Podatku nie muszą się bać przedsiębiorcy działający w branży ubezpieczeniowej, a także zajmujący się pośrednictwem w zakupie takich produktów, jak kredyty czy pożyczki. Opodatkowana jest zaś windykacja długów.

Czy pośrednictwo finansowe podlega daninie

Pani Joanna chce otworzyć firmę, w której będzie przedstawiać klientom ofertę współpracujących instytucji finansowych. Z zainteresowanymi planuje podpisywać umowy sprzedaży prezentowanych produktów (głównie kredytów i pożyczek). Rozważa także możliwość świadczenia takich usług przez internet. Czy będzie musiała naliczać VAT?
Opisane czynności – pomoc przy zawieraniu umowy kredytu lub pożyczki – można uznać za usługi pośrednictwa finansowego, które co do zasady ustawa o VAT zwalnia z tego podatku. Należy jednak pamiętać, że w ustawie nie ma definicji usług pośrednictwa finansowego. Wynika ona pośrednio z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Uznał on np. w wyroku z 13 grudnia 2001 r. (sygn. akt C-235/00), że jest to działalność wykonywana przez podmioty pośredniczące, które nie są stroną umowy dotyczącej produktu finansowego. W praktyce więc aby uznać, że pani Joanna świadczy usługę pośrednictwa finansowego, musi ona dokonać wszystkiego co niezbędne, aby klient zawarł umowę np. z bankiem. Ponadto nie powinna mieć żadnego interesu wynikającego z treści takiej umowy (nie może w nią ingerować).
Wspomniane usługi można także świadczyć przez internet, co potwierdził Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 26 czerwca 2013 r. (sygn. akt I FSK 923/12). Orzekł, że jeśli oferta instytucji finansowych będzie prezentowana na stronie internetowej danej spółki, a klient będzie mógł ją przeglądać i uzyskać kontakt z doradcą lub otrzymać wniosek i zawrzeć umowę, np. zawarcia pożyczki, to taka firma świadczy zwolnione z VAT usługi pośrednictwa finansowego. Uzasadniał, że spółka nie tylko udostępnia przestrzeń na stronie internetowej, ale także umożliwia zawarcie umowy finansowej – dlatego działa jako pośrednik.
Trzeba jednak pamiętać, że przywileje podatkowe mogą zostać ograniczone. Z VAT nie będą zwolnione czynności niemające charakteru usług pośrednictwa finansowego, które firma zleci innemu podmiotowi (tak wynika m.in. z wyroku TSUE z 21 czerwca 2007 r., sygn. akt C-453/05). Jeśli więc np. podwykonawca będzie oceniał zdolność kredytową swoich klientów, a potem odpłatnie przekazywał ich dane pośrednikom finansowym, którzy podpisywaliby wnioski o kredyt, to co do zasady nie może skorzystać ze zwolnienia. Takie usługi opodatkowane są stawką podstawową (23 proc.), gdyż nie jest to pośrednictwo finansowe, nie zmierza do zawarcia umowy kredytowej, a tylko stanowi odrębny element poboczny. Potwierdził to także polski fiskus np. w interpretacji indywidualnej wydanej przez dyrektora łódzkiej izby skarbowej 14 marca 2012 r. (nr IPTPP2/443-837/11-4/AW).
Podstawa prawna
Art. 43 ust. 1 pkt 14, 37–41 ustawy o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 177 poz. 1054 z późn. zm.).
Art. 135 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej.

