Jak rozliczyć w VAT i CIT wewnątrzwspólnotowe nabycie nowego autobusu?

Y spółka z o.o. (podatnik VAT czynny i VAT UE), która zajmuje się krajowym przewozem osób, 21 listopada 2024 r. nabyła fabrycznie nowy autobus od firmy czeskiej (podatnik VAT i VAT UE w Czechach). Pojazd ten ma być wykorzystywany do świadczenia usług transportu pasażerów na terenie kraju i zostać zaliczony do środków trwałych spółki. Autobus został sprowadzony z Czech do Polski 25 listopada 2024 r. Dla potrzeb transakcji spółka Y przekazała czeskiemu kontrahentowi polski numer VAT UE (tj. poprzedzony prefiksem PL). Zakup został udokumentowany czeską fakturą na kwotę 480 000 zł (bez czeskiego VAT). Dokument był wystawiony 21 listopada 2024 r., a spółka Y otrzymała go 25 listopada 2024 r. łącznie z pojazdem. Cena autobusu obejmowała koszt jego przewozu do Polski, który poniósł czeski dostawca. Faktura została opłacona przelewem na rachunek bankowy kontrahenta 20 listopada 2024 r. Autobus był kompletny i zdatny do użytku, a 21 listopada 2024 r. spółka Y zarejestrowała go w wydziale komunikacji. Pojazd został oddany do użytku i wprowadzony do ewidencji środków trwałych 28 listopada 2024 r. Spółka Y wybrała liniową metodę amortyzacji i ustawową 20-proc. roczną stawkę amortyzacji. Spółka Y rozlicza VAT i CIT na zasadach ogólnych. Jej rokiem podatkowym jest rok kalendarzowy, a VAT i zaliczki na CIT opłaca na zasadach ogólnych za okresy miesięczne. Pomiędzy spółką Y a czeskim kontrahentem nie zachodzą powiązania, o których mowa w art. 32 ust. 2 ustawy o VAT. Jak spółka powinna rozliczyć zakup autobusu na gruncie VAT i CIT?

VAT

Podatek należny

Opodatkowaniu VAT podlega m.in. wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów (dalej: WNT) za wynagrodzeniem na terytorium kraju (art. 5 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT).

Stosownie do reguły zawartej w art. 9 ust. 1 i ust. 2 lit. a ustawy o VAT przez WNT rozumie się nabycie prawa do rozporządzania jak właściciel towarami, które w wyniku dokonanej dostawy są wysyłane lub transportowane na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium państwa członkowskiego rozpoczęcia wysyłki lub transportu przez dokonującego dostawy, nabywcę towarów lub na ich rzecz, pod warunkiem, że:

• nabywcą towarów jest m.in. podatnik VAT lub podatnik podatku od wartości dodanej, a nabywane towary mają służyć działalności gospodarczej podatnika,
• dokonujący dostawy towarów jest podatnikiem VAT lub podatnikiem podatku od wartości dodanej.

Uwaga! W analizowanym przypadku art. 9 ust. 3 ustawy o VAT (dotyczący nabycia nowych środków transportu) nie znajdzie zastosowania, gdyż transakcja jest dokonywana pomiędzy podatnikami VAT.

Z przedstawionego opisu stanu faktycznego wynika, że spełnione są warunki do uznania, że po stronie spółki doszło do WNT autobusu, gdyż:

• spółka zakupiła autobus (towar w rozumieniu art. 2 pkt 6 ustawy o VAT), zatem doszło do nabycia prawa do rozporządzania jak właściciel towarami;
• zakupiony autobus w wyniku dokonanej dostawy został przetransportowany przez czeskiego dostawcę z Czech (tj. z państwa członkowskiego UE) na terytorium Polski (tj. państwa członkowskiego UE innego niż państwo rozpoczęcia transportu);
• nabywcą towarów jest podatnik VAT (tj. spółka), a nabywane towary mają służyć jego działalności gospodarczej (autobus będzie środkiem trwałym spółki);
• dokonujący dostawy towarów jest podatnikiem podatku od wartości dodanej, tj. VAT w Czechach;
• miejsce opodatkowania WNT znajduje się w Polsce (tam, gdzie zakończył się transport autobusu będącego przedmiotem WNT).

Uwaga! WNT uznaje się za dokonane na terytorium państwa członkowskiego, na którym towary znajdują się w momencie zakończenia ich wysyłki lub transportu (art. 25 ust. 1 ustawy o VAT). Z opisu stanu faktycznego wynika, że na potrzeby transakcji spółka przekazała czeskiej firmie polski numer VAT UE, zatem art. 25 ust. 2 i art. 26 ustawy o VAT nie znajdą zastosowania.

