Objaśnienia w sprawie WHT vs finansowanie inwestycji. O co podatnicy pytają na szkoleniach

Władztwo ekonomiczne w rozumieniu WHT

Odpowiedź: Otrzymując odsetki czy dywidendy od polskich podmiotów, zagraniczna spółka powinna wykazać władztwo ekonomiczne nad tymi płatnościami. W praktyce oznacza to, że to ona autonomicznie decyduje, na co wydać otrzymane środki, a nie jest prawnie lub faktycznie zobowiązana do przekazania płatności. Objaśnienia podatkowe ministra finansów z 3 lipca 2025 r. dotyczące stosowania tzw. klauzuli rzeczywistego właściciela dla celów podatku u źródła (dalej: objaśnienia MF) są w tym zakresie w kilku miejscach sprzeczne. Na samym początku objaśnień MF, na s. 8 czytamy: „Rozważając, czy istnieje obowiązek przekazania dochodu, należy zauważyć, że obowiązek ten musi dotyczyć otrzymanej płatności i być z nią związany, szczególnie że zobowiązanie do przekazania dochodu nie zawsze musi polegać na przekazaniu dochodu przez ten podmiot w takiej samej formie, w jakiej został on uzyskany”.

Wydaje się zatem, że jeżeli spółka zagraniczna nie ma obowiązku przekazania tej konkretnej płatności, to podejmując decyzje o całokształcie swoich płatności, wykazuje władztwo ekonomiczne nad posiadanymi przez siebie środkami. Wyżej zacytowany fragment zawiera odwołanie do przypisu, w którym MF cytuje komentarz do konwencji modelowej OECD:

„Punkt 12.4 Komentarza do Artykułu 10 MK OECD (oraz odpowiadające mu fragmenty Komentarza do Artykułu 11 oraz Artykułu 12) wskazuje, że umowne lub prawne zobowiązanie odbiorcy płatności do jej przekazania innemu podmiotowi musi mieć bezpośredni związek z otrzymaniem tej płatności przez odbiorcę: «Takie zobowiązanie zwykle wynika z odpowiednich dokumentów prawnych, ale może również zostać stwierdzone na podstawie faktów i okoliczności wskazujących, że w istocie odbiorca wyraźnie nie ma prawa do używania i korzystania z dywidendy bez ograniczenia umownym lub prawnym obowiązkiem przekazania otrzymanej płatności innej osobie. Ten rodzaj zobowiązania nie obejmuje zobowiązań umownych lub prawnych, które nie są zależne od otrzymania płatności przez bezpośredniego odbiorcę, takich jak zobowiązanie, które nie jest zależne od otrzymania płatności i które bezpośredni odbiorca ma jako dłużnik lub jako strona transakcji finansowych (...)»”.

Z powyższego fragmentu wynika, że jeżeli zagraniczny podmiot otrzymuje dywidendy z Polski, a następnie np. spłaca raty kredytowe zaciągnięte w banku, to taka sytuacja nie powinna być uznana za przekazywanie dywidend. Jednocześnie jednak MF wskazuje, jaki podmiot można uznać za pośrednika – będzie to zatem podmiot zagraniczny:

• realizujący niewielką marżę na przekazywanych płatnościach;
• niewykazujący przychodu podatkowego z tytułu otrzymanych należności;
• przekazujący należności w krótkich odstępach czasu na rzecz innego podmiotu;
• niedokonujący reinwestycji środków finansowych uzyskanych w związku z otrzymanymi należnościami;
• nieposiadający innych środków lub źródeł dochodów niż otrzymywana należność umożliwiających spłatę jego zobowiązań;
• nieponoszący ryzyka związanego z daną należnością.

Resort zastrzegł, że powyższe wyliczenie ma przykładowy charakter z uwagi na to, że nie można stworzyć pełnego katalogu cech podmiotu pośredniczącego. Jednakże w świetle cytowanego wcześniej fragmentu komentarza do konwencji modelowej nie jest wykluczone, że podmiot ma tylko jedną inwestycję. Jak w takim razie rozumieć przesłankę, że podmiot zagraniczny ma posiadać różne środki lub różne źródła dochodów umożliwiające spłatę jego zobowiązań? Wydaje się, że taka sytuacja powinna być oceniana przez pryzmat całokształtu zdarzeń, a nie jednej wybranej okoliczności – bowiem dywidendy otrzymywane z tytułu jednej inwestycji mogą być na tyle wysokie, że zaspokajają roczne wydatki zabudżetowane u danego wspólnika. Podobne wątpliwości budzi okoliczność przekazywania należności w krótkich odstępach czasu na rzecz innego podmiotu – co do zasady sytuacja, w której środki znajdują się na rachunku bankowym przez dłuższy okres, nie jest korzystna ze względu na inflację, niskie oprocentowanie lokat i inne okoliczności. Zatem zwykle podmioty gospodarcze dążą do jak najszybszego rozlokowania środków – przede wszystkim spłaty własnych zobowiązań. Jednocześnie MF nie wskazało, co oznacza „krótki odstęp czasu”. Dla jednych osób to kilka minut, dla innych kilka dni, a jeszcze dla innych może to być kilka miesięcy. Przykładowo na gruncie prawa karnego można wskazać, że zarówno w orzecznictwie, jak i w literaturze prawniczej podnosi się, że „krótki odstęp czasu” nie powinien zasadniczo przekraczać kilkunastu dni, chociaż w praktyce, a także orzecznictwie sądowym powszechnie przyjmuje się znacznie dłuższe okresy (z wyłączeniem wielomiesięcznych, aczkolwiek kilka miesięcy jest dopuszczalne).

