Sprawa, o której piszemy dziś w artykule „Szef KAS zignorował wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego”, być może nie miałaby miejsca, gdyby NSA orzekł identycznie w wyrokach dotyczących tego samego zagadnienia. Ale tak nie zrobił. W jednym uznał, że opłaty pobierane przez spółkę energetyczną za nielegalny pobór ciepła są zapłatą za dostawę towarów w rozumieniu ustawy o VAT (sygn. akt I FSK 1154/19). W drugim orzekł przeciwnie — że są bez VAT (I FSK 1089/19).

W żaden sposób, rzecz jasna, nie tłumaczy to zachowania szefa Krajowej Administracji Skarbowej, który jako organ administracji zignorował wyrok NSA korzystny dla spółki (I FSK 1089/19) i uchylił interpretację wydaną w następstwie sądowego orzeczenia.

Nie pierwszy raz sędziowie orzekają odmiennie w podobnej sprawie. Sami, podobnie jak podatnicy, a nawet fiskus, mają często problem z odczytaniem, co ustawodawca miał na myśli. Ale – co najważniejsze — są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom (art. 178 Konstytucji RP). Mają więc prawo do samodzielnej, bywa że odmiennej wykładni tego samego przepisu.

Jest jednak problem, gdy stan faktyczny i prawny jest analogiczny, a wyroki skrajnie odmienne. Najgorzej, gdy dotyczy to tego samego podatnika, który w identycznej sprawie otrzymuje różne rozstrzygnięcia. Tak właśnie stało się w przypadku spółki energetycznej, o której piszemy we wspomnianym artykule.

Za inny przykład niech posłuży historia firmy, której fiskus zarzucił, że przyjęła do rozliczenia faktury dokumentujące rzekomo fikcyjne usługi doradztwa gospodarczego. W dwóch wyrokach dotyczących VAT (I FSK 2209/23 i I FSK 2210/23) sąd kasacyjny nie miał wątpliwości, że „zakwestionowane faktury nie potwierdzają rzeczywistych czynności”.

Zupełnie co innego stwierdził w zakresie innego podatku — dochodowego. Za „przesądzone” uznał, że usługi doradztwa gospodarczego … zostały wykonane. Wątpliwości sądu wzbudziło jedynie to, czy nie wykraczały one poza zakres zawartej umowy.

Dlatego – jak orzekł NSA – „zadaniem organu odwoławczego w ponownym postępowaniu będzie rozstrzygnięcie kwestii, czy w przypadku rzeczywistego wykonania przez kontrahenta spółki na jej rzecz usług niematerialnych (sam fakt ich wykonania został przesądzony), które mają związek z działalnością gospodarczą prowadzoną przez spółkę, lecz które mogą wykraczać poza zakres zawartej umowy, na podstawie której zostały one wykonane, oraz poza zakres objęty nazwą usług wymienionych w fakturach, możliwe będzie uznanie za koszt uzyskania przychodów wydatków ujętych w fakturach wystawionych w takich okolicznościach” (II FSK 2090/23 i II FSK 2091/23).