Należy wyjaśnić, że spółka – jako zarejestrowany podatnik VAT UE – miała obowiązek przy dokonywaniu WNT posługiwania się numerem identyfikacji podatkowej poprzedzonym kodem PL (art. 97 ust. 10 pkt 1 ustawy o VAT). Spółka postąpiła więc prawidłowo, przekazując na potrzeby tej transakcji numer VAT UE czeskiemu kontrahentowi.

Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne dokonujące WNT. Zatem spółka jest podatnikiem z tytułu WNT autobusu i powinna rozliczyć podatek należny od tej transakcji.

Zgodnie z regułą zawartą w art. 20 ust. 5 zdanie pierwsze ustawy o VAT w WNT obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury przez podatnika podatku od wartości dodanej, nie później jednak niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru będącego przedmiotem WNT.

Z opisu stanu faktycznego wynika, że autobus jest fabrycznie nowy. Zgodnie zaś z art. 2 pkt 10 lit. a ustawy o VAT przez nowe środki transportu rozumie się m.in. przeznaczone do transportu osób lub towarów: pojazdy lądowe napędzane silnikiem o pojemności skokowej większej niż 48 cm sześc. lub o mocy większej niż 7,2 kW, jeżeli przejechały nie więcej niż 6000 km lub od momentu dopuszczenia ich do użytku upłynęło nie więcej niż sześć miesięcy. Za moment dopuszczenia do użytku pojazdu lądowego uznaje się dzień, w którym został on pierwszy raz zarejestrowany w celu dopuszczenia do ruchu drogowego lub w którym po raz pierwszy podlegał on obowiązkowi rejestracji w celu dopuszczenia do ruchu drogowego w zależności od tego, która z tych dat jest wcześniejsza. Jeżeli nie można ustalić dnia pierwszej rejestracji pojazdu lądowego lub dnia, w którym podlegał on pierwszej rejestracji, to za moment dopuszczenia do użytku tego pojazdu uznaje się dzień, w którym został on wydany przez producenta pierwszemu nabywcy, lub dzień, w którym został po raz pierwszy użyty dla celów demonstracyjnych przez producenta.

Autobus spełnia więc definicję nowego środka transportu. Z kolei w myśl art. 20 ust. 9 ustawy o VAT w przypadku WNT nowych środków transportu obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania tych towarów, nie później jednak niż z chwilą wystawienia faktury przez podatnika VAT.

W analizowanym przypadku spółka otrzymała autobus w 25 listopada 2024 r., jednak czeski dostawca już 21 listopada 2024 r. wystawił fakturę. Zatem obowiązek podatkowy z tytułu WNT tego autobusu (nowego środka transportu) powstał 21 listopada 2024 r., tj. z chwilą wstawienia faktury przez podatnika VAT.

Zgodnie z art. 30a ust. 1 ustawy o VAT w przypadku WNT do ustalenia podstawy opodatkowania stosuje się odpowiednio art. 29a ust. 1–1b, 6, 7, 10, 11 i 17 ustawy o VAT. Oznacza to, że podstawą opodatkowania WNT będzie wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów (tj. firma czeska) otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy (tj. spółki). Tak ustalona podstawa opodatkowania obejmuje koszt transportu, wliczony w cenę pojazdu (art. 29a ust. 1 w zw. z ust. 6 ustawy o VAT). Zatem podstawa opodatkowania WNT tego autobusu wyniesie 480 000 zł.

Dla omawianego WNT właściwa będzie podstawowa stawka VAT wynosząca obecnie 23 proc. (art. 41 ust. 1 w zw. z art. 146ef ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT). Podatek należny od WNT przedmiotowego autobusu wyniesie 110 400 zł (480 000 zł x 23 proc.).

Z opisu stanu faktycznego wynika, że cena pojazdu obejmowała koszt jego przewozu do Polski, który poniósł czeski dostawca. Spółka nie musi więc rozliczyć VAT od importu usług (art. 2 pkt 9, art. 17 ust. 1 pkt 4, ust. 1a i 2, art. 30c ust. 1 ustawy o VAT).