W naszej ocenie kwestia przekazywania środków powinna być omawiana łącznie z zarządzaniem finansami na poziomie spółki zagranicznej. Zatem, jeżeli zarząd zagraniczny planuje wydatki, sporządza budżet i na tej podstawie spłaca własne zobowiązania, to uważamy, że świadczy to o władztwie ekonomicznym nad otrzymywanymi środkami.

Wcześniejsze projekty objaśnień

Odpowiedź: W związku z opublikowaniem objaśnień MF z 3 lipca 2025 r. rzeczywiście często pojawiają się wątpliwości, jaki status dziś mają wcześniejsze, robocze projekty objaśnień z 2019 i 2023 r. Choć nigdy nie miały one mocy ochronnej (w przeciwieństwie do finalnych objaśnień wydanych na podstawie ordynacji podatkowej), to przez dłuższy czas funkcjonowały jako dokumenty „wskazówkowe” dla całego rynku.

Po publikacji objaśnień MF z 3 lipca 2025 r. wcześniejsze projekty utraciły znaczenie praktyczne – zwłaszcza tam, gdzie ostateczna wersja wprowadziła nie tylko doprecyzowania, lecz także krytyczne korekty interpretacyjne. Objaśnienia MF stanowią aktualne, wiążące stanowisko resortu finansów w sprawie zasad stosowania podatku u źródła (ang. withholding tax, WHT) i obowiązków płatników.

W szczególności, nowy dokument zawiera kluczowe wyjaśnienia dotyczące statusu rzeczywistego właściciela (ang. beneficial owner,BO) – warunku niezbędnego dla zastosowania preferencyjnych stawek lub zwolnień z WHT. Resort podkreślił m.in., że wymóg BO dotyczy jedynie płatności biernych (dywidendy, odsetki, należności licencyjne), natomiast w przypadku usług niematerialnych (np. reklamowych, doradczych czy zarządzania) płatnik nie musi weryfikować statusu rzeczywistego właściciela.

MF w objaśnieniach przedstawiło także koncepcje takie jak look-through approach (LTA) i możliwość domniemania spełnienia warunku BO – zwłaszcza w strukturach holdingowych. Resort dopuszcza współdzielenie substancji majątkowo-osobowej – co ma szczególne znaczenie dla podmiotów funkcjonujących w ramach grup międzynarodowych.

Naszym zdaniem poprzednie projekty utraciły jakikolwiek walor informacyjny i nie powinny być wykorzystywane jako podstawa kształtowania procedur wewnętrznych. Z tego względu konieczna jest pilna weryfikacja wewnętrznych procedur dotyczących WHT.

Uwaga! W każdym przypadku procedury powinny odzwierciedlać aktualne stanowisko zarówno organów podatkowych (w tym MF), jak i sądów administracyjnych. Jest to szczególnie istotne w odniesieniu do takich zagadnień jak podatek u źródła – gdzie np. praktyka dotycząca konkretnych przesłanek związanych z rzeczywistą działalnością gospodarczą potrafiła zmieniać się z kwartału na kwartał. Ważne jest więc cykliczne weryfikowanie procedur.

Refinansowanie kredytu w zagranicznym banku

Odpowiedź: Tak, w przypadku refinansowania inwestycji poprzez kredyt zaciągnięty w zagranicznym banku, odsetki wypłacane na rzecz tego banku co do zasady podlegają podatkowi u źródła w Polsce, zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT. Wypłata odsetek na rzecz nierezydenta mieści się w katalogu świadczeń objętych WHT, niezależnie od tego, że zagranicznym wierzycielem jest bank, a nie np. podmiot finansujący z grupy.

Uwaga! Choć wiele umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, których stroną jest Polska, przewiduje wyłączenie WHT w Polsce dla odsetek wypłacanych bezpośrednio na rzecz banków, to zastosowanie takiego traktatowego przepisu oznacza korzystanie z preferencji w rozumieniu przepisów o podatku u źródła.

Tym samym, zgodnie z najnowszymi objaśnieniami MF, na płatniku ciąży obowiązek zweryfikowania, czy odbiorca świadczenia spełnia warunki uznania go za rzeczywistego właściciela. Nie wystarczy sama kwalifikacja formalna. Konieczna jest także ocena, czy bank działa we własnym imieniu i na własny rachunek, a nie np. jako pośrednik, czy też tylko jeden z członków konsorcjum finansującego nabycie.

