W obrocie między dwoma podatnikami dokonanie płatności nie będzie obciążone VAT, gdy nie dotyczy wykonanej usługi lub sprzedaży towaru. Jakimi regułami trzeba się kierować w takich przypadkach?
Opodatkowaniu nie podlegają np. odszkodowania, kary umowne w związku z wadliwym wykonaniem usługi czy odsetki za zwłokę, gdy nabywca opóźnia się z zapłatą ceny.
Podstawą zapłaty wymienionych kwot nie jest bowiem wykonanie jakiegokolwiek świadczenia, ale przeciwnie – niewykonanie zobowiązania, względnie niewłaściwe jego wykonanie.
Istotna jest zatem funkcja płatności – w powyższych przypadkach płatności pełnią funkcję odszkodowawczą, a nie wynagrodzenia. W konsekwencji nie stanowią one zapłaty za usługę. Skoro zaś nie ma usługi (ani dostawy towarów), to nie wystąpi także VAT.
Podobnie będzie, gdy dla zabezpieczenia interesów jednej ze stron druga wpłaci kwotę mającą charakter kaucji gwarancyjnej.
Kwota ta, w razie wystąpienia określonej przez strony sytuacji (np. spóźnienia się z płatnością przez nabywcę), może się przekształcić (w razie takiej decyzji kontrahentów) w płatność z tytułu dostarczonego towaru lub wykonanej usługi.
Póki jednak pełni funkcję zabezpieczenia, nie stanowi ona płatności z tytułu jakiejkolwiek czynności opodatkowanej.
WSA w Warszawie w wyroku z 24 maja 2012 r. (sygn. akt III SA/Wa 2381/11) rozstrzygał kwestię, czy jednorazowo wypłacana kwota pieniężna stanowiąca rodzaj zachęty do zawarcia umowy powinna być obciążona VAT.
Sąd uznał, że samo zawarcie umowy, tworzącej m.in. zobowiązanie do świadczenia przez jedną ze stron konkretnych usług w przyszłości, następujące po otrzymaniu pieniężnej zachęty, nie może być uznane za podlegające opodatkowaniu świadczenie usług.
Zawarcie umowy o świadczenie usług nie jest samo w sobie usługą, a więc nie może podlegać opodatkowaniu.