Zatem w JPK_V7M za listopad 2024 r. spółka powinna wykazać, na podstawie otrzymanej od czeskiego kontrahenta faktury (bez żadnych dodatkowych oznaczeń), podatek należny z tytułu WNT autobusu w wysokości 110 400 zł. Pojazd ten stanowi nowy środek trwały, który dodatkowo został zarejestrowany w Polsce, zatem w JPK_7M spółka wykazuje odpowiednio:

• wysokość podstawy opodatkowania, kwotę 480 000 zł, w polu K_23 (ewidencja) i P_23 (deklaracja),
• podatek należny, tj. kwotę w 110 400 zł w polu K_24 (ewidencja) i P_24 (deklaracja),
• dodatkowo podatek należny w kwocie 110 400 zł w polu K_35 (ewidencja) i P_35 (deklaracja) – w polach tych podaje się wysokość podatku należnego od WNT środków transportu, wykazaną w pozycji K_24 – podlegający wpłacie na rachunek urzędu skarbowego w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego.

Trzeba wskazać, że w sumach kontrolnych dla ewidencji w zakresie podatku należnego dla JPK_V7M i JPK_V7K w polu „Podatek należny” wykazuje się podatek należny według ewidencji w okresie, którego dotyczy JPK_VAT, obliczony jako suma kwot z K_16, K_18, K_20, K_24, K_26, K_28, K_30, K_32, K_33 i K_34 pomniejszona o kwotę z K_35 i K_36, z wyłączeniem faktur, o których mowa w art. 109 ust. 3d ustawy (oznaczonych „FP”). Rozwiązanie to zapobiega dwukrotnej zapłacie podatku VAT od WNT nowego środka transportu. W konsekwencji w polu P_38 (deklaracja) podaje się łączną wysokość podatku należnego – jest to suma kwot z P_16, P_18, P_20, P_24, P_26, P_28, P_30, P_32, P_33, P_34 pomniejszona o kwotę z P_35 i P_36.

Uwaga! Niezależnie od wykazania tych sum w JPK_V7M spółka powinna je wykazać dodatkowo w informacji podsumowującej VAT UE (art. 100 ust. 1 pkt 2 i ust. 3 ustawy o VAT).

VAT-23

W przypadku WNT nowych środków transportu lub innych środków transportu, od których podatek jest rozliczany m.in. w JPK_V7M, jeżeli środek transportu ma być przez nabywcę zarejestrowany na terytorium kraju lub jeżeli nie podlega rejestracji, a jest użytkowany na terytorium kraju, podatnicy są obowiązani, bez wezwania naczelnika urzędu skarbowego, do obliczania i wpłacania podatku w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego na rachunek urzędu skarbowego (art. 103 ust. 4 w zw. z ust. 3 ustawy o VAT). Nabyty przez spółkę autobus jest nowym środkiem transportu i dodatkowo został w Polsce zarejestrowany. Zatem spółka powinna wpłacić podatek należny od WNT w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego, tj. do 5 grudnia 2024 r.

Ponadto w tych przypadkach podatnicy są obowiązani przedłożyć naczelnikowi urzędu skarbowego zgodnie z ustalonym wzorem informację o nabywanych środkach transportu (tj. VAT-23). Do informacji dołączają kopię faktury potwierdzającej nabycie środka transportu przez podatnika (art. 103 ust. 3 ustawy o VAT). Należy podkreślić, że żaden przepis nie określa terminu złożenia informacji VAT-23 (interpretacje indywidualne dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 19 września 2018 r., sygn.0112-KDIL1-3.4012.488.2018.1.KM; z 28 marca 2023 r., sygn.0111-KDIB3-3.4012.646.2022.1.JSU; z 27 marca 2024 r., sygn.0111-KDIB3-3.4012.44.2024.2.MAZ). Wskazane byłoby jednak to uczynić w terminie zapłaty podatku od WNT nowego środka transportu, tj. w terminie 14 dni od momentu powstania obowiązku podatkowego.

Podatek naliczony

W przypadku WNT podatek należny przekształca się w podatek naliczony. Jak bowiem wynika z art. 86 ust. 2 pkt 4 lit. c ustawy o VAT, kwotę podatku naliczonego stanowi kwota podatku należnego z tytułu WNT, o którym mowa w art. 9 ustawy o VAT. W świetle tego przepisu kwotę podatku naliczonego stanowi zatem kwota 110 400 zł.

