Do dochodów z tytułu nieujawnionych operacji gospodarczych opodatkowanych ryczałtem od dochodów spółek należy zaliczyć niezaksięgowane do końca trzeciego miesiąca następnego roku faktury przychodowe i kosztowe – wyjaśniło Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na pytanie DGP
- Kara niewspółmierna do winy [OPINIA]
- Pytania księgowych
- Odpowiedź MF na pytanie DGP
- Przychodowe i kosztowe
- Kiedy nie ma podatku…
rozwiń ›
- Taka wykładnia MF, która nakazuje opodatkowanie ujętych z opóźnieniem faktur kosztowych, to absurd. W jakim sensie nieujawniona faktura kosztowa może wygenerować dochód? - zastanawia się Bartosz Mazur, doradca podatkowy i partner w Gekko Taxens. Jego zdaniem oznacza to nic innego niż czysty fiskalizm.
- Wprawdzie rozumiem ideę Ministerstwa Finansów i chęć przyłożenia szczególnej wagi do rzetelnego prowadzenia ksiąg, gdyż na ich podstawie jest ustalany zysk, który - o ile zostaje wypłacony - podlega opodatkowaniu, lecz zostało to zrobione z pominięciem zasady współmierności winy do kary - komentuje Natalia Kamińska-Kubiak z Grant Thornton (patrz ramka).
Kara niewspółmierna do winy [OPINIA]
W praktyce dla wielu podatników estońskiego CIT, którzy wybrali ten model opodatkowania od 2022 r., omawiany problem będzie miał znaczenie po raz pierwszy dopiero przy zamknięciu i zatwierdzeniu 2022 r. Obecnie, gdy występują sytuacje niezarachowania zagubionej faktury (np. pracownik za późno ją przyniósł), to dotyczy to faktur z lat sprzed okresu ryczałtowego, a do takich faktur omawiane przepisy o doliczaniu dochodu ryczałtowego nie mają zastosowania.
Ustawa o rachunkowości wprowadza mechanizm radzenia sobie z takimi zarachowanymi fakturami w zależności od tego, czy ten fakt został ujawniony przed zatwierdzeniem, czy już po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego. Dodatkowo często do ujawnienia takich sytuacji dochodzi po znacznym upływie czasu, nawet terminu płatności podatku ryczałtowego z tego tytułu, dlatego może się zdarzyć konieczność zapłacenia dodatkowo odsetek za zwłokę.
Wprawdzie rozumiem ideę Ministerstwa Finansów i chęć przyłożenia szczególnej wagi do rzetelnego prowadzenia ksiąg, gdyż na ich podstawie ustalany jest zysk, który - o ile zostaje wypłacony - podlega opodatkowaniu, lecz zostało to zrobione z pominięciem zasady współmierności winy do kary. ©℗
Zdaniem resortu finansów nie ma znaczenia, czy brak operacji gospodarczych w księgach rachunkowych podatnika jest działaniem zawinionym, czy niezawinionym.
Pytania księgowych
Wątpliwości w tym zakresie zgłosili nam księgowi rozliczający spółki, które wybrały ryczałt od dochodów spółek zwany potocznie estońskim CIT. Zastanawiają się, co w sytuacji, gdy po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego okaże się, że nie zewidencjonowali jakiegoś kosztu z poprzedniego roku (np. z powodu przeoczenia, niedostarczenia faktury do księgowości, zagubienia jej).
Wątpliwości budzi to, czy taki koszt - nawet gdy nie dotyczy wydatków na rzecz udziałowców, akcjonariuszy, wspólników - jest dochodem z nieujawnionych operacji gospodarczych, który podlega opodatkowaniu estońskim CIT (zgodnie z art. 28m ust. 1 pkt 6 ustawy o CIT).
Ministerstwo Finansów potwierdziło to w odpowiedzi na pytanie DGP.
Odpowiedź MF na pytanie DGP
Dochód z tytułu nieujawnionych operacji gospodarczych powstaje w związku z pominięciem w prowadzonych księgach zdarzeń gospodarczych pomimo obowiązku ich wykazania. Natomiast zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości do ksiąg rachunkowych danego okresu sprawozdawczego należy wprowadzić w postaci zapisu każde zdarzenie, które nastąpiło w tym okresie sprawozdawczym.
W związku z tym do dochodu z tytułu nieujawnionych operacji gospodarczych należy zaliczyć zarówno niezaksięgowane faktury kosztowe, jak i przychodowe. Przy ocenie zasadności kwalifikacji operacji gospodarczej do dochodu z tytułu nieujawnionych operacji gospodarczych znaczenie ma jedynie fakt ich nieujawnienia w księgach rachunkowych danego okresu sprawozdawczego. Tym samym nie ma znaczenia, czy brak ujawnienia operacji gospodarczych w księgach rachunkowych podatnika jest działaniem zawinionym, czy nie.
