą w życie nowe rozwiązania pozwalające indywidualnym przedsiębiorcom przekształcać się w jednoosobową spółkę kapitałową (z o.o. lub akcyjną). Dla nieuczciwych przedsiębiorców mogłoby to stanowić pokusę do tego, aby uciec przed odpowiedzialnością za długi podatkowe. Można sobie wyobrazić przypadki, w których przedsiębiorca (osoba fizyczna), na którym ciążą zaległości podatkowe, w celu uniknięcia egzekucji z majątku osobistego przekształci się w spółkę kapitałową, wnosząc ten majątek do spółki. Aby wyeliminować takie ryzyko w przepisach Ordynacji podatkowej zaczną obowiązywać nowe regulacje dotyczące odpowiedzialności spółki za zobowiązania podatkowe byłego przedsiębiorcy.

Możliwość przekształcenia

Adrian Artowicz, doradca podatkowy, dyrektor w ECDDP, wskazuje, że przepisy regulujące zasady nowej formy przekształcenia wprowadziła do Kodeksu spółek handlowych ustawa z 25 marca 2011 r. o ograniczaniu barier administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców (Dz.U. nr 106, poz. 622).
Joanna Szydlik, adwokat w zespole kancelarii adwokackich RS Adwokaci w Poznaniu, tłumaczy, że przedsiębiorca – osoba fizyczna stanie się z dniem przekształcenia wspólnikiem albo akcjonariuszem spółki przekształconej.
– Skutkiem tego przekształcenia będzie sukcesja praw i obowiązków do nowo powstałego podmiotu – tłumaczy nasza rozmówczyni.
I tak spółce przekształconej przysługiwać będą zezwolenia, koncesje oraz ulgi, które zostały przyznane przedsiębiorcy przed jego przekształceniem, chyba że co innego wynikałoby z ustawy lub decyzji o udzieleniu zezwolenia, koncesji albo ulgi.
– Jednocześnie ustawodawca przyjął, że powyższych reguł dotyczących sukcesji nie stosuje się do ulg podatkowych przewidzianych w przepisach prawa podatkowego – zwraca uwagę Joanna Szydlik.

Skutki podatkowe

W związku z wprowadzeniem nowego rodzaju przekształcenia dodano art. 112b w Ordynacji podatkowej (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.). Adrian Artowicz tłumaczy, że przepis ten ustanawia solidarną odpowiedzialność spółki kapitałowej powstałej w wyniku przekształcenia przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną całym jej majątkiem za zaległości podatkowe przekształconego przedsiębiorcy.
– Regulacja uchyla ryzyko wykorzystywania przekształcenia do uniemożliwienia realizacji zobowiązań podatkowych powstających w ramach działalności gospodarczej wykonywanej przez osoby fizyczne – komentuje nasz rozmówca.
Joanna Szydlik podkreśla, że przepis umożliwi organom podatkowym wydanie decyzji o solidarnej odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe osoby fizycznej, będącej przedsiębiorcą, w stosunku do jednoosobowej spółki kapitałowej, powstałej w wyniku przekształcenia tego przedsiębiorcy.
– Solidarna odpowiedzialność takiej jednoosobowej spółki kapitałowej będzie ograniczona jedynie do zaległości podatkowych przedsiębiorcy, związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą, powstałych do dnia przekształcenia – podkreśla nasza rozmówczyni.
Jednak jak wskazuje Krzysztof Biernacki, doradca podatkowy, odpowiedzialność ta rozciągać się będzie na wszystkie zaległości podatkowe związane z prowadzoną przez osobę fizyczną działalnością, a zatem również na zobowiązania wynikające z pełnienia funkcji płatnika zaliczek na podatek dochodowy np. od dochodów pracowników.



Eksperci podkreślają, że jest to nowy przypadek odpowiedzialności osoby trzeciej za zobowiązania podatkowe.
– Wprowadzona przez ustawodawcę nowa możliwość przekształcenia nie byłaby bowiem objęta dotychczasowymi regulacjami w zakresie sukcesji praw i obowiązków podatkowych ani odpowiedzialnością osób trzecich za zobowiązania podatkowe – podkreśla Adrian Artowicz.
Wynika to z tego, że przeniesienie odpowiedzialności za zobowiązania publicznoprawne, w tym podatki, na inny podmiot może nastąpić jedynie w trybie i w sposób przewidziany w Ordynacji podatkowej.
– Możliwe jest zatem przeniesienie odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe tylko na taki rodzaj podmiotu trzeciego, który został wyraźnie wskazany w przepisach Ordynacji podatkowej – podkreśla Joanna Szydlik.
Nasza rozmówczyni zaznacza, że gdyby nie wprowadzono odpowiednich zmian w ordynacji, to wówczas w przypadku niezaspokojonych istniejących zobowiązań podatkowych osoby fizycznej, prowadzącej działalność gospodarczą, nie byłoby możliwości przeniesienia odpowiedzialności za te zobowiązania na jednoosobową spółkę kapitałową powstałą w wyniku przekształcenia, a dysponującą faktycznie majątkiem przedsiębiorcy przekształcanego.

Likwidacja spółki

Jednak w opinii Łukasza Czekańskiego, doradcy podatkowego w WKB Wierciński, Kwieciński, Baehr, wprowadzone rozwiązanie może w pewnych okolicznościach nie spełnić swojego zadania.
– Może się zdarzyć, że w celu uniknięcia odpowiedzialności za swoje zaległości podatkowe przedsiębiorca przekształci się w jednoosobową spółkę kapitałową, którą następnie zlikwiduje – wskazuje ekspert.
Zgodnie z planowaną zmianą za zaległości podatkowe przedsiębiorcy będzie mogła odpowiadać jednoosobowa spółka kapitałowa. Długów tych jednak nie da się wyegzekwować, jeżeli przed wydaniem decyzji podatkowej w sprawie solidarnej odpowiedzialności spółka zostanie zlikwidowana.
– Co prawda zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej za zaległości podatkowej, spółki kapitałowej mogą odpowiadać członkowie jej zarządu, jednak trzeba podkreślić, że zaległości podatkowe, przedsiębiorcy nie staną się zaległościami podatkowymi jednoosobowej spółki kapitałowej – mówi Łukasz Czekański.
Zdaniem eksperta, z uwagi na to, członkowie zarządu jednoosobowej spółki kapitałowej nie będą odpowiadać po jej likwidacji za zaległości podatkowe byłego przedsiębiorcy.
Odpowiedzialność członków zarządu obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu, oraz zaległości wymienione w art. 52 Ordynacji podatkowej (np. nienależny zwrot) powstałe w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu.
W przypadku gdy spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji lub spółka akcyjna w organizacji nie posiadają zarządu, za zaległości podatkowe spółki odpowiada jej pełnomocnik albo odpowiadają wspólnicy, jeżeli pełnomocnik nie został powołany. Trzeba jednak pamiętać, że przepisy o odpowiedzialności stosuje się również do byłego członka zarządu oraz byłego pełnomocnika lub wspólnika spółki w organizacji.