Trzeba jednak zwrócić uwagę, że na podstawie art. 86a ust. 1 pkt 2 lit. c ustawy o VAT w przypadku wydatków związanych z pojazdami samochodowymi kwotę podatku naliczonego stanowi 50 proc. kwoty podatku należnego z tytułu WNT . Przez pojazdy samochodowe rozumie się pojazdy samochodowe w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony (art. 2 pkt 34 ustawy o VAT). W definicji pojazdu samochodowego mieszczą się m.in. autobusy. Do wydatków związanych z pojazdami samochodowymi zalicza się zaś m.in. wydatki dotyczące nabycia tych pojazdów (art. 86a ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT). Tak więc co do zasady w przypadku podatku należnego od WNT pojazdu samochodowego jedynie 50 proc. podatku należnego stanowi podatek naliczony.

Jednak ograniczenia wynikające z art. 86a ust. 1 ustawy o VAT nie mają zastosowania w przypadku, gdy pojazdy samochodowe są konstrukcyjnie przeznaczone do przewozu co najmniej 10 osób łącznie z kierowcą, jeżeli z dokumentów wydanych na podstawie przepisów o ruchu drogowym wynika takie przeznaczenie (art. 86a ust. 3 pkt 1 lit. b ustawy o VAT).

W analizowanym przypadku przedmiotem WNT był autobus. Jak wynika z art. 2 pkt 41 prawa o ruchu drogowym, autobus oznacza pojazd samochodowy przeznaczony konstrukcyjnie do przewozu więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą. Zatem – mając na uwadze art. 86a ust. 3 pkt 1 lit. b ustawy o VAT – należy przyjąć, że tej transakcji nie dotyczą ograniczenia wynikające z art. 86a ust. 1 ustawy o VAT i cały podatek należny od WNT autobusu (110 400 zł) stanowi dla spółki podatek naliczony.

Stosownie do reguły zawartej w art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Prawo to przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik VAT, a towary i usługi, przy nabyciu których podatek został naliczony, są lub będą wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Zatem warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest związek zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi. Jednocześnie zasada ta wyklucza możliwość dokonania obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystywania do czynności zwolnionych od podatku oraz niepodlegających temu podatkowi.

Z opisu stanu faktycznego wynika, że nabyty od firmy czeskiej autobus ma być wykorzystywany do świadczenia usług transportu pasażerów na terenie kraju i zostać zaliczony do środków trwałych spółki. Usługi krajowego transportu pasażerów podlegają opodatkowaniu VAT, a więc istnieje związek pomiędzy działalnością opodatkowaną VAT a podatkiem naliczonym z tytułu WNT autobusu.

Podkreślić jednak należy, że ustawodawca przyznał podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego w całości lub w części, pod warunkiem zarówno spełnienia przez niego przesłanek pozytywnych, wynikających z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, jak i niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy o VAT. Spółka jest zarejestrowana jako podatnik VAT czynny, czyli nie dotyczy jej wyłączenie zawarte w art. 88 ust. 4 ustawy o VAT. W analizowanej sprawie nie znajdą zastosowania również pozostałe wyłączenia wskazane w art. 88 ustawy o VAT.

Skoro pojazd został nabyty wyłącznie na potrzeby działalności opodatkowanej VAT, to ograniczenia wynikające z art. 86 ust. 2a i art. 90 ustawy o VAT nie znajdą zastosowania. Spółka będzie zatem uprawniona do odliczenia całego podatku naliczonego, tj. kwoty 110 400 zł.

Pozostaje ustalić, za jaki okres spółka może skorzystać z uprawnienia do odliczenia podatku naliczonego.

Zgodnie z regułą zawartą w art. 86 ust. 10 ustawy o VAT prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego powstaje w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych lub importowanych przez podatnika towarów i usług powstał obowiązek podatkowy.

Jak już wskazałem, obowiązek podatkowy od WNT przedmiotowego autobusu powstał 21 listopada 2024 r. Zatem po stronie spółki prawo do odliczenia podatku naliczonego od WNT tego autobusu powstaje w rozliczeniu za listopad 2024 r.

Należy jeszcze zwrócić uwagę, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w przypadkach, o których mowa w art. 86 ust. 2 pkt 4 lit. c ustawy o VAT (tj. podatku należnego z tytułu WNT, o którym mowa w art. 9 ustawy o VAT – jak w analizowanym przypadku) – powstaje zgodnie z art. 86 ust. 10 ustawy o VAT, pod warunkiem że podatnik uwzględni kwotę podatku należnego z tytułu WNT w deklaracji podatkowej, w której jest on obowiązany rozliczyć ten podatek (art. 86 ust. 10b pkt 2 ustawy o VAT). Na potrzeby schematu rozliczenia zakładam, że spółka wykaże podatek należny od WNT autobusu w JPK_V7M za listopad 2024 r., a zatem odliczeniu podatku naliczonego w rozliczeniu za listopad 2024 r. nie sprzeciwi się art. 86 ust. 10b pkt 2 ustawy o VAT.

