Każda osoba, która planuje założenie działalności gospodarczej ma do podjęcia kilka ważnych decyzji. Jedną z nich jest kwestia wyboru formy opodatkowania. Warto odpowiednio wcześniej wiedzieć więcej na ten temat, aby dla swojego biznesu wybrać najkorzystniejszą formę wyliczania podatku. Będzie to bowiem miało istotny wpływ na obciążenia podatkowe, a w konsekwencji ogólną sytuację finansową firmy.

W Polsce przedsiębiorca zakładający działalność gospodarczą ma do wyboru trzy formy opodatkowania dochodów z tej działalności:

  • według skali podatkowej (stawki podatkowe 12% i 32%)
  • według stawki liniowej (19%)
  • ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

Jak wyjaśnia Patrycja Czarnota, księgowa z firmy InFakt, deklarację o wyborze formy opodatkowania zawiera się we wniosku o wpis do CEIDG podczas rejestracji działalności gospodarczej. Z kolei ewentualnej zmiany formy opodatkowania można dokonać wraz z początkiem każdego kolejnego roku kalendarzowego.

Trzy możliwe formy opodatkowania - na czym polegają?

Skala podatkowa to podstawowa forma opodatkowania dochodów. - Jeżeli nie zostanie wybrana inna forma, przedsiębiorca automatycznie płaci podatek dochodowy według stawki 12%, jeżeli dochód nie przekracza 120 tys. zł rocznie oraz 32% od nadwyżki ponad tę kwotę. Podatnicy rozliczający się w ramach skali podatkowej zobowiązani są do prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów, w której oprócz przychodów uwzględniane są także koszty ich uzyskania. Ustalając wysokość podatku według skali, podatnicy korzystają z tzw. kwoty wolnej od podatku oraz mogą skorzystać z szeregu ulg podatkowych, takich jak ulga na dziecko, ulga dla rodzin 4+ czy możliwość rozliczenia się wspólnie z małżonkiem - tłumaczy Patrycja Czarnota.

Podatek liniowy to forma opodatkowania, w której rozlicza się dochody z działalności gospodarczej według stawki liniowej wynoszącej zawsze 19% od osiągniętego dochodu. Nie mamy tutaj do czynienia z progami podatkowymi, jak w przypadku skali podatkowej. - W ramach tej formy opodatkowania przedsiębiorca również zobowiązany jest prowadzić księgę przychodów i kosztów, jednak nie stosuje się kwoty wolnej od podatku, a katalog ulg jest dość ograniczony. Z podatku liniowego nie skorzysta np. przedsiębiorca świadczący usługi na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy. Nie ma również możliwości wspólnego rozliczania się z małżonkiem oraz skorzystania z popularnej ulgi na dziecko - wymienia księgowa z firmy InFakt.

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych to trzecia, nieco uproszczona forma opodatkowania, w której stawki podatku zależą od rodzaju prowadzonej działalności i wynoszą od 2% do 17%. Podstawę do opodatkowania stanowi osiągnięty przychód, bez uwzględniania kosztów uzyskania przychodów, dlatego obliczenie podatku jest bardzo proste. Jak zaznacza rozmówczyni Dziennika Gazety Prawnej, istnieją jednak pewne wyłączenia co do niektórych branż, które nie mogą skorzystać z tej formy opodatkowania. - Jest to między innymi handel częściami, prowadzenie apteki czy kantora walut. Z ryczałtu nie skorzysta również osoba świadcząca usługi na rzecz byłego pracodawcy z takim samym zakresem czynności, jak na etacie. Ograniczony jest również katalog ulg. Podatnik nie rozliczy się z małżonkiem oraz nie skorzysta z ulgi na dziecko.

Co wziąć pod uwagę przy wyborze formy opodatkowania?

Księgową z firmy InFakt zapytaliśmy także o czynniki, które warto wziąć pod uwagę, by dokonać wyboru najlepszej formy opodatkowania dla swojego biznesu. Jako kluczowe kwestie Patrycja Czarnota wymienia:

