Były polski policjant mieszkający na stałe w Czechach musi płacić polskiemu fiskusowi PIT od polskiej emerytury – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.

Wyjaśnił, że rozstrzyga o tym polsko-czeska umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Chodziło o emerytowanego polskiego policjanta, który od kilku lat mieszka na stałe w Czechach, tam ma nieruchomości i tam prowadzi działalność gospodarczą. W Polsce bywa okazjonalnie, jego pobyt tutaj nie przekracza 183 dni w roku.

W Czechach płaci podatki związane ze swoimi działalnością i nieruchomościami.

Jednocześnie otrzymuje na konto w czeskim banku polską emeryturę mundurową.

Sporny PIT od emerytury

Spór z fiskusem dotyczył tego, gdzie powinien być płacony od niej podatek. Emeryt uważał, że Zakład Emerytalno-Rentowy MSWiA niesłusznie potrąca mu z wypłacanej emerytury zaliczki na PIT i wpłaca na rachunek polskiego urzędu skarbowego

Argumentował, że choć ma tylko polskie obywatelstwo, to nie jest polskim rezydentem podatkowym. Nie prowadzi tu żadnej działalności zarobkowej, nie uzyskuje z tego tytułu dochodów, więc nie jest podatnikiem w Polsce i nie powinien mieć potrącanego PIT od wypłacanej emerytury.

Nie zgodził się z nim dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. Wyjaśnił, że zgodnie z art. 4a ustawy o PIT przepisy dotyczące rezydencji podatkowej oraz obowiązku podatkowego (nieograniczonego i ograniczonego) stosuje się z uwzględnieniem zawartych przez Polskę umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Powołał się zatem na art. 18 ust. 2 lit. a i b polsko-czeskiej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania i na tej podstawie stwierdził, że emerytury wypłacane przez Polskę byłym polskim policjantom zamieszkałym w Czechach, a niemającym czeskiego obywatelstwa, są opodatkowane w naszym kraju.

Trzy rodzaje emerytur

Interpretację tę utrzymał w mocy WSA w Gliwicach (sygn. akt I SA/Gl 1415/19). Bliżej wyjaśnił pojęcie funduszu utworzonego przez umawiające się państwo, którego użyto w art. 18 ust. 2 lit. a polsko-czeskiej umowy. Przypomniał, że emerytury w Polsce funkcjonują w trzech systemach:

1) powszechnym – emerytury wypłacane przez ZUS;

2) rolniczym – emerytury wypłacane przez KRUS;

3) specjalnym – emerytury wypłacane byłym funkcjonariuszom publicznym.

Sąd podkreślił, że emerytury policyjne oraz inne tzw. emerytury mundurowe, a także świadczenia dla prokuratorów i sędziów w stanie spoczynku są związane ze służbą dla Polski. Łączy je również to, że są one finansowane bezpośrednio z budżetu państwa, a nie – jak emerytury powszechne i rolnicze – z wyodrębnionych funduszy ZUS i KRUS.

WSA dodał, że art. 18 polsko-czeskiej umowy jest zbudowany na Modelowej Konwencji OECD w sprawie podatku od dochodu i majątku oraz komentarzu do niej. Konwencja i komentarz nie są co prawda źródłem prawa, ale dają wskazówki, jak interpretować umowy w sprawie podwójnego opodatkowania. Z obu tych dokumentów wynika, że państwo wypłacające emerytury w związku z pełnieniem służby publicznej ma wyłączne prawo ich opodatkowania.

Hierarchia źródeł prawa…

Podatnik kwestionował jednak sięganie w tym zakresie do polsko-czeskiej umowy oraz do Modelowej Konwencji OECD. Uważał, że definicje obowiązku podatkowego i podatnika mogą wynikać tylko z krajowych ustaw.

Nie zgodził się z nim sąd kasacyjny. W pełni podzielił stanowisko fiskusa i WSA w Gliwicach.

Wskazał, że zarówno ordynacja podatkowa, jak i ustawa o PIT dopuszczają stosowanie umów międzynarodowych. Ponadto z art. 87 ust. 1 Konstytucji RP wynika, że umowy międzynarodowe są źródłem prawa w Polsce.

– Z hierarchii zdefiniowanej w art. 91 Konstytucji RP wynika, że to umowa międzynarodowa ma pierwszeństwo przed ustawą – podkreślił sędzia Zbigniew Romała.

…i obywatelstwo

Sędzia zwrócił uwagę na to, że polsko-czeska umowa oraz Modelowa Konwencja OECD wiążą wyłączne prawo do opodatkowania emerytury ze służbą dla danego państwa, a wyjątkowo – z obywatelstwem osoby pobierającej świadczenie.

Według NSA, gdyby emerytowany polski policjant mieszkający w Czechach miał czeskie obywatelstwo, to zgodnie z art. 18 ust. 2 lit. b umowy jego emerytura byłaby opodatkowana w Czechach. Ponieważ jednak ma on wyłącznie polskie obywatelstwo, to stosuje się art. 18 ust. 2 lit. a umowy i jego polska emerytura jest opodatkowana w Polsce.©℗

orzecznictwo

Podstawa prawna

Wyrok NSA z 10 stycznia 2024 r., sygn. akt II FSK 454/21