Jeżeli fundatorami fundacji rodzinnej są małżonkowie, to wypłacone im (jako beneficjentom) świadczenia są bez PIT. Ale to się zmienia po rozwodzie; wówczas od części otrzymywanych środków będzie podatek dochodowy.

To oznacza, że jeżeli mąż i żona wnieśli do fundacji po 50 proc. mienia, to po rozwodzie od połowy wypłacanych im pieniędzy będą musieli zapłacić aż 15 proc. PIT. Nie będą już bowiem dla siebie najbliższą rodziną z zerowej grupy podatkowej.

Kiedy PIT

Przypomnijmy, że zgodnie z art. 21 ust. 49 ustawy o PIT zwolnienie przewidziane w art. 21 ust. 1 pkt 157 stosuje się tylko do części przychodów, odpowiadającej proporcji, o której mowa w art. 27 ust. 4 ustawy o fundacji rodzinnej (Dz.U. z 2023 r. poz. 326 ze zm.).

Początkowo, przypomnijmy, fiskus prezentował niekorzystną wykładnię dla fundatorów z najbliższej rodziny. Uważał, że jeżeli małżonkowie wnieśli swoje wkłady po 50 proc., to tylko połowa wypłaconej im kwoty jest bez PIT, a od drugiej połowy jest podatek. Pisaliśmy o tym m.in. w artykule „Fundacja rodzinna nie taka opłacalna, jak się wydawało” (DGP nr 111/2024).

Małżonkowie nie płacą

Ostatecznie dyrektor KIS zmienił zdanie. Teraz twierdzi, że całe wypłacone świadczenie będzie bez podatku. Przyznał bowiem, że jeżeli fundatorami są osoby z zerowej grupy podatkowej (małżonek, wstępny, zstępny, pasierb, rodzeństwo, ojczym lub macocha), to dla potrzeb zwolnienia z PIT sumuje się proporcję wartości ich mienia.

To oznacza, że jeżeli małżonkowie mają po 50 proc. wkładów, to proporcja dla każdego z nich (o której mowa w art. 27 ust. 4 ustawy o fundacji rodzinnej) wynosi 100 proc. W związku z tym zwolnienie na podstawie art. 21 ust. 49 ustawy o PIT będzie miało zastosowanie do 100 proc. świadczenia. Pisaliśmy o tym m.in. w artykule „Małżonkowie bez PIT od wypłat z fundacji rodzinnej” (DGP nr 149/2024).

…ale rozwodnicy tak

Pojawia się jednak pytanie, co w sytuacji, gdy dojdzie do rozstania małżonków.

– Po rozwodzie małżonkowie nie będą się już zaliczali do zerowej grupy podatkowej. Trzeba to będzie uwzględnić przy określaniu proporcji na moment wypłaty świadczeń przez fundację rodzinną – odpowiada Natalia Kamińska-Kubiak, menedżer i doradca podatkowy w Grant Thornton.

To oznacza, że jeżeli małżonkowie wnieśli swoje wkłady po 50 proc., to po rozwodzie od połowy świadczenia zapłacą 15 proc. PIT.

Kluczowe jest tu brzmienie art. 21 ust. 49 ustawy o PIT. Zgodnie z nim zwolnienie stosuje się do tej części przychodów beneficjenta będącego fundatorem lub osobą z zerowej grupy podatkowej, która odpowiada proporcji na dzień uzyskania przychodu.

– Nie ma więc znaczenia, że przy zakładaniu fundacji byli małżonkowie byli traktowani dla celów podatkowych jako osoby z najbliższej rodziny – podkreśla ekspertka.

Samochód osobowy. Wykup z leasingu i co dalej? Skutki podatkowe
Samochód osobowy. Wykup z leasingu i co dalej? Skutki podatkowe

Zobacz również

Jak temu zaradzić

Co więc mogą zrobić byli małżonkowie, aby uniknąć podatku od wypłaconych im przez fundację świadczeń?

– Przepisy nie przewidują możliwości „wyjścia” fundatora z fundacji. Nie można wycofać ani mienia wniesionego na pokrycie funduszu założycielskiego (musi on wynosić co najmniej 100 tys. zł), ani pozostałych wkładów – tłumaczy Paweł Tomczykowski, partner zarządzający w kancelarii Tomczykowski Tomczykowska.

Dodaje, że można jedynie manipulować proporcją wkładów.

– Załóżmy, że mąż i żona wnieśli do fundacji rodzinnej po 50 tys. zł na fundusz założycielski, a niezależnie od tego po 5 mln zł. Gdyby mąż lub żona chcieli odzyskać swój dodatkowy wkład (5 mln zł), to fundacja musiałaby wypłacić im taką kwotę, ale nie wpłynęłoby to na proporcję. Chcąc zmienić proporcję, jeden z małżonków musiałby zwiększyć swój wkład, czyli wnieść do fundacji dodatkowe mienie – wyjaśnia Paweł Tomczykowski.

Skutki wypłaty

Ekspert przypomina, że przy wypłacie środków przekazanych przez fundatora fundacja płaci 15-proc. CIT. Potwierdzają to interpretacje dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z: 6 grudnia 2023 r. (sygn. 0111-KDIB1-2.4010.528.2023.1.AW), 24 sierpnia 2023 r. (0111-KDIB1-2.4010.173.2023.1. DP), 19 lipca 2023 r. (0111-KDIB1-2.4010.172.2023.2.DP).

To samo wynika z nieprawomocnego wyroku WSA w Łodzi z 28 listopada 2023 r. (I SA/Łd 737/23).

Na dodatek, gdyby wypłata nastąpiła po rozwodzie małżonków-beneficjentów, to wchodziłby dodatkowo 15 proc. PIT.©℗