Na potrzeby schematu odliczenia zakładam, że spółka nie skorzysta z alternatywnej możliwości odliczenia podatku naliczonego w jednym z trzech kolejnych miesięcy (na co pozwala art. 86 ust. 11 ustawy o VAT).

Zatem w JPK_V7M za listopad 2024 r. spółka powinna wykazać, na podstawie otrzymanej od czeskiego kontrahenta faktury (bez żadnych dodatkowych oznaczeń), podatek naliczony z tytułu WNT autobusu w wysokości 110 400 zł. Pojazd ten jest środkiem trwałym spółki, a zatem w JPK_7M wykazuje ona odpowiednio:

• wartość nabycia netto, tj. kwotę 480 000 zł w polu K_40 (ewidencja) i P_40 (deklaracja),
• podatek naliczony, tj. kwotę w 110 400 zł w polu K_41 (ewidencja) i P_41 (deklaracja).

CIT

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT.

Z opisu stanu faktycznego wynika, że spółka zaliczyła nabyty autobus do środków trwałych. Należy wskazać, że wydatki poniesione (definitywnie) na nabycie majątku trwałego (takiego jak np. środki transportu) nie mogą być co do zasady zaliczane w ciężar kosztów uzyskania przychodów stosownie do art. 16 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT. Stosownie do art. 15 ust. 6 ustawy o CIT kosztem uzyskania przychodów są natomiast odpisy z tytułu zużycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (odpisy amortyzacyjne) dokonywane zgodnie z art. 16a–16m ustawy o CIT.

Na podstawie art. 16a ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT amortyzacji podlegają, z zastrzeżeniem art. 16c ustawy o CIT (który nie znajdzie zastosowania w analizowanym przypadku), stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania maszyny, urządzenia i środki transportu – o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy określonej w art. 17a pkt 1 ustawy o CIT (tj. umowy leasingu), zwane środkami trwałymi.

Jak wynika z opisu stanu faktycznego, zakupiony przez spółkę autobus jest kompletny i zdatny do użytku w dniu przyjęcia do używania, jego przewidywany okres używania jest dłuższy niż rok (decyzje w tym zakresie podejmuje podatnik) oraz ma być wykorzystywany przez spółkę na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą (będzie służył do świadczenia usług przewozu osób), a więc spełnia definicję środka trwałego. Należy uznać, że spółka prawidłowo dokonała jego zaliczenia w poczet środków trwałych.

Za wartość początkową środków trwałych uważa się w razie odpłatnego nabycia cenę ich nabycia (art. 16g ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT). Przy czym za cenę nabycia uważa się kwotę należną zbywcy, powiększoną o koszty związane z zakupem naliczone do dnia przekazania środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej do używania, a w szczególności o koszty transportu, załadunku i wyładunku, ubezpieczenia w drodze, montażu, instalacji i uruchomienia programów oraz systemów komputerowych, opłat notarialnych, skarbowych i innych, odsetek, prowizji, oraz pomniejszoną o VAT, z wyjątkiem przypadków, gdy zgodnie z odrębnymi przepisami VAT nie stanowi podatku naliczonego albo podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty należnego podatku o podatek naliczony albo zwrot różnicy podatku w rozumieniu ustawy o VAT. W przypadku importu cena nabycia obejmuje cło i podatek akcyzowy od importu składników majątku (art. 16g ust. 3 ustawy o CIT). Cenę nabycia koryguje się o różnice kursowe, naliczone do dnia przekazania do używania środka trwałego (art. 16g ust. 5 ustawy o CIT).

Z przedstawionego opisu faktycznego nie wynika wysokość opłat związanych z rejestracją pojazdu ani jego ubezpieczeniem (np. OC, AC). Z tego względu na potrzeby schematu rozliczenia przyjmę, że wartość początkowa tego pojazdu (autobusu) odpowiada jego cenie zakupu netto (VAT w całości podlega odliczeniu) i wynosi 480 000 zł. Skoro wartość początkowa tego środka trwałego przekracza 10 000 zł, to obligatoryjnie podlega on amortyzacji (art. 16d ust. 1 i art. 16f ust. 1 i 3 ustawy o CIT).

