Dyrektor KIS zmienił zdanie. Fundacje rodzinne właśnie stały się sporo atrakcyjniejsze

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej zmienił zdanie. Jeszcze pod koniec kwietnia twierdził, że wypłata świadczeń na rzecz fundatorów z najbliższej rodziny jest częściowo opodatkowana PIT. Takie stanowisko wzbudziło powszechną krytykę ekspertów. Wygląda na to, że stało się nieaktualne.

To efekt skargi na niekorzystną interpretację indywidualną złożonej przez kancelarię Grabowski i Wspólnicy Kancelaria Radców Prawnych. W odpowiedzi otrzymała ona informację od dyrektora KIS, że w całości uwzględnia on przedstawione w niej argumenty.

Przypomnijmy – dotychczas organ twierdził, że jeżeli świadczenia są wypłacane co najmniej dwóm fundatorom z zerowej grupy, do której należą małżonkowie, zstępni (córka, syn, wnuki, prawnuki), wstępni (matka, ojciec, dziadkowie), pasierbowie, rodzeństwo, ojczym i macocha, którzy są jednocześnie beneficjentami, to częściowo będą one opodatkowane PIT. Przykładowo, jeżeli małżonkowie wnieśli po 50 proc. wkładu, to tylko połowa wypłacanego im świadczenia będzie bez PIT, a druga połowa musi być opodatkowana.

Problem z wykładnią

Takie stanowisko dyrektor KIS zawarł w interpretacjach z 30 kwietnia 2024 r. (sygn. 0112-KDIL2-1.4011.113.2024.2.JK i 0112-KDIL2-1.4011.114.2024. 2.JK). Pisaliśmy o nich w artykule „Rok fundacji rodzinnej. Dużo korzyści, ale są ryzyka” (DGP nr 97/2024). Konieczność zapłaty podatku w przypadku wypłaty świadczeń fundatorom potwierdzały też interpretacje z 20 maja 2024 r. (0114-KDIP3-2.4011.397.2024.1.JK2, 0115-KDIT1.4011.299.2024.1.MST). Tu chodziło jednak o czterech fundatorów będących osobami z najbliższej rodziny. Informowaliśmy o tym m.in. w artykule „Fundacja rodzinna nie taka opłacalna, jak się wydawało” (DGP nr 111/2024).

Spór toczy się o wykładnię art. 21 ust. 49 ustawy o PIT. Zgodnie z nim zwolnienie przewidziane w art. 21 ust. 1 pkt 157 stosuje się tylko do części przychodów odpowiadającej proporcji, o której mowa w art. 27 ust. 4 ustawy o fundacji rodzinnej (Dz.U. z 2023 r. poz. 326). Z kolei z art. 28 ust. 2 pkt 1 ustawy o fundacji rodzinnej wynika, że mienie wniesione do fundacji w drodze darowizny albo spadku przez fundatora lub jego małżonka, zstępnych, wstępnych bądź rodzeństwo uważa się za wniesione przez fundatora.

Na tej podstawie podatnicy uważają, że proporcja, o której mowa w art. 21 ust. 49 ustawy o PIT, dla fundatorów z zerowej grupy podatkowej wynosi 100 proc. Padają też argumenty, że mienie jest wnoszone tylko przez fundatorów z zerowej grupy podatkowej, a więc świadczenie pochodzi w części od siebie samego, a częściowo od najbliższych. Wobec tego całe świadczenie dla każdego z fundatorów (z najbliższej rodziny) jest w pełni zwolnione z PIT.

Inaczej uważał dyrektor KIS. Twierdził, że mienie wniesione w drodze darowizny albo spadku przez członków rodziny z zerowej grupy można uznać za wniesione przez tego fundatora, tylko jeśli nie są oni jednocześnie pozostałymi fundatorami fundacji rodzinnej.

W związku z tym świadczenie dla fundatorów z zerowej grupy podatkowej będzie zwolnione tylko proporcjonalnie do wniesionego przez nich mienia. Obowiązuje ostatnia proporcja ustalona na moment ostatniego wniesienia mienia, z uwzględnieniem jego wartości i statusu osób wnoszących mienie na moment tego wniesienia, zamieszczona w spisie mienia – podkreślał organ w interpretacjach.

Korzystne zasady opodatkowania

Takie podejście mogło spowodować mniejsze zainteresowanie fundacją rodzinną, dla której przepisy przewidują spore korzyści podatkowe. Fundacja rodzinna bowiem co do zasady jest zwolniona z podatku dochodowego. Tylko jeżeli działalność gospodarcza fundacji wykracza poza zakres dozwolony w art. 5 ustawy o fundacjach rodzinnych, od części dochodów trzeba płacić CIT według sankcyjnej stawki 25 proc.

Normalnie podatek pojawia się dopiero w momencie wypłaty świadczeń na rzecz fundatora lub beneficjenta albo przekazania im mienia wskutek jej likwidacji. Fundacja musi zapłacić wówczas 15-proc. CIT.

