Fundacja rodzinna nie może się zajmować m.in. krótkoterminowym najem apartamentów, sprzedażą walut wirtualnych oraz dodatnie różnice kursowe powstałe w wyniku obrotu walutami obcymi. Jeżeli jednak złamie zakaz zapłaci spory podatek.

Przypomnijmy, że co do zasady fundacja rodzinna jest zwolniona z podatku dochodowego. Płaci 15-proc. CIT dopiero w momencie wypłaty świadczeń na rzecz fundatora lub beneficjenta albo przekazania im mienia wskutek jej likwidacji.

Zwolnione z CIT są wkłady fundatora i darowizny innych osób oraz działalność, którą fundacja może wykonywać na podstawie art. 5 ustawy o fundacjach rodzinnych. Chodzi m.in. o najem nieruchomości, udzielanie pożyczek, a także nabywanie i zbywanie papierów wartościowych i przystępowanie do spółek kapitałowych.

Jeżeli natomiast działalność fundacji rodzinnej wykracza poza dozwolony ustawowy zakres, to od części dochodów fundacja musi płacić CIT według sankcyjnej stawki 25 proc.

Niedozwolona działalność

Liczne interpretacje indywidualne dotyczą tego, jaką działalność fiskus uważa za niedozwoloną.

Chodzi m.in. o długo- i krótkoterminowy najem apartamentów, usługi hotelarskie, sprzedaż walut wirtualnych oraz dodatnie różnice kursowe powstałe w wyniku obrotu walutami obcymi.

Niedozwoloną działalnością jest przystępowanie fundacji rodzinnych do spółek transparentnych podatkowo (polskich i zagranicznych) oraz do spółki cywilnej.

Dyrektor KIS konsekwentnie twierdzi, że 25-proc. podatek jest należny także od przychodów z zagranicznych spółek, które nie mają osobowości prawnej i nie są podatnikami CIT w kraju swojej siedziby. Wyroki wojewódzkich sądów administracyjnych dotyczące udziału w spółkach luksemburskich i cypryjskich nie są jednolite w tym zakresie (patrz: tabela).

…w tym wierzytelności…

Jasności nie ma co do wniesionych do fundacji przez fundatora pożyczek udzielonych spółce. W jednych interpretacjach fiskus twierdzi, że otrzymane z tego tytułu odsetki są opodatkowane 25-proc. CIT, w innych potwierdza, że podatku w tym zakresie nie ma, tak jak nie ma go w przypadku pożyczek udzielonych przez samą fundację.

…i aport nieruchomości

Do niedozwolonej działalności fiskus zalicza również wniesienie kupionej przez fundację rodzinną nieruchomości na pokrycie udziałów w kapitale zakładowym spółki kapitałowej. Z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy wynika, że zbywanie mienia, które zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia, nie mieści się w dozwolonej dla fundacji działalności gospodarczej. Rodzajem zbycia jest również aport, stąd niekorzystna wykładnia dyrektora KIS.

Wojewódzkie sądy administracyjne są w tej kwestii niejednomyślne (patrz: tabela).

