Sposoby liczenia estońskiego CIT
I sposób liczenia obciążeń – przy założeniu, że kwota estońskiego CIT pomniejsza zysk roku, za który wypłacana jest dywidenda
za 2022 r. za 2023 r. za 2024 r. za 2025 r. za 2026 r.
Stawka estońskiego CIT 20 proc. 20 proc. 20 proc. 20 proc. 20 proc.
Zysk brutto 5 000 000 5 000 000 5 000 000 5 000 000 5 000 000
Estoński CIT od wypłaty zysku płacony w kolejnym roku 1 000 000 1 000 000 1 000 000 1 000 000 1 000 000
Zysk netto 4 000 000 4 000 000 4 000 000 4 000 000 4 000 000
Procent wypłaty 100 proc. 100 proc. 100 proc. 100 proc. 100 proc.
Dywidenda brutto 4 000 000 4 000 000 4 000 000 4 000 000 4 000 000
PIT płacony w roku wypłaty dywidendy 60 000 60 000 60 000 60 000 60 000
Łącznie oba podatki zapłacone w kolejnym roku 1 060 000 1 060 000 1 060 000 1 060 000 1 060 000
Dywidenda netto 3 940 000 3 940 000 3 940 000 3 940 000 3 940 000
Efektywna stopa opodatkowania (zysk netto za dany rok w relacji do łącznej kwoty CIT i PIT płatnych w roku następnym) 21,20 proc. 21,20 proc. 21,20 proc. 21,20 proc. 21,20 proc.
II sposób liczenia obciążeń – przy założeniu, że kwota estońskiego CIT pomniejsza zysk roku następnego, w którym nastąpiła jego zapłata
za 2022 r. za 2023 r. za 2024 r. za 2025 r. za 2026 r.
Stawka estońskiego CIT 20 proc. 20 proc. 20 proc. 20 proc. 20 proc.
Zysk brutto 5 000 000 5 000 000 5 000 000 5 000 000 5 000 000
Estoński CIT płacony od zysku za poprzedni rok 0 1 000 000 800 000 840 000 832 000
Zysk netto 5 000 000 4 000 000 4 200 000 4 160 000 4 168 000
Procent wypłaty 100 proc. 100 proc. 100 proc. 100 proc. 100 proc.
Dywidenda brutto 5 000 000 4 000 000 4 200 000 4 160 000 4 168 000
Estoński CIT płacony w kolejnym roku od wypłaty zysku 1 000 000 800 000 840 000 832 000 833 600
PIT płacony w roku wypłaty dywidendy 250 000 200 000 210 000 208 000 208 400
Łącznie oba podatki zapłacone w kolejnym roku 1 250 000 1 000 000 1 050 000 1 040 000 1 042 000
Dywidenda netto 4 750 000 3 800 000 3 990 000 3 952 000 3 959 600
Efektywna stopa opodatkowania (zysk netto za dany rok w relacji do łącznej kwoty CIT i PIT płatnych w roku następnym) 25,00 proc. 25,00 proc. 25,00 proc. 25,00 proc. 25,00 proc.
Dotychczas MF obliczało obciążenia dwuetapowo, czyli tak jak na zasadach ogólnych – najpierw oblicza się podatek należny od spółki (CIT), a następnie od kwoty (podstawy) pomniejszonej o ten podatek wylicza się PIT od dywidendy. Przy takim modelu liczenia efektywne obciążenie estońskim CIT powinno być na poziomie 18,1 proc. u małego podatnika i 21,2 proc. u pozostałych podatników.
Nie zgadza się to jednak z najnowszymi wyliczeniami resortu. – Podawane przez MF efektywne obciążenie na poziomie 20 proc. (u mniejszych podmiotów) i 25 proc. (u pozostałych) jest możliwe tylko przy założeniu, że zapłacony przez spółkę podatek nie pomniejsza kwoty wypłaty na rzecz wspólnika – podkreśla Krzysztof Borkowski, menedżer w CRIDO.
– Ministerstwo Finansów powinno jak najszybciej to wyjaśnić, najlepiej w wiążących objaśnieniach podatkowych – dodaje Mateusz Wrzosek, ekspert Gekko Taxens.
Problem dotyczy nie tylko tych, którzy zdecydują się na przystąpienie do estońskiego systemu po zmianach przewidzianych w Polskim Ładzie, ale także spółek, które już to zrobiły z początkiem 2021 r. Przypomnijmy, że na estoński CIT (a ściślej – ryczałt od dochodów spółek kapitałowych) zdecydowało się w tym roku 337 firm. Pierwsze opodatkowane w tym systemie zyski będą one wypłacać dopiero w 2022 r. Na razie więc nie zetknęły się jeszcze w praktyce z tym problemem.
Obniżenie stawek
Ujawnił się on przy okazji zmian w nowelizacji ustaw podatkowych zwanej Polskim Ładem. Obecnie pracuje nad nią Senat.