  • Występowanie kosztów uzyskania przychodów - Jeżeli przedsiębiorca ponosi koszta związane z prowadzeniem działalności np. w handlu, to może preferować formę, gdzie jest możliwość ich odliczenia, np. opodatkowanie według skali podatkowej. Inaczej będzie w przypadku świadczenia usług np. reklamowych czy doradczych.
  • Wykluczenia co do skorzystania z danej formy - Należy sprawdzić, czy w danej branży można skorzystać z danej formy opodatkowania. Przykładowo jeżeli prowadzimy firmę zajmującą się sprzedażą części, to nie ma możliwości rozliczania się na zasadach ryczałtu. W takiej sytuacji pole wyboru formy opodatkowania automatycznie się zmniejsza.
  • Stawka podatku - Przed wyborem opodatkowania w formie ryczałtu warto sprawdzić, jaka stawka podatku wskazana jest w przepisach dla naszej działalności. Przykładowo stawka podatku w przypadku prowadzenia usług reklamowych wynosi 15%, a dla tłumacza niezatrudniającego pracowników - aż 17%. W takiej sytuacji korzystniejszy może okazać się wybór opodatkowania w ramach skali.
  • Wielkość dochodu - W przypadku mniejszych firm, których dochody nie przekraczają 120 tys. zł rocznie i ponoszą drobne wydatki, z pewnością sprawdzi się skala podatkowa. Z kolei duże firmy, ponoszące koszta firmowe i o wyższych dochodach, nie chcąc przekroczyć progu podatkowego (z 12 do 32%) powinny wybrać 19-procentowy podatek liniowy. Z kolei ryczałt może się okazać najbardziej opłacalny dla firm o dużych przychodach, małych lub żadnych kosztach i atrakcyjnej stawce podatku np. 12%.
  • Inne źródła dochodu np. etat - Dochody uzyskane w ramach zawartej umowy o pracę są odgórnie opodatkowane według skali podatkowej. Należy więc mieć na względzie, że dochody z prowadzonej działalności gospodarczej oraz umowy o pracę w rozliczeniu rocznym sumują się i mogą skutkować przekroczeniem progu podatkowego. W rezultacie część naszych dochodów może zostać opodatkowana wysokim, 32-procentowym podatkiem.
  • Ulgi podatkowe - Warto dowiedzieć się, jakie ulgi podatkowe nam przysługują i uwzględnić je w obliczeniach, analizując każdą możliwą formę opodatkowania. Na przykład osoba posiadająca dwójkę dzieci i rozliczająca się według skali podatkowej może skorzystać z ulgi na dzieci i otrzymać z urzędu skarbowego zwrot w wysokości 2 224,08 zł. Także wspólne rozliczenie się z małżonkiem, które umożliwia jedynie skala podatkowa, może stanowić dużą różnicę np. w sytuacji, gdy jeden z małżonków zarabia niewiele lub nic. Wspólne rozliczenie umożliwia bowiem skorzystanie z podwójnej kwoty wolnej od podatku i podwójnej wysokości dochodów, które skutkują przekroczeniem progu podatkowego - będzie to zatem kwota aż 240 tys. zł.
  • Koszta księgowości - Księgowość uproszczona wymagana dla ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych będzie z pewnością tańsza, niż prowadzenie książki przychodów i rozchodów, które wiąże się z większym nakładem pracy księgowej.

Wybór formy opodatkowania na przykładach

Przykład 1:

Pan Jan Kowalski prowadzi sklep z zabawkami. Miesięcznie osiąga 25 tys. zł przychodu, ponosi koszty uzyskania przychodu w wysokości 10,5 tys. zł. Nie ma dzieci, ani żony.

Miesięczny dochód netto wynosi:

Zasady ogólne6 540,79 zł

Podatek liniowy 6 085,24 zł

Ryczałt 6 655,66 zł

Najkorzystniejsza forma opodatkowania dla pana Jana Kowalskiego to ryczałt.

Przykład 2:

Pan Jerzy Malinowski prowadzi sklep z zabawkami. Miesięcznie osiąga 25 tys. zł przychodu, ponosi koszty uzyskania przychodu w wysokości 10,5 tys. zł. Ma żonę, która nie pracuje oraz dwójkę dzieci.

Miesięczny dochód netto wynosi:

Zasady ogólne6 726,13 zł

Podatek liniowy 6 085,24 zł

Ryczałt 6 655,66 zł

Najkorzystniejsza forma opodatkowania dla pana Jerzego Malinowskiego to zasady ogólne.

Wniosek: Pomimo pracy w takiej samej branży i analogicznych wyników finansowych, najkorzystniejsza forma opodatkowania nie będzie taka sama dla firm pana Jana Kowalskiego i pana Jerzego Malinowskiego, z uwagi na skorzystanie z ulgi na dzieci oraz zastosowanie wspólnego rozliczenia się z żoną.

Przykład 3:

Pan Wojciech Nowak ma firmę transportową. Miesięcznie osiąga 30 tys. zł przychodu, ponosi koszty uzyskania przychodu w wysokości 10 tys. zł. Nie ma dzieci, ani żony.

Miesięczny dochód netto wynosi:

Zasady ogólne13 155,84 zł

Podatek liniowy 14 173,50 zł

Ryczałt13 795,08 zł

Najkorzystniejsza forma opodatkowania dla pana Wojciecha Nowaka to podatek liniowy.

Przykład 4.

Pan Wiktor Rak ma firmę transportową. Miesięcznie osiąga 30 tys. zł przychodu, ponosi koszty uzyskania przychodu w wysokości 10 tys. zł. Ma żonę, która nie pracuje oraz dwójkę dzieci.

Miesięczny dochód netto wynosi:

Zasady ogólne15 321,13 zł

Podatek liniowy 14 173,50 zł

Ryczałt13 795,08 zł

Najkorzystniejsza forma opodatkowania dla pana Wiktora Raka to zasady ogólne.

Wniosek: Pomimo pracy w takiej samej branży i analogicznych wyników finansowych, najkorzystniejsza forma opodatkowania nie będzie taka sama dla firm pana Wojciecha Nowaka i pana Wiktora Raka, z uwagi na skorzystanie ze wspólnego rozliczania się z małżonkiem i ulgi na dzieci.

- Przy wyborze najlepszej dla swojej firmy formy opodatkowania, najważniejsza jest zatem szczegółowa analiza wykonywanej działalności, ale i osobistej sytuacji podatnika w kontekście każdej z trzech możliwych form odprowadzania podatku - podsumowuje Patrycja Czarnota z InFakt.