Czy ściąganie długów jest wolne od podatku

Pan Mirosław do tej pory świadczył usługi finansowe, przy których nie trzeba naliczać VAT. Zamierza zmienić profil firmy i zająć się ściąganiem długów w imieniu dłużnika. Czy takie usługi także będą zwolnione z daniny?
Przedsiębiorca świadczący opisane usługi powinien naliczyć VAT według stawki podstawowej 23 proc. Podobnie jak w przypadku usług pośrednictwa finansowego ustawa o VAT nie definiuje pojęcia ściągania długów czy też faktoringu, które nie korzystają z przywilejów podatkowych. W tym drugim przypadku chodzi o sytuację, gdy wyspecjalizowany podmiot (głównie powiązany z bankami) wykupuje wierzytelność swojego klienta, który dzięki temu zabezpiecza się np. przed opóźnieniami w spłacie długu. Wierzytelności skupowane są za wynagrodzeniem, z reguły w formie dyskonta, czyli po cenie niższej niż ich wartość nominalna. Takie wynagrodzenie jest opodatkowane.
Daninie nie będzie z kolei podlegać sprzedaż trudnych długów, czyli takich, które mogą się okazać niemożliwe do ściągnięcia. Chodzi o transakcje, w których wierzytelność jest zbywana po cenie niższej od nominalnej – odpowiadającej jej rzeczywistej wartości ekonomicznej z dnia sprzedaży. W tym przypadku trudno bowiem mówić o tym, że firma zobowiązała się do ściągnięcia długu w zamian za wynagrodzenie. Takie podejście wobec trudnych długów wynika z wyroku TSUE z 27 października 2011 r. (sygn. akt C-93/10). Potwierdził je także NSA w wyroku wydanym w poszerzonym, siedmioosobowym składzie 19 marca 2012 r. (sygn. akt I FPS 5/11).
Podstawa prawna
Art. 43 ust. 15 ustawy o podatku od towarów i usług z 11 marca 2004 r. (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 177 poz. 1054 z późn. zm.).
Art. 135 ust. 1 lit. d Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej.

Czy usługi ubezpieczeniowe są opodatkowane

Czytelnik jest agentem ubezpieczeniowym. Uważa, że świadczone przez niego usługi wymagają naliczenia VAT. Czy ma rację?
Wolne od daniny są usługi ubezpieczeniowe i reasekuracyjne oraz pośrednictwo przy nich. Ponieważ ani ustawa o VAT, ani dyrektywy unijne nie określiły, czym są usługi ubezpieczeniowe i reasekuracyjne, więc określając zakres zwolnienia, należy odwołać się do ustaw: o działalności ubezpieczeniowej oraz o pośrednictwie ubezpieczeniowym. Kwestią tą zajął się także TSUE w wyroku z 20 listopada 2003 r. (C-8/01). Trybunał stwierdził wtedy, że „jeśli chodzi o pojęcie usług (transakcji) ubezpieczeniowych, to podstawowym ich elementem jest to, że ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zamian za uprzednią zapłatę składki, zapewnić ubezpieczonemu, w przypadku zmaterializowania się pokrywanego ryzyka, usługę uzgodnioną w chwili zawarcia umowy”. TSUE orzekł też np. w wyroku z 25 lutego 1999 r. (C-349/96), że zwolnienie usług ubezpieczeniowych z VAT nie ogranicza się tylko do specjalistycznych firm zajmujących się tego rodzaju czynnościami. Z wyroku wynikało, że państwa członkowskie nie mogą ograniczyć preferencji w VAT dotyczących usług ubezpieczeniowych wyłącznie do podmiotów uprawnionych do świadczenia takich czynności w rozumieniu prawa krajowego. Ze zwolnienia mogą także korzystać agenci ubezpieczeniowi, co potwierdził polski fiskus np. w interpretacji z 8 sierpnia 2011 r. wydanej przez dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu (nr ILPP1/443-738/11-4/MS). Warunkiem jest, aby spełniali wymogi określone w art. 7 ust. 1 i art. 9 ust. 1 ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym, m.in. byli wpisani do rejestru agentów ubezpieczeniowych czy też odbyli szkolenie prowadzone przez zakład ubezpieczeń i zakończyli go egzaminem.
Podstawa prawna
Art. 7 ust. 1, art. 9 ust. 1 ustawy z 22 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym (t.j. Dz.U. nr 124, poz. 1154 z późn. zm.).
Art. 5–223 ustawy z 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 11, poz. 66 z późn. zm.).
Art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 z późn. zm.).
Art. 135 ust. 1 lit. a Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej.