Jeżeli odbiorcami są osoby z zerowej grupy podatkowej – jest to jedyna danina, którą trzeba zapłacić. Wypłata świadczeń dla tych beneficjentów jest bowiem zwolniona z PIT. Podatek dochodowy od osób fizycznych pojawia się jednak, gdy beneficjentami są osoby z dalszej rodziny (10-proc. PIT) i w przypadku osób trzecich (15-proc. PIT).

Przykładowo więc, jeżeli fundatorami są małżonkowie, to wypłata świadczeń ich wspólnym dzieciom jako beneficjentom jest zwolniona z PIT. W takim przypadku fundacja rodzinna musi odprowadzić tylko 15-proc. CIT.

Tak samo będzie w przypadku, gdy mąż jest fundatorem, a żona beneficjentem. Natomiast gdy oboje są zarówno fundatorami, jak i beneficjentami, to w świetle dotychczasowej wykładni dyrektora KIS PIT trzeba zapłacić od części świadczenia. Dotyczy to również każdej innej sytuacji, w której fundatorami są co najmniej dwie osoby z zerowej grupy, np. rodzice z dziećmi bądź rodzeństwo.

Zmiana interpretacji

W odpowiedzi na skargę do WSA na interpretacje z 30 kwietnia 2024 r. dyrektor KIS potwierdził korzystne dla podatników stanowisko. „Mając na uwadze powyższe przepisy, należy stwierdzić, że podatnik będący fundatorem fundacji rodzinnej i jednocześnie osobą, którą łączy z innym fundatorem tej fundacji relacja, o której mowa w art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn (małżonek, wstępny, zstępny, pasierb, rodzeństwo, ojczym lub macocha), dla potrzeb zastosowania zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 157 w związku z ust. 49 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, może sumować proporcję wartości mienia, określoną w art. 27 ust. 4 ustawy o fundacji rodzinnej, wniesionego do fundacji rodzinnej przez siebie oraz przez tego innego fundatora” – przyznał organ.

To oznacza natomiast, że całe świadczenie dla każdego z fundatorów z najbliższej rodziny jest w pełni zwolnione z PIT. ©℗

Dobrze, by minister finansów wydał interpretację ogólną

Przyjęcie przez dyrektora KIS stanowiska, że proporcje mienia mogą być sumowane, jest krokiem w dobrym kierunku. Przywraca to sens zakładania fundacji rodzinnych. Małżonkowie wspólnie zakładający fundacje będą mieli takie same prawa w zakresie zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych, jak osoby zakładające fundacje rodzinne w pojedynkę. Ponadto pozwoli to na przywrócenie idei, jaka przyświecała ustawodawcy przy tworzeniu ustawy o fundacji rodzinnej. Podstawowym celem było wprowadzenie rozwiązania, które umożliwi akumulowanie całego majątku rodzinnego w jednym podmiocie, którego zadaniem będzie zarządzenie nim w celu pomnażania oraz w interesie beneficjentów, a także zapobieżenie dzieleniu majątków rodzinnych na wiele podmiotów, w tym w sposób sztuczny. To sukces środowiska firm rodzinnych. Pozostaje mieć nadzieję, że w obecnej sytuacji minister finansów zdecyduje się na wydanie interpretacji ogólnej oraz że dyrektor KIS dokona zmiany innych interpretacji indywidualnych wydanych w zbliżonym stanie faktycznym. ©℗

Wypada pójść za ciosem

Słusznie zmieniona przez dyrektora KIS interpretacja dotyczy fundatorów małżonków, ale ten sam problem występuje w sytuacji, gdy fundatorami są również inne osoby z najbliższej rodziny nestora. Często występującym i pożądanym zjawiskiem jest przejmowanie prowadzenia rodzinnego biznesu przez dzieci. Interpretacja ogólna lub objaśnienia podatkowe, których należy oczekiwać od fiskusa, powinny więc wprost wymienić wszystkie możliwe relacje rodzinne, w których łączenie wniesionego mienia do celów ustalania proporcji zwolnienia jest dopuszczalne. Mam też nadzieję, że intensywny przekaz medialny w sprawie małżonków fundatorów stanie się bodźcem do refleksji fiskusa przy kolejnych dyskusyjnych zagadnieniach fundacyjnych. Bogactwo życia gospodarczego przerosło rozwiązania ustawowe i baza administracji skarbowej jest już pełna interpretacji dotyczących rozmaitych elementów funkcjonowania fundacji rodzinnych. Do kontrowersyjnych i nieuzasadnionych tez fiskusa należą np. brak zgody na uznanie najmu krótkoterminowego za dozwoloną działalność gospodarczą fundacji lub odmowa neutralności podatkowej wniesienia do niej darowizną wierzytelności pożyczkowych. Zaproponowane objaśnienia lub interpretacja ogólna mogłyby być dobrym narzędziem do zbiorczego wyjaśnienia tych kontrowersyjnych tematów. ©℗