Nie ma przy tym znaczenia, że kredyt pierwotny był udzielony przez – jak rozumiem – polski bank ani że był przeznaczony na nabycie już wybudowanego i operacyjnego retail parku. Z punktu widzenia WHT analizie podlega każda odrębna wypłata świadczenia do zagranicznego podmiotu, a obowiązki płatnika wynikają z aktualnej sytuacji w momencie wypłaty, a nie z pierwotnego źródła finansowania czy celu inwestycji.

Zatem refinansowanie pierwotnego kredytu nowym, zaciągniętym w zagranicznym banku – niezależnie od tego, że dotyczy zakupu skomercjalizowanej nieruchomości – oznacza konieczność dokonania oceny preferencji i statusu odbiorcy odsetek z perspektywy WHT. Jeśli spółka nie zamierza pobierać WHT od spłat odsetek, musi posiadać odpowiednią dokumentację potwierdzającą zarówno rezydencję podatkową odbiorcy, jak i jego status rzeczywistego właściciela. Wspomniane wyżej objaśnienia MF wskazują, że w wypadku wypłat do podmiotów niepowiązanych (zakładamy, że bank, o którym mowa w pytaniu, nie ma takiego statusu z państwa perspektywy), konieczne jest uzyskanie przynajmniej aktualnego certyfikatu rezydencji oraz oświadczenia banku o statusie rzeczywistego właściciela. Co więcej, w ramach należytej staranności płatnika, dokumenty te nie mogą budzić wątpliwości.

VAT przy finansowaniu inwestycji

Odpowiedź: Raczej nie będzie to konieczne. Umowy pożyczki rzeczywiście podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, ale tylko jeżeli pożyczka nie będzie udzielona w ramach czynności podlegającej opodatkowaniu VAT – nawet jeżeli ta czynność jest z tego podatku zwolniona.

Udzielenie kilku pożyczek przez spółkę prowadzącą działalność operacyjną będzie uważane za czynność dokonaną w ramach profesjonalnego obrotu gospodarczego, nawet jeżeli będzie to działalność poboczna czy też incydentalna i nie będzie wyszczególniona w rodzajach działalności w Krajowym Rejestrze Sądowym. Oczywiście musi to być czynność odpłatna.

Odpowiedź: Niekoniecznie. To wszystko zależy od zakresu działalności pożyczkowej i jej roli w całokształcie działalności spółki.

Jeżeli spółka prowadzi głównie działalność operacyjną (np. handlową), a ta w zakresie udzielenia i obsługi pożyczek będzie angażowała marginalną liczbę osób, środków i będzie kierowana wyłącznie do spółek z grupy, to taką działalność można uznać za pomocniczą – z której obrót nie wlicza się do współczynnika VAT. Ważne jest też, aby pożyczki były udzielane incydentalnie i przychody odsetkowe uzyskiwane z tego tytułu nie były istotnym dochodem spółki.

Uwaga! Organy podatkowe często nadinterpretują te przepisy i czasem w ich ocenie wystarczy zawrzeć kilka umów pożyczek, aby nie można było skorzystać z regulacji dotyczących świadczeń pomocniczych niezależnie od spełnienia innych kryteriów. Dlatego warto rozważyć uzyskanie indywidualnej interpretacji podatkowej.

Odpowiedź: Ta opcja rzeczywiście może być korzystna, biorąc pod uwagę zasady rozliczenia VAT i potencjalne straty przy odliczaniu podatku naliczonego przy prowadzeniu działalności zwolnionej z VAT. Jednakże trzeba pamiętać, że dla pożyczkobiorców nie zawsze VAT jest neutralny i może się zdarzyć, że po ich stronie wystąpią straty finansowe. Jeżeli taki podmiot np. prowadzi działalność w zakresie zwolnionych z VAT usług medycznych bądź usług finansowych, to nie będzie miał on prawa do odliczenia VAT z faktur za usługi finansowe. Ponadto wybór opcji opodatkowania skutkuje opodatkowaniem również innych transakcji finansowych – w tym tych na udziałach i akcjach, co może nieść za sobą bardzo negatywne konsekwencje podatkowe, jeżeli dany podmiot zamierza takie transakcje przeprowadzać.

Uwaga! Trzeba pamiętać, że dla opodatkowanych transakcji finansowych obowiązek podatkowy powstaje na zasadach ogólnych – a nie na zasadzie kasowej, czyli w momencie otrzymania odsetek.

Odpowiedź: Tak. Obowiązek opodatkowania usług finansowych pojawi się od pierwszego dnia okresu rozliczeniowego następującego po złożeniu do naczelnika urzędu skarbowego oświadczenia o wyborze opcji opodatkowania. Zatem opodatkowanie będzie dotyczyło również odsetek otrzymywanych na podstawie działających już umów. Warto zatem wprowadzić odpowiednie zmiany w umowach pomiędzy stronami, żeby odzwierciedlić zmianę sposobu opodatkowania usługi. ©℗