Jakie dotacje ujmuje się w ramach rozdziału 80104? [Poradnia rachunkowa]

Czy dopuszczalne byłoby ujmowanie w budżecie środków na dotacje dla niepublicznych przedszkoli (dla wszystkich dzieci, zarówno niepełnosprawnych, jak i objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju) w rozdziale 80104, dział 801, paragraf 2540? Planujemy tak robić od września, bo w naszej ocenie wszystkie te środki mają wspólny cel, tj. finansowanie edukacji przedszkolnej.

Skoro pytanie ma związek z finansowaniem wydatków na edukację przedszkolną, warto w pierwszej kolejności przypomnieć, że materialno-prawne podstawy przekazania środków na podane cele wynikają z ustawy o finansowaniu zadań oświatowych. Zatem gmina ma jednoznaczne podstawy do udzielania dotacji dla wspomnianych placówek. Co istotne, powinna to robić, w odpowiedni sposób ujmując wydatki w ramach planu finansowego, czyli z uwzględnieniem przepisów rozporządzenia ministra finansów w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych. W podanym akcie prawnym przewidziano różne podziałki klasyfikacyjne związane z oświatą w ramach działu 801 „Oświata i wychowanie”. W podanym dziale wyodrębniono m.in. rozdział 80104 „Przedszkola” oraz 80149 „Realizacja zadań wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy dla dzieci w przedszkolach, oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych i innych formach wychowania przedszkolnego”. Z kolei w ramach działu 854 „Edukacyjna opieka wychowawcza” przewidziano m.in. rozdział 85404 „Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka”.

Przywołane wyżej różne podziałki klasyfikacji budżetowej są przypisane wydatkom dotyczącym przedszkoli, lecz o różnym przeznaczeniu. Podany rozdział 80149 dotyczy dzieci niepełno sprawnych, a rozdział 85404 – dzieci objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju.

Warto odnotować ustalenia kontrolne zawarte w wystąpieniu pokontrolnym Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi z 9 lipca 2024 r. (znak WK-602/32/2024). RIO stwierdziła m.in. następującą nieprawidłowość: „W zakresie ewidencji wydatków na dotacje oświatowe jednostka stosowała nieprawidłową klasyfikację budżetową. Wypłatę dotacji ujmowano w większości w dziale 801, rozdziale 80104, § 2540 – czyli w rozdziale: Przedszkola. (…) Dotacja należna na dzieci niepełnosprawne winna być klasyfikowana w rozdziale 80149 – Realizacja zadań wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy dla dzieci w przedszkolach, oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych i innych formach wychowania przedszkolnego. W rozdziale tym ujmuje się wydatki i dochody związane z realizacją zadań wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy w edukacji przedszkolnej, inne niż objęte klasyfikowaniem w rozdziale 80105 «Przedszkola specjalne». Z kolei wydatki związane ze wczesnym wspomaganiem rozwoju winny być ujmowane w rozdziale 85404 – Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka.”

Dlatego nie można ujmować wszystkich dotacji dla niepublicznego przedszkola w ramach rozdziału 80104. Dotacje z przeznaczeniem na dzieci niepełnosprawne (w przedszkolu) winny być ujmowane w rozdziale 80149, a dotacje z przeznaczeniem dla dzieci objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju – w rozdziale 85404. Przy takim doborze rozdziałów klasyfikacji budżetowej należy również zweryfikować zastosowanie – działów, czyli odpowiednio 801 oraz 854. ©℗

Kto odpowiada za niezgodność pomiędzy sprawozdaniem a ewidencją

W pytaniu pojawił się m.in. aspekt klasyfikacji budżetowej, a więc warto w pierwszej kolejności odnieść się do identyfikacji zobowiązania pod tym względem. Podane podziałki klasyfikacji budżetowej oznaczają określone sfery funkcjonowania jednostki: dział 750 „Administracja publiczna”, rozdział 75023 „Urzędy gmin ‒ miast i miast na prawach powiatu” oraz par. 411 „Składki na ubezpieczenia społeczne”.

Płatności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne mają związek ze sferą wydatków na wynagrodzenia jednostki. Wydatki te mają charakter publicznoprawny i powinny być bezwzględnie terminowo regulowane, co zresztą potwierdza wiele przepisów ustawy o finansach publicznych. Warto przypomnieć choćby art. 44 ust. 3, zgodnie z którym wydatki publiczne powinny być dokonywane:

1) w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasad:

a) uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów,

b) optymalnego doboru metod i środków służących osiągnięciu założonych celów,

2) w sposób umożliwiający terminową realizację zadań;

3) w wysokości i terminach wynikających z wcześniej zaciągniętych zobowiązań.

Zobowiązania wobec ZUS są kluczowe dla jednostki samorządowej. W tym kontekście tym bardziej powinna być zapewniona pełna zgodność pomiędzy zobowiązaniami ujmowanymi w ewidencji księgowej oraz w sprawozdawczości budżetowej, a w tym przypadku w sprawozdaniu budżetowym Rb-28S. Jest to sprawozdanie z wykonania planu wydatków budżetowych samorządowej jednostki budżetowej/jednostki samorządu terytorialnego. W jego przypadku stosujemy przepisy rozporządzenia ministra finan sów w sprawie sprawozdawczości budżetowej. W par. 9 ust. 2 rozporządzenia ujęto podstawowy wymóg sprawozdawczy, tj. kwoty wykazane w sprawozdaniach powinny być zgodne z danymi wynikającymi z ewidencji księgowej. Brak tej zgodności oznacza naruszenie przepisów sprawozdawczości budżetowej.

