Obecnie zwolnienie z VAT dla usług określone w art. 43 ustawy o VAT bazuje na kryterium przedmiotowo-podmiotowym. Jakie ma to konsekwencje w przypadku usług pocztowych?
Taka konstrukcja zwolnienia oznacza, że ma ono zastosowanie do konkretnych usług tylko jeżeli są one wykonywane przez określone podmioty. Będą zatem przypadki, kiedy takie same usługi świadczone przez różne podmioty będą opodatkowane w różny sposób. Dobrym przykładem są usługi pocztowe. Zwolnione z VAT są usługi pocztowe realizowane przez operatora zobowiązanego do świadczenia powszechnych usług pocztowych. W konsekwencji nie wszystkie usługi pocztowe, ale tylko te, które są realizowane przez wskazanego operatora, podlegają zwolnieniu. Operatorem tym jest Poczta Polska.
Regulacja ta oparta jest na dyrektywie 2006/112. Trybunał Sprawiedliwości UE odnosząc się do usług pocztowych w wyroku w sprawie C-357/07 (TNT Post) uznał, że dopuszczalna jest sytuacja, w której te same usługi świadczone przez różne podmioty będą traktowane odmiennie dla celów VAT. Jest to akceptowalne, jeżeli wynika z odmiennych funkcji, jakie pełnią te podmioty. W przypadku usług pocztowych funkcją pełnioną przez pocztę publiczną jest, zdaniem TSUE, nałożony na nią obowiązek zapewnienia ogółowi społeczeństwa dostępu do poczty. Zwolnienie to ma zastosowanie do świadczenia usług, które publiczne służby pocztowe wykonują właśnie działając w charakterze operatora, który zobowiązał się do zapewnienia w danym państwie powszechnych usług pocztowych.
Zwolnienie nie obejmuje natomiast świadczenia – przez tego samego publicznego operatora oraz inne podmioty – usług o charakterze szczególnym, których warunki zostały wynegocjowane indywidualnie z konkretnymi nabywcami. Tym samym tylko usługi pocztowe świadczone przez Pocztę Polską, których warunki nie są indywidualnie określane w negocjacjach z konkretnymi nabywcami podlegają zwolnieniu, także jeżeli na rynku działają inne podmioty, które świadczą takie same usługi. Usługi tych podmiotów są opodatkowane VAT na zasadach ogólnych.