Czy gmina działa jako podatnik VAT, gdy wydzierżawia ogólnodostępne boisko gminnemu ośrodkowi kultury? Rozstrzygnie to wyrok siedmiu sędziów.
Postanowił o tym wczoraj poszerzony skład Naczelnego Sądu Administracyjnego, rezygnując z wydania w tej sprawie uchwały.
W uzasadnieniu sędzia Jan Rudowski wyjaśnił, że sprawa, na tle której zadano pytanie, miała specyficzny, indywidualny charakter, dlatego nie nadawała się pod ogólne rozstrzygnięcie.
NSA uznał, że właściwsze będzie wydanie wyroku w siedmioosobowym składzie sędziowskim. Wyrok ten da pewne wskazówki, ale nie będzie wiążący dla innych składów sędziowskich. Ma zapaść 28 października br. (sygn. akt I FSK 164/17).
Zmiana przeznaczenia
Chodziło gminę, która wybudowała boisko, a następnie przeznaczyła je do bezpłatnego używania. Inwestycja nie była wykorzystywana do czynności opodatkowanych VAT, więc gmina nie odliczyła podatku naliczonego przy jej budowie.
Później jednak gmina doszła do wniosku, że wydzierżawi boisko gminnemu ośrodkowi kultury (GOK). Wprawdzie nadal byłoby ono ogólnodostępne, ale GOK miał płacić gminie czynsz dzierżawny w wysokości kilkuset złotych rocznie.
Ważne NSA nabrał podejrzeń, czy zmiana formy oddania boiska ośrodkowi kultury – z nieodpłatnej na symbolicznie odpłatną – nie miała na celu jedynie umożliwić gminie odzyskanie części podatku naliczonego
Gmina liczyła na to, że dzięki dzierżawie (opodatkowanej VAT) będzie mogła odliczyć VAT naliczony, którego koszt poniosła przy budowie boiska. Chciała odjąć podatek proporcjonalnie do pozostałego okresu, który dla nieruchomości wynosi 10 lat.
Fiskus się na to nie zgodził. Stwierdził, że skoro gmina realizowała inwestycję z zamiarem wykorzystywania jej do czynności niepodlegających opodatkowaniu, to nie może później odliczyć VAT wskutek zmiany przeznaczenia tej inwestycji.
Nie zgodził się z tym WSA w Olsztynie. Argumentów w tej sprawie dostarczyło mu postanowienie TSUE z 5 czerwca 2014 r. (w sprawie C-500/13), potwierdzone później wyrokiem TSUE z 25 lipca 2018 r. w sprawie Gminy Ryjewo (sygn. C-140/17).
Fiskus zaskarżył wyrok olsztyńskiego sądu, ale w skardze kasacyjnej sięgnął po inny argument. Stwierdził, że przekazanie boiska GOK-owi wcale nie spowoduje zmiany jego przeznaczenia, bo nadal mieszkańcy będą korzystać z niego nieodpłatnie.
Poza tym – jak stwierdził fiskus – czynsz dzierżawny będzie miał charakter symboliczny, co oznacza, że pomiędzy gminą a GOK-iem nie dojdzie do odpłatnego świadczenia usługi (co dawałoby prawo do odliczenia VAT).
Wątpliwości co do odpłatności
Gdy spór trafił do NSA, ten uznał, że sprawa wymaga podjęcia uchwały. Zauważył, że choć organizatorem samorządowej instytucji kultury jest gmina, to instytucja ta, po jej utworzeniu, uzyskuje odrębną osobowość prawną i staje się podmiotem niezależnym od gminy.
– W tej sytuacji zawarcie odpłatnej umowy cywilnoprawnej, jaką jest dzierżawa mienia, mieści się co do zasady w katalogu czynności objętych zakresem działalności gospodarczej, a co za tym idzie – opodatkowanych VAT – stwierdził NSA.
Od razu jednak nawiązał do wątpliwości, czy zawarcie takiej umowy przez gminę dla realizacji zadań własnych powoduje, że będzie miała miejsce czynność opodatkowana VAT.
Sąd przywołał do orzecznictwo TSUE, z którego wprost wynika, że usługi są odpłatne tylko wtedy, gdy wynagrodzenie otrzymywane przez usługodawcę stanowi rzeczywisty ekwiwalent świadczenia na rzecz usługobiorcy. Ma to szczególne znaczenie dla gmin, które co do zasady nie są uważane za podatników VAT w związku z działalnością, którą wykonują jako organy władzy publicznej (nawet wtedy, gdy w związku z tą działalnością pobierają należności, opłaty, składki lub płatności) – podkreślił NSA.
Jaki był cel
Ostatecznie nabrał podejrzeń, czy zmiana formy oddania boiska ośrodkowi kultury – z nieodpłatnej na symbolicznie odpłatną – nie miała na celu jedynie umożliwić gminie odzyskanie części podatku naliczonego.
NSA przywołał tu wyrok sądu kasacyjnego z 14 grudnia 2017 r. (sygn. akt I FSK 2073/15). Wynikało z niego, że brak ekwiwalentności pomiędzy pobieranymi opłatami za świadczenia gminy a ich wartością powoduje, że mimo odpłatności tych świadczeń gmina dalej działa jako organ władzy publicznej.
Wątpliwości te skłoniły 2 lipca br. NSA do zadania pytania pod uchwałę, czy w związku z wydzierżawieniem samorządowej jednostce organizacyjnej za symboliczną kwotę gmina będzie działa jak podatnik prowadzący działalność gospodarczą.
Wczoraj jednak NSA w poszerzonym składzie postanowił, że uchwały nie będzie.
orzecznictwo
Wyrok NSA z 7 października 2019 r., sygn. akt I FPS 2/19. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia
