Odpowiedź: Klient musi przekazać szczegółowe dane identyfikacyjne, informacje o pojazdach, rodzaju i ilości zużywanego paliwa, okresie eksploatacji oraz – jeśli występują – o innych źródłach emisji zanieczyszczeń, poborze wody, odprowadzaniu ścieków czy gospodarce odpadami.

Uzasadnienie: Opłaty za korzystanie ze środowiska ustala się i wnosi do właściwego urzędu marszałkowskiego m.in. za:

  • emisję zanieczyszczeń do powietrza,
  • pobór wód,
  • wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi,
  • składowanie odpadów.

W przypadku eksploatacji samochodów służbowych obowiązek ten najczęściej dotyczy emisji spalin. Aby biuro rachunkowe mogło obliczyć należne opłaty, klient powinien przekazać co najmniej m.in.: dane o pojazdach (marka, numer rejestracyjny, typ silnika), rodzaj paliwa i ilość paliwa zużytego w okresie rozliczeniowym, okres eksploatacji pojazdów.

Opłata jest naliczana za:

  • wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza – np. ze spalania paliw w silnikach spalinowych, przeładunku benzyn silnikowych, procesów technologicznych (spawanie, lakierowanie, malowanie, wędzenie),
  • uprawnienia do emisji – zgodnie z ustawą o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych,
  • składowanie odpadów.

Wysokość opłat zależy od:

  • ilości i rodzaju gazów lub pyłów wprowadzanych do powietrza,
  • w przypadku przydzielonych uprawnień – iloczynu liczby uprawnień zapisanych na rachunku operatora w rejestrze Unii i obowiązującej stawki opłat za emisję dwutlenku węgla w danym roku,
  • ilości i rodzaju składowanych odpadów, przy czym opłata podwyższona zależy także od czasu ich składowania,
  • w przypadku składowiska, na którym umieszcza się i wydobywa odpady tego samego rodzaju – różnicy między masą umieszczonych a wydobytych odpadów w roku kalendarzowym (jeżeli wynik jest ujemny, przyjmuje się wartość 0).

Przedsiębiorca, który jest klientem biura, powinien przekazywać informacje o zakresie korzystania ze środowiska. Zasadą jest bowiem, że podmiot zobowiązany do wniesienia opłaty samodzielnie oblicza jej wysokość.

W przypadku emisji gazów lub pyłów do powietrza, np. w wyniku spalania paliw, przeładunku benzyn czy procesów technologicznych, opłata stanowi iloczyn wielkości wprowadzonego ładunku (emisji) i obowiązującej w danym roku stawki jednostkowej.

Ramka 1

Jak ustalić E we wzorze opłaty środowiskowej?

Wzór jest następujący:

Op = E × St

gdzie:

Op – należna opłata (zł),

E – wielkość wprowadzonego ładunku (emisji) w danym okresie rozliczeniowym,

St – stawka jednostkowa (z obwieszczenia ministra klimatu i środowiska na dany rok).

Ustalanie E – wielkości emisji:

  • w przypadku paliw:

E oblicza się na podstawie faktur dokumentujących zakup paliwa.

Ilość paliwa (w litrach lub m sześc.) należy przemnożyć przez wskaźnik emisji dla danego rodzaju paliwa podany w załączniku do rozporządzenia w sprawie jednostkowych stawek opłat za korzystanie ze środowiska.

Przykład: 1000 litrów oleju napędowego × wskaźnik emisji pyłów/gazów → E w kg lub Mg.

  • w przypadku odpadów:

E to masa odpadów składowanych lub magazynowanych (w Mg) w danym okresie.

Dane ustala się na podstawie kart przekazania odpadów (BDO) lub ewidencji wewnętrznej.

  • w przypadku innych emisji (np. procesowych):

E oblicza się na podstawie pomiarów, raportów środowiskowych lub szacunków według metodyki GUS/KOBiZE.

Dopiero po ustaleniu E mnożymy tę wartość przez St – stawkę jednostkową obowiązującą w danym roku.