Spółka ujęła przedmiotowy autobus w ewidencji środków trwałych 28 listopada 2024 r. (wypełniła zatem obowiązek wynikający z art. 16d ust. 2 ustawy o CIT).

Odpisów amortyzacyjnych dokonuje się od wartości początkowej środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, z zastrzeżeniem art. 16k ustawy o CIT, począwszy od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym ten środek lub wartość wprowadzono do ewidencji do końca tego miesiąca, w którym następuje zrównanie sumy odpisów amortyzacyjnych z ich wartością początkową lub w którym postawiono je w stan likwidacji, zbyto lub stwierdzono ich niedobór. Suma odpisów amortyzacyjnych obejmuje również odpisy, których zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy o CIT nie uważa się za koszty uzyskania przychodów (art. 16h ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT).

W myśl art. 16h ust. 4 ustawy o CIT podatnicy mogą dokonywać odpisów amortyzacyjnych w równych ratach co miesiąc albo w równych ratach co kwartał, albo jednorazowo na koniec roku podatkowego, z uwzględnieniem art. 16i ustawy o CIT. Suma odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych dokonanych w pierwszym roku podatkowym, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji, nie może przekroczyć wartości tych odpisów przypadających za okres od wprowadzenia ich do ewidencji do końca tego roku podatkowego. Na potrzeby schematu zakładam, że spółka od autobusu będzie dokonywała miesięcznych opisów amortyzacyjnych.

Podatnicy dokonują wyboru jednej z metod amortyzacji określonych w art. 16i–16k ustawy o CIT dla poszczególnych środków trwałych przed rozpoczęciem ich amortyzacji. Wybraną metodę stosuje się do pełnego zamortyzowania danego środka trwałego (art. 16h ust. 2 ustawy o CIT).

Z opisu stanu faktycznego wynika, że spółka wybrała liniową metodę amortyzacji i ustawową 20-proc. roczną stawkę amortyzacji. Liniowa metoda amortyzacji uregulowana jest przepisami art. 16i ustawy o CIT.

Zgodnie z art. 16i ust. 1 ustawy o CIT odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych dokonuje się przy zastosowaniu stawek amortyzacyjnych określonych w wykazie stawek amortyzacyjnych i zasad, o których mowa w art. 16h ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT. Zgodnie z wykazem rocznych stawek amortyzacyjnych autobusy i autokary (744 Klasyfikacji Środków Trwałych) objęte są 20-proc. roczną stawką amortyzacji (załącznik nr 1 do ustawy o CIT).

Miesięczny odpis amortyzacyjny od nabytego autobusu wyniesie zatem 8000 zł [(480 000 zł x 20 proc.) : 12 miesięcy].

Ponadto należy zauważyć, że w analizowanym przypadku nie wyłączają ani nie ograniczają możliwości zaliczenia w ciężar kosztów uzyskania przychodów dokonywanych odpisów amortyzacyjnych:

• art. 15d ustawy o CIT, który wyłącza z kosztów wydatki, w tym odpisy amortyzacyjne, z uwagi na niewłaściwą formę zapłaty (np. gotówką) w przypadku transakcji powyżej 15 000 zł (z opisu stanu faktycznego wynika, że faktura dokumentująca zakup przedmiotowego autobusu została opłacona przelewem na rachunek bankowy kontrahenta z Czech);
• art. 16 ust. 1 pkt 4 ustawy o CIT, który limituje zaliczanie w koszty podatkowe dokonywanych odpisów amortyzacyjnych od samochodów osobowych.

Samochód osobowy oznacza pojazd samochodowy w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony, konstrukcyjnie przeznaczony do przewozu nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą, z wyjątkiem (art. 4a pkt 9a ustawy o CIT). Jak wyjaśniłem w części dotyczącej VAT, autobus to pojazd samochodowy przeznaczony konstrukcyjnie do przewozu więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą – nie jest zatem samochodem osobowym w rozumieniu art. 4a pkt 9a ustawy o CIT.

Z opisu stanu faktycznego nie wynika natomiast, aby w analizowanym przypadku do dokonywanych odpisów amortyzacyjnych znalazły zastosowanie pozostałe wyłączenia zawarte w art. 16 ustawy o CIT.

Autobus został oddany do używania i wprowadzony do ewidencji środków trwałych 28 listopada 2024 r. Zatem pierwszego odpisu amortyzacyjnego (w kwocie 8000 zł) spółka może dokonać za grudzień 2024 r. i zaliczyć go w ciężar kosztów uzyskania przychodów. ©℗