Zasadą jest, że podatnik odwołujący się od decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego nie ma obowiązku jego zapłaty do momentu, aż decyzja ta stanie się ostateczna, a więc do czasu rozstrzygnięcia przed organem odwoławczym.
Jeżeli jednak organ podatkowy I instancji uprawdopodobni, że zobowiązanie wynikające z decyzji nie zostanie wykonane (np. ze względu na to, że podatnik nie posiada majątku o wartości odpowiadającej wysokości zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę), może nadać decyzji nieostatecznej rygor natychmiastowej wykonalności. Czyni to w drodze postanowienia, które może stanowić podstawę do wszczęcia postępowania egzekucyjnego.
Zgodnie z ukształtowaną linią orzeczniczą, wszczęcie egzekucji nie wymaga doręczenia podatnikowi postanowienia o nadaniu decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności. W praktyce często, z uwagi na opóźnione doręczenie tego postanowienia, podatnik dowiaduje się o obowiązku zapłaty kwoty określonej w nieostatecznej decyzji w momencie, gdy jego rachunki bankowe zostaną już zajęte w trybie egzekucyjnym. Nie ma więc możliwości dobrowolnego wykonania decyzji.
ikona lupy />
dr Janusz Marciniuk doradca podatkowy, Marciniuk i Wspólnicy / Dziennik Gazeta Prawna
Egzekucyjne zajęcie rachunków bankowych nie tylko więc stanowi znaczną uciążliwość związaną z prowadzeniem bieżącej działalności, ale też prowadzi do obciążenia podatnika kolejnymi, często znacznymi w przypadku dużej wartości sporu, kosztami egzekucyjnymi.
Artykuł 6 par. 1b ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji daje wierzycielowi przed podjęciem czynności egzekucyjnych możliwość działań informacyjnych wobec zobowiązanego, zmierzających do dobrowolnego wykonania obowiązku wynikającego z decyzji. Niestety, procedura ta jest bardzo rzadko wykorzystywana przez organy podatkowe. Zaniechanie to może stanowić podstawę do stawiania w postępowaniu odwoławczym zarzutu uchybienia zasadzie zaufania do organów podatkowych.