Czy przy usługach pomocniczych jest zwolnienie

Przedsiębiorca współpracuje z firmami ubezpieczeniowymi. Pomaga zorganizować badania lekarskie ich potencjalnych klientów, aby ocenić przed zawarciem umowy ryzyko, jakie poniosą ubezpieczyciele. Myśli też o rozpoczęciu świadczenia usług assistance w ramach tej współpracy. Czy będzie mógł skorzystać ze zwolnienia w VAT?
Wolne od daniny są nie tylko usługi ubezpieczeniowe, ale także usługi pomocnicze w stosunku do nich. Chodzi o czynności stanowiące odrębną całość, które są niezbędne do świadczenia głównej usługi ubezpieczeniowej. Te kryteria spełnia przedsiębiorca, który pomaga ocenić, jaką składkę powinien płacić klient. Realizuje bowiem cele głównej usługi ubezpieczeniowej, z którą wykonywane przez niego czynności są ściśle związane, a bez której jego praca nie miałaby ekonomicznego sensu. Potwierdził to NSA w wyroku z 2 lipca 2013 r. (sygn. akt I FSK 675/13).
Takiego samego zdania sąd kasacyjny był wobec usług assistance np. pomocy drogowej świadczonych dla zakładów ubezpieczeń (np. wyrok z 16 maja 2013 r., sygn. akt I FSK 983/12). Uznał, że są nierozerwalnie związane z główną usługą ubezpieczeniową, która właśnie dzięki nim może być świadczona.
Z takim podejściem nie zgadza się minister finansów, który w piśmie z 20 lipca 2012 r. (nr PT1/033/1/2/EFU/2012/PT-304) stwierdził, że nawet jeśli konkretna usługa assistance jest niezbędna do świadczenia usługi ubezpieczeniowej, to nie przesądza to o możliwości zastosowania zwolnienia. Twierdził, że usługi pomocy drogowej, takie jak zorganizowanie pomocy w miejscu zdarzenia, naprawa uszkodzonych rzeczy, wynajem samochodu zastępczego, holowanie uszkodzonego pojazdu, rezerwacja miejsca w hotelu, lustracja miejsca zdarzenia i szacowanie szkody, są czynnościami o charakterze czysto technicznym, a nie integralną częścią usługi głównej. Dlatego też – zdaniem ministra – należy je opodatkować niezależnie od tego, czy są świadczone w imieniu i na rzecz zakładów ubezpieczeń, czy też innych podmiotów. Jego zdaniem wolne od daniny są tylko niektóre czynności wykonywane w ramach procesu likwidacji szkód, up. rozpatrywanie roszczeń.
Minister finansów powołał się na korzystne dla siebie orzeczenia TSUE (np. z 5 czerwca 1997 r., sygn. akt C-2/95).
NSA jednak stoi na stanowisku korzystnym dla podatników i sugeruje, że polska ustawa, pozwalając na zwolnienie z VAT usług pomocniczych, m.in. do ubezpieczeniowych, wprowadziła przepis wyprzedzający projektowane, korzystne rozwiązania wspólnotowe.
Podstawa prawna
Art. 43 ust. 1 pkt 13, pkt 37 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 z późn. zm.).

Czy przy przekazach na zlecenie jest VAT

Firma przyjmuje i realizuje zlecenia przekazów pieniężnych na określone rachunki bankowe. W ten sposób z własnego konta bankowego dokonuje transferu na konto finalne. Czy musi naliczać VAT?
Opisane usługi korzystają ze zwolnienia z podatku od towarów i usług. Potwierdzają to interpretacje indywidualne, np. wydana przez poznańską izbę skarbową 2 maja 2011 r. (nr ILPP1/443-188/11-2/BD). Ustawa o VAT pozwala nie pobierać podatku m.in. od usług depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków bankowych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych oraz pośrednictwa w ich świadczeniu. Jeśli więc usługi nie noszą znamion czynności związanych z windykacją, faktoringiem i innego rodzaju odzyskiwaniem długów, a tylko pozwalają przekazać pieniądze na inny rachunek bankowy, to nie trzeba naliczać VAT. Także w tym przypadku wolne od daniny będą usługi pomocnicze, które są niezbędne do wykonania usługi głównej.
Podstawa prawna
Art. 43 ust. 1 pkt 13, pkt 40 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 z późn. zm.).