Przekazanie działki czasem bez VAT. Od czego to zależy?

Gmina nie działa jako podatnik VAT, gdy przenosi własność działek na rzecz spółki utworzonej jedynie w celach zaspokajania potrzeb mieszkaniowych mieszkańców, czyli zastępującej samorząd w działaniach, które ten jest zobowiązany realizować – orzekł WSA w Gdańsku.

Chodziło o gminę, do której należy 100 proc. udziałów w spółce będącej Towarzystwem Budownictwa Społecznego. Za pośrednictwem tej spółki gmina realizuje swoje zadania własne z zakresu gminnego budownictwa mieszkaniowego. Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 7 ustawy o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 609 ze zm.) zaspokajanie potrzeb wspólnoty należy właśnie do zadań własnych gminy.

Realizując je, gmina wniosła w 2008 r. do spółki wkład niepieniężny w postaci nieruchomości gruntowej. Obejmował on cztery działki stanowiące teren niezabudowany, sklasyfikowany w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego (MPZP) jako tereny budowlane z przeznaczeniem pod zabudowę mieszkaniową.

Z czasem jednak doszło do zmiany przeznaczenia tych działek oraz innych, sąsiadujących z nimi. W 2022 r. rada miasta postanowiła bowiem na tym terenie stworzyć park miejski. W związku ze zmianą MPZP wartość rynkowa działek należących do TBS znacznie się zmniejszyła, bo spółka nie mogłaby już budować na nich domów.

Z tego powodu gmina zaproponowała porozumienie, na mocy którego spółka miała otrzymać inną nieruchomość.

Co z VAT?

Gmina uważała, że od przeniesienia prawa własności tej nieruchomości nie zapłaci VAT. Uzasadniła to tym, że:

• zrealizuje w ten sposób obowiązek odszkodowawczy, o którym mowa w art. 36 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1130), i
• zwolni się z zapłaty odszkodowania za obniżenie wartości, a więc będzie miało miejsce „świadczenie w miejsce wypełnienia” (tzw. datio in solutum), zgodnie z art. 453 kodeksu cywilnego.

Gdyby jednak fiskus uznał inaczej, gmina wskazała inny przepis wykluczający opodatkowanie – art. 15 ust. 6 ustawy o VAT. Zgodnie z nim nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla których realizacji zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Nie zgodził się z nią dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. W interpretacji z 13 marca 2024 r. (sygn. 0113-KDIPT1-2.4012.852. 2023.2.PRP) stwierdził, że przeniesienie własności nieruchomości w zamian za zwolnienie się gminy z zapłaty odszkodowania jest odpłatną dostawą towarów, opodatkowaną VAT. Gmina wykona bowiem czynność, która nie mieści się w ramach zadań organu władzy publicznej. Będzie to czynność cywilnoprawna polegająca na przeniesieniu prawa własności nieruchomości. W takiej sytuacji wyłączenie z opodatkowania VAT stanowiłoby naruszenie konkurencji – stwierdził fiskus.

Nie będzie podatnika

Interpretację tę uchylił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku, choć nie w pełni podzielił stanowisko gminy. Nie zgodził się z nią, że przeniesienie prawa własności za odszkodowaniem jest poza VAT i że nie jest to odpłatna dostawa. Potwierdził natomiast, że gmina będzie działać w tym wypadku jako organ administracji samorządowej, ponieważ wykona zadania, do których jest powołana przepisami prawa (art. 7 ust. 1 pkt 7 o samorządzie gminnym).

– Ma bowiem zapewniać potrzeby mieszkaniowe mieszkańców gminy – uzasadniał wyrok sędzia Sławomir Kozik.

Wyrok jest nieprawomocny. ©℗

orzecznictwo