Niedozwolona działalność, opodatkowana 25 proc. CIT
Wniesienie kupionej przez fundację rodzinną nieruchomości na pokrycie udziałów w kapitale zakładowym spółki kapitałowej z 8 stycznia 2024 r. (0114-KDIP2-1.4010.550.2023.2.PP), z 22 grudnia 2023 r. (sygn. 0111-KDIB1-2.4010.495.2023.2.ANK)UWAGA! W sprawie zapadły już wyroki wojewódzkich sądów administracyjnych (nieprawomocne):■ potwierdzające stanowisko fiskusa – wyrok WSA w Warszawie z 8 maja 2024 r. (III SA/Wa 597/24),■ przeciwne do stanowiska fiskusa – wyrok WSA w Poznaniu z 14 maja 2024 r. (I SA/Po 152/24). Wniesienie wkładu niepieniężnego do spółki może być uznane za przystąpienie do niej, ale trzeba mieć na względzie ograniczenie w zakresie zbywania mienia, jeżeli zostałoby ono nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia (art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy). W tej kwestii toczą się spory z fiskusem, a orzecznictwo sądów jest rozbieżne.
Przystąpienie fundacji rodzinnej do spółki cywilnej z 26 stycznia 2024 r. (0111-KDIB1-2.4010.634.2023.3.AW), z 31 października 2023 r. (0111-KDIB2-1.4010.363.2023.1.DD), z 20 października 2023 r. (0111-KDIB1-2.4010.186.2023.2.EJ) Wykracza to poza zakres dozwolonej działalności, o której mowa w art. 5 ustawy.
Przystąpienie do zagranicznych spółek (np. luksemburskich i cypryjskich), które nie mają osobowości prawnej i nie są podatnikami CIT w kraju swojej siedziby z 5 stycznia 2024 r. (0114-KDIP2-1.4010.551.2023.2.PP), z 27 grudnia 2023 r. (0111-KDIB1-2.4010.642.2023.1.DP), z 7 grudnia 2023 r. (0111-KDIB1-2.4010.506.2023.2.AW), 1 grudnia 2023 r. (sygn. 0111-KDIB1-2.4010.290.2023.1.DP), z 24 listopada 2023 r. (0111-KDWB.4010.16.2023.1.KKM i 0114-KDIP2-1.4010.304.2023.1.KS), z 18 października 2023 r. (0114-KDIP2-1.4010.402.2023.1.KW)UWAGA! W sprawie zapadły już wyroki (nieprawomocne):■ potwierdzające stanowisko fiskusa – wyrok WSA w Warszawie z 13 marca 2024 r. (III SA/Wa 2753/23),■ przeciwne do stanowiska fiskusa – WSA w Warszawie z 23 kwietnia 2024 r. (III SA/Wa 259/24) i WSA w Łodzi 9 kwietnia 2024 r.(I SA/Łd 114/24). Artykuł 5 ust. 1 pkt 3 ustawy pozwala na przystępowanie fundacji rodzinnej do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, mających swoją siedzibę w kraju albo za granicą, a także na uczestnictwo w tych spółkach, funduszach, spółdzielniach oraz podmiotach.Przepis ten nie ma zastosowania w odniesieniu do zagranicznych spółek, które nie mają osobowości prawnej i nie płacą za granicą CIT. W tej kwestii również toczą się spory z fiskusem, a orzecznictwo sądów jest rozbieżne.
Wniesienie przez fundatora wierzytelności z tytułu pożyczki udzielonej spółce, a następnie otrzymywanie przez fundację odsetek z tego tytułu z 10 maja 2024 r. (0111-KDIB2-1.4010.96.2024.2.KK), z 29 grudnia 2023 r. (0111-KDIB1-2.4010.317.2023.2.DP)UWAGA! W sprawie zostały też wydane odmienne interpretacje – z 26 kwietnia 2024 r. (0111-KDIB1-1.4010.75.2024.1.MF i 0114-KDIP2-1.4010.65.2024.2.KW). Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 5 ustawy, w ramach dozwolonej działalności fundacja sama może udzielić pożyczki spółce.Do otrzymanych odsetek od wierzytelności przeniesionej przez fundatora na fundację nie ma zastosowania zwolnienie z CIT. Przychody z tego tytułu są więc opodatkowane stawką 25 proc. CIT.Natomiast zgodnie z interpretacjami z 26 kwietnia 2024 r. wniesienie wierzytelności jest neutralne podatkowo. Nie są też opodatkowane odsetki płacone przez dłużnika.
Najem apartamentów na krótkie i dłuższe okresy oraz usługi hotelarskie z 19 grudnia 2023 r. (0111-KDIB1-3.4010.662.2023.2.AN), z 8 grudnia 2023 r. (0111-KDIB1-2.4010.464.2023.1.EJ) Wykracza to poza zakres dozwolonej działalności, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy.
Dochody ze sprzedaży walut wirtualnych oraz z dodatnich różnic kursowych powstałych w wyniku obrotu walutami obcymi z 31 października 2023 r. (0114-KDIP2-1.4010.426.2023.2.KS) z 29 grudnia 2023 r. (0111-KDIB1-2.4010.317.2023.2.DP), z 4 sierpnia 2023 r. (0114-KDIP2-1.4010.312.2023.1.KS) Wykracza to poza zakres dozwolonej działalności, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 6 ustawy.