Zgodnie z art. 28t ust. 1 pkt 3 ustawy o CIT ryczałt od dochodu z tytułu nieujawnionych operacji gospodarczych jest płatny do końca trzeciego miesiąca roku podatkowego następującego po roku, w którym przychody lub koszty powinny zostać zarachowane. W związku z powyższym podatnik może dokonywać w tym terminie stosownych korekt w księgach rachunkowych dla danego okresu sprawozdawczego bez obowiązku zapłaty dodatkowego podatku od dochodu z tytułu nieujawnionych operacji gospodarczych.
Natomiast jeśli nieujawnione operacje gospodarcze zostaną ujawnione po otwarciu ksiąg rachunkowych dla kolejnego okresu sprawozdawczego, to w zależności od tego, czy błąd ten został ujawniony przed zatwierdzeniem, czy po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego za rok obrotowy, którego dotyczy, oraz czy ma on istotny wpływ na to sprawozdanie finansowe, operacja gospodarcza dotycząca tego błędu powinna zostać ujęta:
■ albo w księgach bieżącego roku obrotowego
■ albo w księgach rachunkowych roku, którego dotyczy
- zgodnie z regulacjami art. 54 ustawy o rachunkowości.
Po ujawnieniu takiego uchybienia (np. w ramach kontroli podatkowej organu podatkowego lub weryfikacji własnej podatnika) podatnik - zgodnie z zasadami prowadzenia ksiąg rachunkowych - zaksięgowuje daną operację gospodarczą w roku jej ujawnienia. Jednak okoliczność ta nie zmienia faktu, że w ryczałcie obowiązek podatkowy z tego tytułu powstaje w roku podatkowym, w którym przychody te lub koszty powinny zostać zarachowane.
Zatem nieujawnienie kosztów lub przychodów ma faktycznie wpływ na wysokość zobowiązania podatkowego. ©℗
Przychodowe i kosztowe
Resort wyjaśnił, że jeżeli spółka pominie w księgach rachunkowych zdarzenie gospodarcze, mimo iż miała obowiązek je wykazać, to powstaje dochód z nieujawnionych operacji gospodarczych. Nie ma przy tym znaczenia, czy brak ewidencji nastąpił z winy spółki, czy nie - podkreśliło MF. Dodało, że dotyczy to zarówno faktur przychodowych, jak i kosztów.
Kiedy nie ma podatku…
Przy czym - jak wyjaśniło ministerstwo - istotny jest moment ujawnienia niezaksięgowanych wcześniej operacji gospodarczych. Ma on związek z terminem płatności ryczałtu od dochodu z tytułu nieujawnionych operacji gospodarczych. Zgodnie z art. 28t ust. 1 pkt 3 ustawy o CIT ten podatek jest płatny do końca trzeciego miesiąca roku podatkowego następującego po roku, w którym przychody lub koszty powinny zostać zarachowane.
Jeżeli zatem nieujawnione operacje gospodarcze zostaną ujawnione przed tym terminem, to korekta w księgach rachunkowych dla danego okresu sprawozdawczego nie spowoduje obowiązku zapłaty dodatkowego podatku od dochodu z nieujawnionych operacji gospodarczych.
…a kiedy jest podatek
Jeżeli natomiast zostaną one ujawnione po otwarciu ksiąg rachunkowych dla kolejnego okresu sprawozdawczego, to w zależności od tego, czy ten błąd został ujawniony przed zatwierdzeniem, czy po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego za rok obrotowy, którego dotyczy, oraz czy ma on istotny wpływ na to sprawozdanie finansowe, operacja gospodarcza dotycząca tego błędu powinna zostać ujęta:
■ albo w księgach bieżącego roku obrotowego
■ albo w księgach rachunkowych roku, którego dotyczy.
Resort nawiązał tu do art. 54 ustawy o rachunkowości.
Inaczej jest jednak - jak wynika z odpowiedzi MF - w rozliczeniach z fiskusem. W estońskim CIT obowiązek podatkowy z tego tytułu powstanie w roku podatkowym, w którym te przychody lub koszty powinny zostać zarachowane.
- Zatem nieujawnienie kosztów lub przychodów ma wpływ na wysokość zobowiązania podatkowego - wyjaśniło MF (patrz ramka).
Liczy się wypłata zysku
Zdaniem Bartosza Mazura ta kwestia z pewnością trafi do sądów administracyjnych. Ekspert przypomina bowiem, że w CIT estońskim wysokość zysku sama w sobie nie ma znaczenia dla opodatkowania. Istotne jest tylko, czy ten zysk jest wypłacany.
- Można zrozumieć opodatkowanie nieujawnianych przychodów jako rodzaj sankcji za nieprawidłowe prowadzenie ksiąg i działanie w szarej strefie. Dlaczego jednak podatnik ma być karany za nieujawnienie kosztów, i to w sytuacji, gdy w rzeczywistości są one ujawniane, tylko co najwyżej nie dzieje się to we właściwym okresie? - zastanawia się ekspert. ©℗