Wnoszenie opłat i obowiązek raportowania do KOBiZE

Od 1 stycznia 2018 r. opłaty za korzystanie ze środowiska, wynikające z ustawy – Prawo ochrony środowiska, należy wnosić zgodnie z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 grudnia 2017 r. w sprawie jednostkowych stawek opłat za korzystanie ze środowiska. Stawki opłat za wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza oraz za składowanie odpadów obowiązujące w danym roku są ogłaszane w obwieszczeniu ministra klimatu i środowiska.

Wyliczoną opłatę środowiskową należy wnieść na rachunek bankowy marszałka województwa właściwego ze względu na miejsce korzystania ze środowiska. Trzeba jednak pamiętać, że w przypadku wpłat za wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza wynikających z eksploatacji niestacjonarnych urządzeń technicznych, obowiązuje inna zasada – środki te należy przekazać na rachunek urzędu marszałkowskiego właściwego ze względu na miejsce rejestracji podmiotu korzystającego ze środowiska.

Dane wykorzystywane do naliczania opłat muszą być spójne z tymi, które zostały ujęte w raporcie do Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE). Raport KOBiZE jest odrębnym obowiązkiem sprawozdawczym. Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji podmiot korzystający ze środowiska, którego działalność powoduje emisje, sporządza i wprowadza do krajowej bazy dane dotyczące poprzedniego roku kalendarzowego w terminie do końca lutego każdego roku.

Ujęcie opłat za korzystanie ze środowiska w księgach rachunkowych

W ewidencji księgowej opłata za korzystanie ze środowiska jest ujmowana zgodnie z zasadą memoriału w kosztach okresu, którego dotyczy. Oznacza to, że wartość opłaty za 2025 r. powinna obciążyć koszty tego właśnie roku.

Księgowania dokonuje się na podstawie dowodu PK. [przykład] Zapis ewidencji jest następujący:

  • Wn konto „Podatki i opłaty” (w zespole 4) lub odpowiednie konto w zespole 5,
  • Ma konto „Rozrachunki publicznoprawne – rozrachunki z tytułu opłaty za korzystanie ze środowiska”.

Opłaty te, jako ponoszone w celu zabezpieczenia źródła przychodów, stanowią koszty uzyskania przychodów w dacie ich poniesienia.

przykład

Ewidencja opłaty w firmie prywatnej

Firma wyliczyła opłatę za rok w wysokości 650 zł. Zapisy w księgach rachunkowych są następujące:

  • Ujęcie kosztu opłaty:
  • Wn „Podatki i opłaty” 650 zł,

Ma „Rozrachunki publicznoprawne – opłata za korzystanie ze środowiska” 650 zł.

Zapłata opłaty:

  • Wn „Rozrachunki publicznoprawne – opłata za korzystanie ze środowiska” 650 zł,
  • Ma „Rachunek bankowy” 650 zł.

Faktury jako podstawowe źródło danych

Podstawowym źródłem danych są faktury, zatem biuro rachunkowe powinno – w trakcie ujmowania faktur w księgach – dokonywać również rejestrowania informacji o ilości paliwa.

Uwaga! Zobowiązanie w zakresie naliczenia i odprowadzenia opłaty za emisję obciąża przedsiębiorcę, na którego wystawione są faktury za benzynę, gaz, olej napędowy, gaz propan-butan czy biodiesel. Nie ma znaczenia, czy jest on właścicielem pojazdu.

Tym samym przedsiębiorca musi uregulować opłatę np. w sytuacji, gdy na potrzeby firmy pracownicy korzystają z prywatnych aut, a faktury za tankowanie do pojazdów paliwo wystawiane są na przedsiębiorstwo.

Po zebraniu faktur trzeba pamiętać, że w wykazie do marszałka oraz przy stosowanych stawkach jednostką jest Mg (megagram = 1000 kg). Dlatego trzeba przeliczyć litry paliwa na Mg z wykorzystaniem gęstości:

  • benzyna: 0,755 kg/l
  • olej napędowy: 0,84 kg/l
  • biodiesel: 0,84 kg/l
  • LPG (propan-butan): 0,50 kg/l
  • CNG (sprężony gaz ziemny): 0,74 kg/m³

Złożenie wykazu do marszałka województwa

Podmiot korzystający ze środowiska musi złożyć do marszałka województwa – właściwego ze względu na miejsce korzystania ze środowiska – wykaz zawierający informacje i dane o zakresie korzystania ze środowiska oraz o wysokości należnych opłat za dany rok kalendarzowy.

