Uproszczenia w rozliczeniach VAT ułatwią podatnikom prowadzenie biznesu. Zmiany mają zlikwidować niektóre biurokratyczne bariery istniejące w przepisach. Podatnicy VAT zyskają na zmianach, bo szybciej i łatwiej będą się rozliczać z fiskusem.
Dziś wchodzi w życie większość ważnych dla przedsiębiorców zmian w ustawie o VAT wprowadzanych nowelizacją ustawy z 7 listopada 2008 r. (Dz.U. nr 209, poz. 1320).
Pozostałe znowelizowane przepisy zaczną obowiązywać od początku przyszłego roku. Zacznijmy od zmian, które obowiązują od dziś.
Modyfikacja sankcji
Podstawową korzystną zmianą dla podatników, która wynika z nowelizacji ustawy o VAT, jest likwidacja niektórych sankcji. Przede wszystkim zrezygnowano z 30-proc. dodatkowego zobowiązania za zaniżenie VAT (tzw. sankcja VAT).
Zmodyfikowano natomiast sankcje za brak kasy fiskalnej. Według starych regulacji za brak ewidencji przez kasę fiskalną podatnicy karani byli sankcją, polegającą na utracie 30 proc. podatku naliczonego od nabytych towarów i usług. Zostało to wykreślone z ustawy o VAT, ale niestety za brak kasy wprowadzono identyczne dodatkowe zobowiązanie w wysokości 30-proc. podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług ustalane decyzją. Wobec osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie albo przestępstwo skarbowe, dodatkowe zobowiązanie podatkowe nie będzie ustalane.
Jednocześnie zmieniono zasady zwrotu kosztu zakupu kas rejestrujących. Zwrot w postaci odliczenia VAT wynosi 90 proc. kosztów zakupu (a nie 50 proc.), ale nie więcej niż 700 zł (było 2,5 tys.).
Dobrym rozwiązaniem jest natomiast likwidacja kaucji gwarancyjnej w kwocie 250 tys. zł dla podatników, którzy rozpoczynali handel wewnątrzwspólnotowy.
Powiązania z PIT i CIT
Od grudnia przeliczanie walut obcych na złote w wystawionych fakturach będzie zbliżone do zasady obowiązującej w podatkach dochodowych.
Poprzednio podatnicy VAT przeliczali kwoty w walutach obcych na złote według bieżącego kursu średniego Narodowego Banku Polskiego na dzień wystawienia faktury, gdy jest ona wystawiona w terminie. Obecnie będzie to kurs średni danej waluty na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego w VAT.
Wykreślono natomiast z ustawy o VAT przepisy, które uzależniały (ograniczały) prawo do odliczenia VAT od zaliczenia wydatków do kosztów uzyskania przychodów zgodnie z ustawami o podatkach dochodowych.
Korzystniejsze rozliczenia
Bardzo korzystne jest wprowadzenie możliwości rozliczenia podatku należnego z tytułu importu towarów bezpośrednio w deklaracji VAT bez konieczności uiszczania podatku w urzędzie celnym. Trzeba pamiętać, że taki podatek jest zarazem podatkiem naliczonym. Zmiana daje prawo do wykazania w jednej deklaracji VAT podatku należnego z tytułu importu i podatku naliczonego, co powoduje jego neutralność dla podatnika.
Jedną ze zmian, która umożliwia przedsiębiorcom pomniejszenie podatku, jest liberalizacja tzw. ulgi na złe długi. Oznacza to, że przedsiębiorca będzie mógł skorygować podatek z tytułu nieściągalnych wierzytelności. Nie będzie już warunku, aby wierzytelność została odpisana jako nieściągalna i stanowiła koszt uzyskania przychodu. Teraz można dokonać korekty w ciągu 180 dni od upływu terminu jej płatności, gdy zawiadomiono dłużnika o zamiarze korekty.
Jedna ze zmian, która jest obecna w przepisach wielu państw UE, dotyczy rozliczania VAT w magazynach konsygnacyjnych (składy call off stock). Ułatwienie to dla podatnika z UE, który nie posiada w Polsce siedziby, polega na zwolnieniu z obowiązku rejestracji dla celów VAT w Polsce z tytułu przemieszczania własnych towarów i ich dostawy w naszym kraju. W konsekwencji przy transakcjach dokonywanych przez magazyn konsygnacyjny wewnątrzwspólnotowego nabycia dokonuje polski odbiorca towarów.
Zwrot podatku
Zmiany w przepisach umożliwiają podatnikom szybsze odzyskanie podatku. W nowelizacji zastąpiono obligatoryjny mechanizm przenoszenia kwoty podatku naliczonego na następny okres rozliczeniowy mechanizmem fakultatywnym. Jeżeli w okresie rozliczeniowym podatnik nie wykonywał czynności opodatkowanych na terytorium kraju oraz nie wykonywał czynności poza terytorium kraju, kwotę podatku naliczonego może przenieść do rozliczenia na następny okres rozliczeniowy.