Polski Ład zakłada wyeliminowanie wielu barier utrudniających dotychczas przystąpienie do estońskiego systemu (np. maksymalny limit przychodów 100 mln zł) i umożliwienie skorzystania z tej formy opodatkowania spółkom: komandytowym, komandytowo-akcyjnym oraz nowo wprowadzonym prostym spółkom akcyjnym (dotychczas estoński CIT mogły wybierać tylko spółki z o.o. i akcyjne).
Polski Ład zakłada także obniżenie stawek ryczałtu od dochodów spółek.
Obecnie mali podatnicy płacą podatek według stawek 15 proc. lub 10 proc., a więksi – 25 proc. lub 20 proc. CIT. Niższe stawki zależą od wysokości nakładów inwestycyjnych. Jeśli te wyniosą co najmniej 50 proc. w każdym dwuletnim okresie lub 110 proc. w każdym czteroletnim okresie – można zastosować odpowiednio stawki: 10 proc. (mali podatnicy) i 20 proc. (więksi podatnicy).
Nowe, zmienione stawki wyniosą 10 proc. dla małych podatników i 20 proc. dla pozostałych i będą niezależne od poniesionych nakładów inwestycyjnych.
Podatek od dywidendy
Wypłata zysku spółki (dywidendy) wymaga potrącenia przez nią należnego podatku PIT od wspólnika. Standardowa stawka wynosi 19 proc.
W przypadku estońskiego CIT już dziś obowiązuje mechanizm pozwalający odliczyć podatek zapłacony przez spółkę (CIT) od podatku należnego od dywidendy. To powoduje zmniejszenie efektywnego opodatkowania.
Zgodnie z Polskim Ładem zryczałtowany PIT od dywidendy będzie można pomniejszyć (proporcjonalnie do udziału w zysku) o 90 proc. należnego ryczałtu od dochodów spółki w przypadku, gdy jest ona małym podatnikiem, oraz o 70 proc. w przypadku pozostałych podatników.
Może się pojawić kolejny Amber Gold. Potrzebna kontrola nad sprawozdawczością spółek akcyjnych
Może się pojawić kolejny Amber Gold. Potrzebna kontrola nad sprawozdawczością spółek akcyjnych

Zobacz również
Ustawowe definicje
Problem polega na tym, że nie wiadomo, jak faktycznie liczyć te obciążenia. Co mówią na ten temat przepisy?
Zgodnie z art. 28m ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT opodatkowaniu ryczałtem podlega dochód odpowiadający wysokości zysku netto wypracowanego w okresie opodatkowania ryczałtem w części, w jakiej zysk ten został uchwałą o podziale przeznaczony do wypłaty udziałowcom albo akcjonariuszom (dochód z tytułu podzielonego zysku).
Natomiast art. 28c pkt 3 ustawy o CIT wyjaśnia, że dla potrzeb systemu estońskiego wynik finansowy netto oznacza „wynik finansowy netto ustalany na podstawie przepisów o rachunkowości”.
Z kolei zgodne z art. 42 ust. 1 ustawy o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 217) wynik finansowy netto uwzględnia podatek dochodowy obciążający spółkę, a więc – jak podkreśla Mateusz Wrzosek – również ryczałt od dochodów spółki.
– Wynik finansowy netto jest więc wynikiem finansowym (zyskiem) brutto pomniejszonym o podatek. Dopiero po uregulowaniu zobowiązań publicznoprawnych spółka może podjąć decyzję o wypłacie dywidendy. Dywidenda więc jest wypłacana z wyniku finansowego (zysku) netto – tłumaczy ekspert.
Wyjaśnienia MF
Tak też do tej pory podchodziło do tego Ministerstwo Finansów, gdy tłumaczyło przepisy o estońskim CIT obowiązujące od 1 stycznia 2021 r. Taką kalkulację przedstawiało w projekcie objaśnień z 8 grudnia 2020 r. (np. przykład nr 52 na stronie 108) i w różnych prezentacjach.
Zamieszanie powstało po ostatnim webinarium Ministerstwa Finansów, które odbyło się na początku października br. i dotyczyło zmian w estońskim CIT. Podczas webinarium resort wyjaśnił, że efektywne stawki po zmianach będą na poziomie 20 proc. dla małych podatników oraz 25 proc. dla pozostałych.
– Taki procent jest możliwy do osiągnięcia jedynie w przypadku kalkulacji zarówno CIT, jak i PIT od tej samej kwoty, tj. przy założeniu, że ryczałt zapłacony przez spółkę nie pomniejsza kwoty wypłaty na rzecz wspólnika – podkreśla raz jeszcze Krzysztof Borkowski.
Wyjaśnia, że takiego wyniku nie osiągnie się więc przy dotychczasowym sposobie liczenia obciążenia. Wówczas bowiem obciążenie jest łącznie na poziomie 18,1 proc. dla małego podatnika i 21,2 proc. dla pozostałych podatników.
