Jak poprawić błąd w ewidencji darowizny?

W poprzednim roku otrzymaliśmy jako spółka córka od spółki matki darowiznę (nie pożyczkę). Z umowy darowizy wynika, że jest ona przeznaczona na zakup środków trwałych. Poprzednia księgowa ujęła te pieniądze jako pozostałe przychody operacyjne. Ja mam wątpliwości, czy postąpiła prawidłowo.

Jeśli spółka otrzyma środki pieniężne z przeznaczeniem na zakup lub wytworzenie środków trwałych, to powinny one być ujęte jako rozliczenia międzyokresowe przychodów. Oznacza to, że sposób postępowania w poprzednim roku był niewłaściwy. Powstał błąd, który należy poprawić. Ponieważ darowizna wyraźnie wskazywała cel wykorzystania, to nieprawidłowe było ujęcie jej od razu w wyniku finansowym.

Stopniowe zwiększenie

Zgodnie z art. 41 ust. 1 pkt 2 ustawy o rachunkowości (dalej: u.r.) rozliczenia międzyokresowe przychodów, dokonywane z zachowaniem zasady ostrożności, obejmują w szczególności środki pieniężne otrzymane na sfinansowanie nabycia lub wytworzenia środków trwałych, w tym także środków trwałych w budowie oraz prac rozwojowych, jeżeli stosownie do innych ustaw nie zwiększają one kapitałów (funduszy) własnych. Ustawa wskazuje dalej, że zaliczone do rozliczeń międzyokresowych przychodów kwoty zwiększają stopniowo pozostałe przychody operacyjne, równolegle do odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych od środków trwałych lub kosztów prac rozwojowych sfinansowanych z tych źródeł.

W świetle przepisów o rachunkowości popełniono zatem błąd, ujmując otrzymane pieniądze przeznaczone przez darczyńcę na zakup lub wytworzenie środków trwałych od razu w pozostałe przychody operacyjne. Najprawdopodobniej jest to znaczący błąd i należy go poprawić zgodnie z art. 54 ust. 3 u.r. poprzez pozycję „Zysk/Strata z lat ubiegłych”.

Ważne jest przy tym ustalenie od razu wartości odpowiadającej proporcjonalnie kwocie amortyzacji nabytych lub wytworzonych aktywów trwałych sfinansowanych z tej darowizny. Ta kwota może bowiem pozostać jako pozostały przychód operacyjny za 2023 r. (w ten sposób byłaby rozliczona). [przykład]

Niezbędne objaśnienie

Warto zaznaczyć, że popełnienie istotnego błędu i jego poprawienie w sposób wskazany wyżej powinno zostać objaśnione w sprawozdaniu finansowym za 2024 r. Należy przede wszystkim przygotować dane za 2023 r., tak jakby błąd ten nie został popełniony (tzw. przygotowanie danych w sposób statystyczny), i zaprezentować je jako tzw. trzecią kolumnę w bilansie oraz rachunku zysków i strat. Jeśli jednostka sporządza zestawienie zmian w kapitale własnym, to poprawiony błąd powinien również w tym elemencie sprawozdania zostać wyraźnie zaznaczony. Powinno także znaleźć się krótkie objaśnienie w informacji dodatkowej.

Podatki

Księgowych interesują też rozliczenia podatkowe. W tym obszarze należy wskazać, że zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 21 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: ustawa o CIT) wolne od podatku dochodowego są dotacje, subwencje, dopłaty i inne nieodpłatne świadczenia (z zastrzeżeniem pkt 14a ‒ dotacje z budżetu państwa w ramach specjalnego programu przedakcesyjnego dla rolnictwa), otrzymane na pokrycie kosztów albo jako zwrot wydatków związanych z otrzymaniem, zakupem albo wytworzeniem we własnym zakresie środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, od których dokonuje się odpisów amortyzacyjnych zgodnie z art. 16a‒16m. W związku z tym ujęcie w 2023 r. darowizny jako przychodów zwolnionych miało wpływ na podatek dochodowy. Teraz oczywiście amortyzacja nie będzie stanowiła kosztów uzyskania przychodów, ponieważ art. 16 ust. 1 pkt 48 ustawy o CIT wskazuje, że nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odpisów z tytułu zużycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych dokonywanych, według zasad określonych w art. 16a‒16m, od tej części ich wartości, która odpowiada poniesionym wydatkom na nabycie lub wytworzenie we własnym zakresie tych środków lub wartości niematerialnych i prawnych, odliczonym od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym albo zwróconym podatnikowi w jakiejkolwiek formie.

Przykład