Wykaz można złożyć w postaci papierowej albo elektronicznej. W przypadku wyboru formy elektronicznej dokument przesyła się za pośrednictwem ePUAP, przez elektroniczną skrzynkę podawczą, podpisując go podpisem kwalifikowanym albo profilem zaufanym.

Dodatkowo – w zależności od specyfiki prowadzonej działalności i rodzaju korzystania ze środowiska – należy przedłożyć wykaz zawierający informacje:

  • o ilości i rodzajach gazów lub pyłów wprowadzanych do powietrza,
  • dane o wielkości emisji gazów cieplarnianych objętych systemem handlu uprawnieniami do emisji, liczbie uprawnień do emisji oraz wysokości należnych opłat,
  • o składowanych odpadach.

Terminy i progi kwotowe

Jak już zaznaczyłam, rozliczeń środowiskowych z urzędem marszałkowskim należy dokonać corocznie do 31 marca. Gdy wyliczona roczna opłata dla jednego rodzaju korzystania ze środowiska (np. wprowadzania gazów lub pyłów do powietrza) nie przekracza 800 zł, nie trzeba jej regulować. Nie zwalnia to jednak z obowiązku złożenia rocznego wykazu (informacji), z tym że nie należy ich składać, jeśli wyliczona roczna opłata dla jednego rodzaju korzystania ze środowiska nie przekracza 100 zł.

Konsekwencje braku wykazu lub błędnych danych

W sytuacji, gdy podmiot korzystający ze środowiska nie złoży corocznego wykazu, marszałek województwa wyliczy mu opłatę na podstawie własnych ustaleń lub wyników kontroli wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska.

Natomiast, gdy dane w złożonym wykazie będą budziły zastrzeżenia marszałka, ustali on samodzielnie kwotę należnej opłaty, a podmiot będzie musiał dopłacić różnicę pomiędzy opłatą należną a wynikającą ze złożonego wykazu.

Jeżeli okaże się, że korzystający ze środowiska nie ma wymaganego pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, dodatkowo zapłaci opłatę podwyższoną o 500 proc. Ponadto może zostać nałożona administracyjna kara pieniężna za przekroczenie lub naruszenie warunków:

  • korzystania ze środowiska,
  • magazynowania odpadów,
  • emitowania hałasu do środowiska.

Uwaga! Zobowiązania z tytułu opłaty za korzystanie ze środowiska przedawniają się z upływem pięciu lat, licząc od końca roku, w którym upłynął termin płatności danej opłaty. ©℗

Ramka 2

Kogo dotyczy obowiązek rozliczenia

Zgodnie z art. 3 pkt 20 ustawy z 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska opłaty muszą rozliczyć:

a) przedsiębiorcy w rozumieniu przepisów prawo przedsiębiorców oraz przedsiębiorcy zagraniczni w rozumieniu przepisów ustawy o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a także osoby prowadzące działalność wytwórczą w rolnictwie w zakresie upraw rolnych, chowu lub hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego,

b) jednostki organizacyjne niebędące przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów prawa przedsiębiorców,

c) osoby fizyczne niebędące podmiotem, o którym mowa w lit. a), korzystające ze środowiska w zakresie, w jakim korzystanie ze środowiska wymaga pozwolenia.

Podmiotem korzystającym ze środowiska przy składowaniu lub magazynowaniu odpadów jest posiadacz odpadów. Wyjątki:

  • jeżeli odpady przekazano podmiotowi bez wymaganego zezwolenia w zakresie gospodarki odpadami – opłatę ponosi ten, kto je przekazał,
  • jeżeli osoba fizyczna niebędąca przedsiębiorcą przekaże odpady takiemu podmiotowi – opłatę ponosi podmiot, który odpady otrzymał.

Uwaga! Opłaty za korzystanie ze środowiska ustala się i wnosi do 31 marca każdego roku – za rok poprzedni.

Podstawa prawna

ustawa z 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 6470)

ustawa z 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (Dz.U. z 2024 r. poz. 1505; ost.zm. Dz.U. z 2025 r. poz. 303)

ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 120; ost.zm. Dz.U. z 2024 r. poz. 1863)