Wyrok ten jest spójny z orzeczeniem Trybunału Sprawiedliwości UE z 25 lutego 2021 r. (C-604/19). TSUE stwierdził wtedy, że takie przekształcanie spełnia przesłanki do uznania go za dostawę towaru, a gmina działa w takiej sytuacji w charakterze podatnika VAT.

Przekształcenie użytkowania wieczystego z mocy prawa

Gmina, w sprawie której zapadł wyrok NSA, uważała jednak inaczej - że nie jest podatnikiem VAT w zakresie czynności wynikających z przekształcenia dokonanego z mocy prawa, ponieważ zostały one narzucone ustawowo i nie wynikają z woli stron. Podkreślała, że do przekształcenia nie doszło na podstawie umowy cywilnoprawnej, tylko ustawy z 20 lipca 2018 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów (Dz.U. 2018 poz. 1716).

Uważała więc, że realizuje w tym zakresie zadania publiczne, a nie działalność gospodarczą, co w świetle art. 15 ust. 6 ustawy o VAT wyklucza opodatkowanie. Argumentowała też, że w sensie ekonomicznym użytkownik wieczysty już wcześniej władał gruntem, więc przekształcenie nie oznacza nowej dostawy towaru.

Bez VAT tylko przed 1 maja 2004 r.

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej zgodził się z nią tylko w części dotyczącej przekształceń sprzed 1 maja 2004 r. Wyjaśnił, że ustanowienie prawa użytkowania wieczystego przed tą datą nie było opodatkowane, ponieważ na podstawie poprzedniej ustawy o VAT (z 8 stycznia 1993 r.), grunt nie był towarem i ustanowienie jego użytkowania wieczystego nie stanowiło dostawy towarów.

Natomiast od 1 maja 2004 r. ustanowienie prawa użytkowania wieczystego jest opodatkowane, ponieważ grunt spełnia definicję towaru z art. 2 pkt 6 ustawy o VAT - wyjaśnił dyrektor KIS. Wskazał też na uchwałę NSA z 8 stycznia 2007 r. (akt I FPS 1/06), która to potwierdziła.

Ważny wyrok TSUE ws. przekształcenia użytkowania wieczystego

Gmina przegrała w sądach. WSA w Gliwicach (I SA/Gl 1066/19) przywołał wspomniany wyrok TSUE z 25 lutego 2021 r., w którym unijny trybunał stwierdził, że przy przekształceniu w zamian za uiszczenie opłaty przekształceniowej gmina działa jako podatnik VAT, a nie jako organ władzy publicznej.

Również NSA uznał wyrok TSUE za kluczowy, co podkreśliła w uzasadnieniu sędzia Maja Chodacka.

Wyrok NSA z 10 czerwca 2025 r., sygn. akt I FSK 556/22