Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
Doprecyzowane zostaną ponadto przepisy dotyczące opodatkowania w przypadku posiadania przez fundację rodzinną udziałów w zagranicznej spółce transparentnej podatkowo (np. luksemburska spółka SCSp).
To zmiany, jakie Ministerstwo Finansów i Gospodarki planuje od 1 stycznia 2026 r. Projekt – jak poinformował w piątek wiceminister Jarosław Neneman – pojawi się lada moment. Według słów ministra Andrzeja Domańskiego, w Polsce dotąd zarejestrowano już 3 tys. fundacji rodzinnych, a kolejny tysiąc czeka na rejestrację. Jak dodał, chociaż większość z nich jest zakładana do sukcesji majątku, to zdarzają się przypadki ich wykorzystywania do agresywnej optymalizacji. Nowelizacja ma to ukrócić.
Możliwe nadużycia
Stąd pomysł trzyletniej karencji dla sprzedaży majątku wniesionego do fundacji.
Dziś przepisy nie wskazują okresu, w jakim aktywa mają pozostawać w fundacji, zanim zostaną sprzedane. Z tego względu istnieje pokusa wykorzystywania fundacji rodzinnych jako pośrednika np. przy sprzedaży akcji lub udziałów spółek. To bowiem pozwala zaoszczędzić na podatku. Sprzedaż akcji lub udziałów spółek jest zwolniona z podatku na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 25 ustawy o CIT. Podatek (15-proc. CIT) pojawia się dopiero w momencie wypłaty pieniędzy z takiej sprzedaży na rzecz fundatora lub beneficjenta albo przekazania w związku z likwidacją fundacji. Gdyby natomiast akcje i udziały sprzedawał sam fundator, to musiałby zapłacić 19-proc. PIT i 4-proc. daninę solidarnościową (od nadwyżki dochodu ponad 1 mln zł).
Szef Krajowej Administracji Skarbowej często sprzeciwia się zastosowaniu preferencji, jeśli do odsprzedaży udziałów lub akcji dochodzi niedługo po wniesieniu ich do fundacji rodzinnej. Wychodzi z założenia, że w takich sytuacjach fundacja rodzinna jest wykorzystywana tylko dla korzyści podatkowych i odmawia wydania opinii zabezpieczającej przed zastosowaniem klauzuli przeciw unikaniu opodatkowania.
Teraz ma to być jasne: podatku nie będzie, jeżeli aktywa (nie tylko udziały i akcje) zostaną sprzedane nie wcześniej niż po upływie trzech lat (w ubiegłym roku Jarosław Neneman mówił nawet o 15-letniej karencji).
Najem krótkoterminowy
Z działalności dozwolonej, określonej w art. 5 ustawy o fundacji rodzinnej (Dz.U. 2023 poz. 326), zostanie natomiast wyłączony najem krótkoterminowy. W przepisie tym wymienione są m.in. najem, dzierżawa, udostępnianie mienia do korzystania na innej podstawie.
Fiskus już teraz konsekwentnie twierdzi, że nie chodzi tu o najem krótkoterminowy. Problem w tym, że w sprawie zapadają korzystne dla podatników wyroki (czytaj poniżej).
Zagraniczne spółki kontrolowane
Fundacja ma też zostać objęta przepisami o zagranicznych jednostkach kontrolowanych (CFC). Chodzi tu o podmioty zagraniczne, nad którymi kontrolę sprawuje polski podatnik (zarówno PIT, jak i CIT). Zasadniczo dochód uzyskany przez podatnika kontrolującego CFC podlega opodatkowaniu w Polsce – 19 proc. PIT lub CIT. Ma to na celu wyrównanie poziomu opodatkowania do wysokości obowiązującej w naszym kraju, gdyby podmiot zależny od fundacji płacił istotnie niższe podatki niż w Polsce. Obecnie fundacje rodzinne nie podlegają tym przepisom, co potwierdzają interpretacje dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej np. z 24 kwietnia 2025 r. (0111-KDIB1-2.4010.151.2025.2.AK). Od 2026 r. ma się to zmienić.