Oznacza to, że podatnik ma wybór - może przenieść kwotę podatku naliczonego na okres następny albo wystąpić o jego zwrot. Istotne jest również, że od grudnia zwrot różnicy podatku następuje w terminie 60 dni od dnia złożenia rozliczenia przez podatnika, a nie jak dotychczas w ciągu 180 dni.
Powrót do zwolnienia
Część znowelizowanych przepisów zacznie obowiązywać z początkiem przyszłego roku. Prześledźmy, jakie zmiany wejdą w życie od 1 stycznia 2009 r.
Bardzo korzystną zmianą dla przedsiębiorców, którzy utracili prawo do zwolnienia z VAT po przekroczeniu limitu 50 tys. zł obrotów, będzie skrócenie terminu powrotu do zwolnienia. Dziś podatnik, który utracił prawo do zwolnienia z podatku lub z niego zrezygnował, może ponownie z niego skorzystać dopiero po upływie trzech lat.
Od 1 stycznia 2009 r. powrót do zwolnienia będzie możliwy już po upływie roku, licząc od końca roku, w którym podatnik je utracił bądź z niego zrezygnował.
Darowany chleb bez VAT
Ustawodawca również od przyszłego roku zwolnił z VAT darowizny żywności (np. chleba). Z preferencji skorzysta producent, który przekaże produkty żywnościowe organizacji pożytku publicznego, w rozumieniu ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, z przeznaczeniem na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez te organizacje. Warunkiem zwolnienia będzie prowadzenie szczegółowej dokumentacji przez dokonującego dostawy, potwierdzającej odbiorcę i cel darowizny.
Zgodnie z nowelizacją nie będzie trzeba płacić VAT w przypadku dostawy wszystkich obiektów budownictwa po pierwszym zasiedleniu. Dziś w takim przypadku zwolnieniem objęte są tylko obiekty o charakterze mieszkalnym. Przez pierwsze zasiedlenie należy rozumieć oddanie po wybudowaniu lub po ulepszeniu (jeżeli wydatki poniesione na ulepszenie, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, stanowiły co najmniej 30 proc. wartości początkowej) pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi budynków, budowli lub ich części do użytkowania, w wykonaniu czynności podlegających opodatkowaniu.
Nowe limity
Od 1 stycznia 2009 r. wchodzą w życie zmiany w zakresie limitów w definicji małego podatnika, do którego zastosowanie mają specjalne zasady opodatkowania (np. możliwość rozliczania metodą kasową). Dotychczasowe limity ulegną podwyższeniu. Status małego podatnika będą mieli przedsiębiorcy, u których wartość sprzedaży (wraz z kwotą podatku) nie przekroczy w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 1,2 mln euro. Obecnie jest to 800 tys. euro. W przypadku np. przedsiębiorstw maklerskich limit małego podatnika wzrośnie z 30 tys. euro do 45 tys. euro.
Zmieni się także limit dotyczący prezentów małej wartości. Od 1 stycznia 2009 r. maksymalna wartość prezentu niepodlegającego VAT zwiększona zostanie z 5 zł do 10 zł.
OPINIE
TOMASZ PABIAŃSKI
menedżer w zespole ds. podatków pośrednich PricewaterhouseCoopers
Wprowadzenie możliwości tworzenia w Polsce magazynów konsygnacyjnych to dobra wiadomość przede wszystkim dla przedsiębiorców zaopatrujących się w surowce i półprodukty u kontrahentów z Unii Europejskiej. Zlikwidowanie konieczności rozliczania polskiego VAT przez zagranicznych dostawców eliminuje barierę utrudniającą współpracę i może skutkować obniżeniem ceny dostarczanych surowców. Oznacza to także ułatwienia dla polskich firm sprzedających towary do innych krajów UE i chcących skorzystać z podobnych uproszczeń obowiązujących w tych krajach.
Niewątpliwą wadą regulacji jest nieobjęcie jej zakresem firm dostarczających polskim przedsiębiorcom towary o przeznaczeniu handlowym - z magazynu konsygnacyjnego nie będzie mógł skorzystać francuski producent odzieży dostarczający gotowe wyroby do sieci sklepów położonych w Polsce.
PIOTR GŁUSZEK
doradca podatkowy, dyrektor wrocławskiego biura MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy
Jedną z korzystnych zmian jest możliwość rozliczenia VAT od importu towarów w deklaracji podatkowej. Zmiana ta poprawi płynność finansową importerów - podatek rozliczą w zbliżony sposób jak przy wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów. Niestety z tej możliwości będzie mogła skorzystać ograniczona grupa podmiotów, stosujących tzw. procedury uproszczone. Zmiany te wchodzą w życie dziś.
Nowelizacja przewiduje również od 2009 roku składanie tzw. deklaracji importowej w przypadku procedury pojedynczego pozwolenia, która zostanie wprowadzona od 1 stycznia 2009 r. nowelizacją Wspólnotowego Kodeksu Celnego.
