Zagraniczne programy motywacyjne mogą być z VAT

Chodziło o polską spółkę ubezpieczeniową należącą do międzynarodowej grupy kapitałowej, na czele której stoi spółka z USA. Amerykański lider planował objąć wybranych pracowników grupy (głównie kadrę zarządzającą) długookresowym programem motywacyjnym. Jego uczestnicy mieli dostawać nieodpłatnie akcje o ograniczonej zbywalności (z ang. RSU – Restricted Stock Units) sukcesywnie w ciągu trzech lat.

Spółka amerykańska miała obciążyć polską firmę kosztami wydania tych akcji. Byłaby to kwota odpowiadająca równowartości akcji z dnia objęcia RSU przez pracowników polskiej spółki.

Polska spółka uważała, że wypłacany przez nią na rzecz podmiotu z USA zwrot kosztów będzie bez VAT, bo – jak twierdziła – ma tu zastosowanie zwolnienie na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT. Dotyczy ono usług, których przedmiotem są instrumenty finansowe, o których mowa w ustawie o obrocie instrumentami finansowymi (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 722), z wyłączeniem przechowywania tych instrumentów i zarządzania nimi, oraz usługi pośrednictwa w tym zakresie.

Spółka argumentowała, że założeniem programu motywacyjnego jest ograniczenie ryzyka utraty wysokiej klasy specjalistów przez grupę kapitałową.

Jest usługa, nie ma zwolnienia

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdził jednak, że amerykańska spółka świadczy na rzecz polskiej usługę organizacji i zarządzania programem motywacyjnym, a od tego jest VAT według stawki 23 proc. (interpretacja z 9 września 2019 r., sygn. 0114-KDIP4.4012.445.2019.1.IT).

Wyjaśnił, że nie ma tu zastosowania zwolnienie, na które powołała się polska spółka, bo nabywana przez nią usługa sprowadza się do organizacji i zarządzania długookresowym programem motywacyjnym, w którego skład wchodzą instrumenty finansowe. Nie jest to to samo co usługi, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT – stwierdził.

Dodał, że zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 28b ust. 1 ustawy o VAT miejscem świadczenia usługi będzie miejsce siedziby usługobiorcy, czyli Polska. Polska spółka ubezpieczeniowa będzie więc zobowiązana do rozliczenia tu podatku – wynikało z interpretacji.

Sądy jak skarbówka

Z dyrektorem KIS zgodziły się sądy obu instancji. W wyroku z 23 września 2020 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie (sygn. akt III SA/Wa 2491/19) również zwrócił uwagę na to, że amerykańska spółka świadczy na rzecz polskiej usługę zarządzania i organizacji programu motywacyjnego. Beneficjentem tych czynności jest polska spółka, która zwiększa stabilność zatrudnienia i motywuje swoich pracowników. Natomiast akcje RSU są jedynie instrumentem motywacyjnym – tłumaczył WSA.

Zwrócił także uwagę na to, że polska spółka nie nabywa akcji ani nie pośredniczy w ich nabywaniu. Umowa związana z nabyciem akcji jest zawierana pomiędzy podmiotem amerykańskim a bezpośrednio pracownikami spółki. Akcje są więc jedynie narzędziem motywacyjnym, a nie istotą usługi.

Tego samego zdania był NSA. Orzekł, że wypłacany przez polską spółkę zwrot kosztów programu motywacyjnego jest wynagrodzeniem za usługę świadczoną przez podmiot amerykański. Taka usługa jest opodatkowana w Polsce według stawki 23 proc. VAT.©℗

To zła wiadomość dla branży finansowej

Wykładnia NSA może być szczególnie dotkliwa dla branży finansowej, tj. podmiotów, w stosunku do których regulator wymaga ustalania wynagrodzenia kluczowych pracowników na podstawie wskaźników finansowych (np. kurs akcji), a które jednocześnie nie mają pełnego prawa do odliczenia VAT.

W praktyce stanowisko NSA może też prowadzić do naruszenia konkurencji pomiędzy grupami kapitałowymi organizującymi programy motywacyjne na podstawie akcji spółki dominującej – w porównaniu z podmiotami, które organizują takie programy na podstawie akcji własnych. W tym drugim przypadku nie dochodzi bowiem do zwrotu kosztów, który mógłby być obciążony ciężarem podatku.

Pojedynczy wyrok nie oznacza jeszcze kształtowania się negatywnej linii orzeczniczej. Jest wiele argumentów przemawiających za wyłączeniem zwrotu kosztów programu motywacyjnego z opodatkowania VAT lub za tym, aby wartość akcji wydawanych w ramach takiego programu nie stanowiła podstawy opodatkowania VAT.©℗

orzecznictwo