Warto też przypomnieć par. 9 ust. 1: „Kierownicy jednostek, kierownicy jednostek obsługujących i naczelnicy urzędów skarbowych są obowiązani sporządzać sprawozdania rzetelnie i prawidłowo pod względem merytorycznym i formalno-rachunkowym”. Można więc stwierdzić, że odpowiedzialność za sporządzenie (wadliwe) sprawozdania ponosi kierownik jednos tki, czyli w urzędzie miasta – burmistrz.

W kontekście podanego stanu faktycznego użyteczne będzie stanowisko zawarte w wystąpieniu pokontrolnym Regionalnej Izby Obrachunkowej w Lublinie z 10 lipca 2024 r. (znak RIO.II.600.2.2024): „Wykazanie – w jednostkowym sprawozdaniu Rb-28S za 2023 r. – danych niezgodnych z ewidencją księgową (w dz. 750 rozdz. 75023 § 4110 zaniżonych zobowiązań o 42 354,98 zł) – str. 27‒28 protokołu”. W ramach wniosku pokontrolnego RIO nakazała jednostce, aby w jednostkowym sprawozdaniu Rb-28S „Sprawozdanie z wykonania planu dochodów budżetowych jednostki samorządu terytorialnego” wykazywać dane zgodne z danymi wynikającymi z ewidencji księgowej, stosownie do par. 9 ust. 2 rozporządzenia w sprawie sprawozdawczości budżetowej. Dodatkowo RIO wskazała, aby zapisów w księgach rachunkowych dokonywać w sposób odzwierciedlający stan rzeczywisty, zgodnie z art. 24 ust. 2 ustawy o rachunkowości, zapewniając wykazanie na ich podstawie danych w sprawozdaniach budżetowych, mając na uwadze par. 20 ust.1 pkt 4 lit. b rozporządzenia ministra rozwoju i finansów w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczy pospolitej Polskiej.

W analizowanej sytuacji zaniżenie zobowiązań (w tym składkowych wobec ZUS) w sprawozdaniu Rb-28S w odniesieniu do ewidencji księgowej narusza przepisy sprawozdawczości budżetowej. Odpowiedzialność w tym zakresie ponosi kierownik jednostki, w tym przypadku – burmistrz, a nie skarbnik. Skoro dostrzeżono nieprawidłowości, to istnieją podstawy do złożenia korekty tego sprawozdania.©℗

Jaki paragraf jest odpowiedni dla wydatków na kwiaty

Z uwagi, że wszystkie wydatki ponoszone z budżetu jednostki samorządu terytorialnego powinny mieć merytoryczne podstawy w przepisach, warto przypomnieć, że dopuszczalność wydatków należy rozpatrywać w kontekście zadań realizowanych przez daną jednostkę. W przypadku gminy na uwagę zasługują ogólne przepisy zawarte w art. 7 ustawy o samorządzie gminnym. Zgodnie z tym prze pisem zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy m.in.: ładu przestrzennego; gospodarki nieruchomościami; wspierania i upowszechniania idei samorządowej, w tym tworzenia warunków do działania i rozwoju jednostek pomocniczych i wdrażania programów pobudzania aktywności obywatelskiej; promocji gminy czy współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw.

Z powyższego wynika, że spektrum realizowanych zadań przez gminę jest zróżnicowane, a obejmuje m.in. aspekty związane z promocją jednostki czy ze współpracą międzynarodową. Przepisy te, w braku innych szczególnych rozwiązań, legitymizują wydatki m.in. na zakup kwiatów dla artystów czy usług gastronomicznych na rzecz delegacji z miast partnerskich.

W tych uwarunkowaniach kwestią wtórną jest dobór właściwej klasyfikacji budżetowej. Przepisy przewidują bowiem różne podziałki klasyfikacyjne w ramach działu 750 „Administracja publiczna”. W podanym dziale wyodrębniono np. rozdział 75023 „Urzędy gmin (miast i miast na prawach powiatu)” czy rozdział 75095 „Pozostała działalność”.

W kontekście tak ukształtowanego zakresu podziałek klasyfikacyjnych (w ramach działu 750) faktycznie można mieć wątpliwości, który rozdział zastosować do przywołanych wydatków. Pomocne będzie ustalenie zawarte w wystąpieniu pokontrolnym Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu z 27 maja 2024 r. (znak WK-0911/57/2023). RIO stwierdziła m.in., że:

„4) Zakup bukietu okolicznościowego wręczonego przez Prezydenta Miasta artyście podczas koncertu sklasyfikowano w rozdziale 75023 «Urzędy gmin (miast i miast na prawach powiatów)» zamiast 75095 «Pozostała działalność».

(…)

7) zakup usług gastronomicznych dla delegacji z miast partnerskich (…) sklasyfikowano w rozdziale 75023 «Urzędy gmin (miast i miast na prawach powiatów)» zamiast 75095 «Pozostała działalność»”.

W ramach wniosku pokontrolnego RIO nakazała jednostce, aby wydatki klasyfikować zgodnie z przepisami ustawy o finansach publicznych oraz rozporządzenia ministra finansów w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych.

Dlatego podane w pytaniu wydatki mają uzasadnienie prawne w przepisach ustawy o samorządzie gminnym, a powinny być ujmowane w rozdziale ogólnego zastosowania, czyli 75095, a nie w rozdziale właściwym dla jednos tki budżetowej (75023). ©℗