Zgodnie z polskim przepisem zwolnione z podatku są usługi kształcenia lub przekwalifikowania zawodowego, pod warunkiem że prowadzi się je w formach i na zasadach przewidzianych w odrębnych przepisach. Takiego wymogu nie ma jednak w prawie unijnym i stąd powstał spór.

Szkolenia zawodowe

Sprawa dotyczyła podatniczki, która prowadzi usługi kształcenia i przekwalifikowania zawodowego, obejmujące rozmaite szkolenia, m.in.: z obsługi maszyn specjalistycznych (wózki widłowe, żurawie, podesty ruchome itp.), dla operatorów pilarek mechanicznych, z zakresu ogrodnictwa, florystyki, stylizacji paznokci, gastronomii, pracy biurowej.

Kursy są skierowane do osób bezrobotnych, chcących zdobyć kwalifikacje zawodowe, a także do pracowników chcących rozwijać swoje kompetencje. Uczestnikami są indywidualne osoby oraz zakłady pracy i grupy szkoleniowe, których szkolenia finansowane są ze środków publicznych. Niektóre zajęcia są dotowane przez Unię Europejską.

Część szkoleń (dotyczących obsługi specjalistycznych urządzeń) podlega odrębnym przepisom – ich programy muszą być zatwierdzane np. przez Urząd Dozoru Technicznego. Inne kursy (np. w zakresie stylizacji paznokci, florystyki) nie są uregulowane prawnie – nie ma formalnych wymagań co do programu, godzin i kwalifikacji szkoleniowców.

Szkolenia zwolnione z VAT

Podatniczka uważała, że wszystkie te szkolenia należy uznać za usługi kształcenia zawodowego w rozumieniu art. 43 ust. 1 pkt 29 lit. a ustawy o VAT, co oznacza, że są one objęte zwolnieniem z VAT. Wskazała, że zasadniczym celem kursów jest zdobycie kompetencji potrzebnych w pracy lub przekwalifikowanie zawodowe.

Przywołała art. 132 ust. 1 lit. i dyrektywy VAT, zgodnie z którym kształcenie lub przekwalifikowanie zawodowe prowadzone przez odpowiednie podmioty prawa publicznego lub inne instytucje działające w tej dziedzinie, których cele są podobne, podlegają zwolnieniu z podatku. Podkreśliła przy tym, że przepis ustawy o VAT jest błędną implementacją prawa unijnego, bo zawęża zwolnienie do szkoleń uregulowanych w odrębnych przepisach. W tym zakresie podatniczka powołała się na wyroki NSA m.in. z 6 lipca 2018 r. (sygn. akt I FSK 1529/16), 12 kwietnia 2019 r. (I FSK 723/17) i z 11 czerwca 2019 r. (I FSK 769/17).

Argumentowała, że jej szkolenia są równoważne z tymi oferowanymi przez jednostki publiczne, a osoby, które ukończyły kursy, mają takie same szanse na rynku pracy jak absolwenci publicznych podmiotów.

Tylko szkolenia uregulowane są zwolnione z VAT

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdził jednak, że w świetle art. 43 ust. 1 pkt 29 lit. a ustawy, zwolnione z VAT są tylko te szkolenia, które są uregulowane w odrębnych przepisach. Mowa więc o kursach z zakresu obsługi specjalistycznych maszyn, wobec których prawnie przewidziano konkretny program nauczania, liczbę godzin oraz kwalifikacje kadry dydaktycznej.

Dyrektor KIS nie zgodził się natomiast z podatniczką w kwestii zwolnienia z VAT innych szkoleń – tych, które nie zostały objęte odrębnymi przepisami.

Polski wymóg dotyczący zwolnienia jest niezgodny z unijnym

Interpretację tę uchylił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie (sygn. akt I SA/Rz 556/21). Stwierdził, że art. 43 ust. 1 pkt 29 lit. a ustawy o VAT stanowi niewłaściwe wdrożenie prawa unijnego, ponieważ wymóg prowadzenia szkoleń w formach i na zasadach przewidzianych w odrębnych przepisach jest niezgodny z prawem UE. Dyrektywa nie przewiduje takiego ograniczenia.

Sąd podkreślił, że zwolnienie z VAT przysługuje nie tylko podmiotom publicznym, lecz także innym instytucjom, jeżeli ich cele są podobne do celów publicznych instytucji edukacyjnych. Zarzucił organowi brak analizy, czy w tym wypadku mamy do czynienia z takim właśnie podmiotem.

To kryterium należy pominąć

Niezgodność art. 43 ust. 1 pkt 29 lit. a ustawy z prawem unijnym potwierdził również – po raz kolejny już – sąd kasacyjny. Dlatego – jak wyjaśnił sędzia Sylwester Golec – rozstrzygając tę sprawę, należało pominąć wymóg kształcenia zawodowego i przekwalifikowania w formach i na zasadach przewidzianych w odrębnych przepisach.

- Należało skupić się na tym, czy szkolenia są wykonywane przez inny podmiot niż publiczny, ale którego cele są podobne, i czy mają one podobny charakter do szkoleń zawodowych prowadzonych przez podmioty publiczne – wyjaśnił sędzia Golec.

Wyrok NSA z 28 maja 2025 r., sygn. akt I FSK 89/22