I sposób kalkulacji
Najlepiej wyjaśnić to na przykładzie jednoosobowej spółki z o.o. (duży przedsiębiorca), a więc takiej, w której wspólnik posiada 100 proc. udziałów. Spółka osiągnęła za 2022 r. zysk (dochód) w wysokości 5 mln zł.
W takim przypadku:
■ CIT od dochodu spółki wyniesie więc 1 mln zł (5 mln zł x 20 proc.),
■ PIT od dywidendy wyniesie 60 tys. zł, bo podstawą jest 4 mln zł (zysk potrącony o CIT) i pomniejszony o 70 proc. CIT, czyli [(4 mln zł x 19 proc.) – (1 mln zł x 70 proc.)].
W sumie więc obciążenie przy wypłacie zysku za 2022 r. wyniesie 1 060 000 zł, czyli 21,2 proc.
Identycznie byłoby w kolejnych latach, jeżeli zysk byłby również na poziomie 5 mln zł (patrz ramka).
Mateusz Wrzosek zwraca uwagę, że analogiczny jest sposób liczenia podatku przy zastosowaniu zasad ogólnych: w pierwszej kolejności ustalany jest dochód spółki, od którego potrącany jest CIT. Obliczony w ten sposób zysk netto spółki może zostać następnie przeznaczony na dywidendę. Dywidenda jest opodatkowana zryczałtowanym podatkiem wynoszącym 19 proc. Opodatkowanie w spółce ma więc charakter dwuetapowy.
– Takie podejście wydaje się naturalne i uzasadnione ekonomicznie – dywidenda stanowi podział zysku netto spółki, czyli po potrąceniu wszelkich zobowiązań podmiotu, w tym podatkowych – podkreśla Mateusz Wrzosek.
Zdaniem ekspertów takie zasady powinno się też stosować przy estońskim CIT i to zarówno obecnie, jak i po wejściu w życie zmian przewidzianych w Polskim Ładzie.
II sposób kalkulacji
Jest jednak możliwa inna interpretacja przepisów. Jak zauważa Natalia Kamińska-Kubiak, menedżer i doradca podatkowy w Grant Thornton, uchwała o podziale zysku za 2022 r. będzie podejmowana dopiero w 2023 r. i dopiero wówczas spółka zapłaci estoński CIT. Oznacza to, że w sprawozdaniu finansowym podatek należny od spółki pomniejszy wynik finansowy 2023 r., a nie 2022 r. W tej sytuacji CIT uwzględnia się nie w roku bieżącym, ale w kolejnym – tym, w którym podatek został faktycznie zapłacony.
Ekspertka pokazuje to na przykładzie.
Załóżmy, że spółka z o.o. po raz pierwszy stosowała estoński CIT w 2022 r. Uchwała o wypłacie zysku za 2022 r. została podjęta w połowie 2023 r.
W takim przypadku :
■ ryczałt od dochodów spółki wyniesie więc 1 mln zł (5 mln zł x 20 proc.),
■ PIT od dywidendy wyniesie 250 tys. zł, bo podstawą jest 5 mln zł pomniejszone o 70 proc. ryczałtu należnego od spółki, czyli:
5 mln zł x 19 proc. – (1 mln zł x 70 proc.) = 250 tys. zł.
W sumie przy wypłacie zysku za 2022 r. obciążenia wyniosą 1 250 000 zł, czyli 25 proc.
Podatek od zysku wypłaconego za 2022 r. zostanie uwzględniony w 2023 r.
Załóżmy więc, że w 2023 r. spółka też osiągnie zysk w wysokości 5 mln zł. Ale pomniejszamy ten zysk o zapłacony w tym samym roku ryczałt od zysku za 2022 r. Czyli zysk netto wyniesie 4 mln zł.
Od tej kwoty liczymy podatek:
■ ryczałt od dochodów spółki, czyli 800 tys. zł (20 proc. x 4 mln zł zysku netto),
■ PIT od dywidendy wyniesie 200 tys. zł, czyli:
19 proc. x 4 mln – (70 proc. x 800 tys. zł) = 200 tys. zł.
W sumie przy wypłacie zysku za 2023 r. obciążenia wyniosą 1 mln zł. Jest to też 25 proc., porównując do kwoty zysku netto 4 mln zł.
W kolejnych latach, mimo wypracowywanego na tym samym poziomie zysku, łączna kwota PIT od dywidendy i ryczałtu od dochodów spółki będzie inna (patrz ramka).
Potrzebna wykładnia
Oba sposoby kalkulacji prowadzą do odmiennych wyników co do wysokości obciążeń w PIT i w ryczałcie od dochodów spółki. W efekcie rzutują na wysokość kwoty wypłacanej wspólnikom.
Eksperci zgodnie postulują, aby Ministerstwo Finansów wyjaśniło, który sposób liczenia jest prawidłowy. ©℗
Etap legislacyjny
Nowelizacja ustawy o PIT, CIT oraz niektórych innych ustaw, druk senacki nr 506 – czeka na rozpatrzenie przez Senat