Wspólnik spółki cywilnej poniesie większe ryzyko

PROCEDURY Ministerstwo Finansów chce, aby osoby fizyczne mogły odpowiadać także karnie za nadużycia podatkowe w spółce cywilnej. Dziś jest to niemożliwe

Chodzi o art. 9 par. 3 kodeksu karnego skarbowego. Zgodnie z tym przepisem za przestępstwa lub wykroczenia skarbowe odpowiada, jak sprawca, także ten, kto zajmuje się sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi, osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, której odrębne przepisy przyznają zdolność prawną.

Tak sformułowany przepis powoduje, że do odpowiedzialności karnej za zobowiązania VAT i akcyzy nie można pociągnąć wspólników spółki cywilnej czy też zajmujących się sprawami gospodarczymi tej spółki. Jak twierdzi resort w uzasadnieniu do projektu nowelizacji ustawy o VAT i innych ustaw, spółka cywilna nie należy bowiem do wymienionych w art. 9 par. 3 k.k.s. jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej.

Wątpliwości interpretacyjne

Dariusz Malinowski, partner i doradca podatkowy w KPMG, przyznaje, że obecne, niefortunne brzmienie przepisu wywołuje liczne wątpliwości interpretacyjne, których nie rozwiała nawet uchwała Sądu Najwyższego z 26 kwietnia 2007 r. (sygn. akt I KZP 7/07). Wyjaśnia, że spór sprowadza się do odpowiedzi na pytanie, czy do kategorii „jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, którym odrębne przepisy przyznają zdolność prawną” można zaliczyć spółki cywilne. – Znamienne przy tym jest to, że kodeks karny skarbowy, posługując się pojęciem zdolności prawnej, nie definiuje go ani też nie odsyła do innego aktu prawnego, który precyzowałby wskazany zwrot – twierdzi ekspert.

Wyjaśnia, że SN udzielił w przywołanej uchwale przeczącej odpowiedzi na postawione pytanie, wskazując, że zdolność prawną należy rozumieć jako możliwość bycia podmiotem praw i obowiązków cywilnoprawnych i publicznoprawnych.

– Tymczasem spółka cywilna nie ma zdolności prawnej ani w zakresie stosunków cywilnoprawnych, ani na gruncie prawa publicznego, tj. ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, zgodnie z którą za przedsiębiorców uznaje się jej wspólników, a nie samą spółkę cywilną – twierdzi ekspert.

I dodaje, że spółka cywilna nie jest podatnikiem w rozumieniu przepisów ustaw o podatku dochodowym. Dariusz Malinowski podkreśla, że zdolność praw – w rozumieniu prawa podatkowego – jest jednak przyznawana spółce cywilnej, gdy z mocy poszczególnych ustaw podatkowych zostanie na nią nałożony obowiązek podatkowy.

Problem ma rozwiązać wykreślenie z przepisu sformułowania: „której odrębne przepisy przyznają zdolność prawną”. Dzięki temu przepis ten będzie stanowił podstawę do pociągnięcia do odpowiedzialności karnej również wspólnika za uszczuplenia spółki cywilnej.

Dlatego też Dariusz Malinowski zmianę ocenia pozytywnie, przede wszystkim z punktu widzenia jasności, spójności i pewności obowiązującego prawa. Podkreśla, że eliminacja wskazanego fragmentu spowoduje, że przepis będzie stanowił – od momentu zmiany już bezspornie – podstawę odpowiedzialności osoby fizycznej za uszczuplenia spółki cywilnej powstałe również w zakresie VAT i akcyzy.

Odpowiedzialność za podatek

To, że wspólnika spółki nie można ukarać, nie oznacza jednak, że nie ponosi żadnej odpowiedzialności. Może zostać zobowiązany do uregulowania zadłużenia wobec fiskusa.

Zgodnie z art. 115 par. 1 ordynacji podatkowej wspólnik spółki cywilnej, jawnej, partnerskiej oraz komplementariusz spółki komandytowej albo komandytowo-akcyjnej odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką i z pozostałymi wspólnikami za jej zaległości podatkowe. Przepis ten stosuje się również do odpowiedzialności byłego wspólnika z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie, gdy był on wspólnikiem. Za zobowiązania podatkowe powstałe na podstawie odrębnych przepisów po rozwiązaniu spółki odpowiadają osoby będące wspólnikami w momencie rozwiązania spółki. ⒸⓅ