Bez daniny solidarnościowej
Jarosław Neneman potwierdził natomiast, że w projekcie nie znajdzie się inna zapowiadana wcześniej zmiana, dotycząca objęcia daniną solidarnościową świadczeń otrzymywanych przez beneficjentów fundacji rodzinnej. Do podstawy obliczania tej daniny zalicza się tylko te dochody, które są wymienione w art. 30h ust. 2 ustawy o PIT. Nie ma tam mowy o świadczeniach uzyskanych z fundacji rodzinnej – i tak na razie pozostanie.
Choć wiceminister Neneman nie wyklucza powrotu do tego pomysłu. ©℗
Fundacja rodzinna pozostanie konkurencyjnym instrumentem
/>
Zapowiedzi MF są częściowo zbieżne z przewidywaniami rynku i tym, co można wywnioskować z lektury interpretacji. Zwolnienia z opodatkowania działalności fundacji dotyczące najmu krótkoterminowego nieruchomości już dawno były solą w oku organów podatkowych, które wskazywały, że ten rodzaj najmu w praktyce jest bliższy działalności gospodarczej niż działalności pasywnej, do której fundacja jest predysponowana. Chociaż zarówno najem długo-, jak i krótkoterminowy są w sensie prawnym najmem, to jednak w przypadku najmu krótkoterminowego można wpaść w pułapkę świadczenia usług dodatkowych, które czynią z niego już usługę komplementarną. Miejmy nadzieję, że ostateczny kształt przepisów nie będzie zabraniał oddawania w najem długoterminowy nieruchomości do podmiotu zarządzającego, który na zasadach rynkowych będzie już mógł prowadzić dalszy najem długo- i krótkoterminowy.
Kolejne propozycje zmian, które obejmują opodatkowanie uczestnictwa w spółkach neutralnych podatkowo (jak np. w luksemburskiej spółce SCSp) oraz objęcie fundacji obowiązkiem opodatkowania uczestnictwa w zagranicznych jednostkach kontrolowanych, mają na celu ukrócenie tworzenia struktur, w których opodatkowanie się nie pojawia lub jest ono mocno preferencyjne w innych krajach, w których funkcjonowałyby jednostki zależne od fundacji rodzinnej. Zatem celem jest ostatecznie to, aby nie uciekać w strukturach fundacyjnych od opodatkowania CIT dochodów bieżącego biznesu.
Wprowadzenie trzyletniego okresu karencji dla zwolnienia z opodatkowania dochodów ze sprzedaży udziałów lub akcji budzi mieszane uczucia. Proponowany trzyletni okres jest najdłuższy spośród dostępnych rozwiązań. Przykładowo w przypadku polskiej spółki holdingowej karencja taka wynosi dwa lata. Niemniej jednak po zmianach fundacja rodzinna pozostanie konkurencyjnym instrumentem prawno-podatkowym. Wprowadzona karencja ma przede wszystkim wyeliminować fundacje spekulacyjne – zakładane bezpośrednio przed planowaną sprzedażą biznesu, a niesłużące rzeczywistym celom sukcesyjnym firm rodzinnych. ©℗
Sukcesja i ochrona majątku przede wszystkim
/>
Propozycje przedstawione przez Ministerstwo Finansów idą w dobrym kierunku. A to dlatego, że dla biznesu rodzinnego, jak dla każdego biznesu, najważniejsza jest przewidywalność. Przedstawiony plan modyfikacji w znakomity sposób ograniczy możliwość obchodzenia przepisów podatkowych przez fundatorów, ale z drugiej strony – wyeliminuje możliwość stosowania niebezpiecznej dla podatników klauzuli ogólnej obejścia prawa podatkowego.
Propozycje podkreślają sukcesyjny, wielopokoleniowy charakter instytucji, jaką jest fundacja rodzinna, nie eliminując czy nawet nie ograniczając przy okazji oferowanych przez nią zwolnień podatkowych. Systematyzują i priorytetyzują tym samym zadania fundacji i oferowane przez nią korzyści: sukcesja i ochrona majątku przede wszystkim.
Na propozycje zmian Ministerstwa Finansów czekaliśmy równy rok, są one na razie zaakcentowane kierunkowo. Miejmy nadzieję, że gdy poznamy szczegóły w postaci konkretnych przepisów, okaże się, że warto było czekać. ©℗
