Subskrybuj nas na Youtube
Jak trzeba ująć należność uznaną za nieściągalną, jeśli firma ma tylko wydruk z Monitora Sądowego i Gospodarczego? Oto zbiór przepisów o których trzeba pamiętać.
Obowiązkiem każdej jednostki, wynikającym z ustawy o rachunkowości (dalej: u.r.), jest ujmowanie należności w kwotach wymaganej zapłaty z uwzględnieniem zasady ostrożności. A to oznacza konieczność urealnienia wartości należności poprzez:
● naliczenie odsetek należnych jednostce na podstawie umowy lub przepisów kodeksu cywilnego;
● dokonanie odpisów aktualizacyjnych w przypadku zaistnienia prawdopodobieństwa, że należność nie zostanie spłacona;
● wyksięgowanie należności przedawnionych, umorzonych lub nieściągalnych, czyli takich, co do których jest pewności, że nie zostaną spłacone przez dłużnika.
Ustawa o rachunkowości nie wskazuje sposobu udokumentowania nieściągalności. Wskazuje jedynie okoliczności, które sygnalizują, że pojawia się prawdopodobieństwo nieodzyskania całości kwot należnych (art. 35b ust. 1 u.r.).
Bardziej restrykcyjne są w tym zakresie przepisy prawa podatkowego. Ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 851 ze zm.) w art. 16 ust. 1 pkt 25 w związku z art. 16 ust. 2 wskazuje, że za nieściągalne na potrzeby rozliczeń w podatku dochodowym uznaje się należności, których nieściągalność została udokumentowana:
1) postanowieniem o nieściągalności, uznanym przez wierzyciela, jako odpowiadającym stanowi faktycznemu, wydanym przez właściwy organ postępowania egzekucyjnego, albo
2) postanowieniem sądu o:
a) oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości, gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania lub wystarcza jedynie na zaspokojenie tych kosztów, lub
b) umorzeniu postępowania upadłościowego, jeżeli zachodzi okoliczność wymieniona w lit. a, lub
c) zakończeniu postępowania upadłościowego, albo
3) protokołem sporządzonym przez podatnika, stwierdzającym, że przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe albo wyższe od jej kwoty.
Warto zauważyć, że z początkiem 2016 r. zmieniły się zasady dokumentowania nieściągalności z punktu widzenia przepisów prawa upadłościowego. Kolejne zmiany są zapowiedziane w 2018 r. W wyniku przyjętej nowelizacji zgodnie z art. 27 ust. 4 ustawy z 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 233 ze zm.) zasadą jest, że postanowienia oraz zarządzenia wydane w postępowaniu w przedmiocie ogłoszenia upadłości zamieszcza się w Centralnym Rejestrze Restrukturyzacji i Upadłości, o którym mowa w art. 5 ustawy z 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne (Dz.U. poz. 978), wraz z informacją o terminie i sposobie wniesienia środka zaskarżenia. Postanowienia, zarządzenia i inne dokumenty zamieszczone w rejestrze są dostępne dla uczestników postępowania.
/>
Zgodnie z art. 456 pkt 1 prawa restrukturyzacyjnego art. 5, odnoszący się do utworzenia rejestru, wchodzi w życie 1 stycznia 2018 r. Z kolei w myśl art. 455 prawa restrukturyzacyjnego obwieszczeń, o których mowa w ustawie, do dnia utworzenia rejestru dokonuje się w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Po myśli art. 221 ust. 4 tej ustawy każdy ma dostęp do danych zawartych w obwieszczanych w rejestrze postanowieniach, zarządzeniach, dokumentach i informacjach. Postanowienie o oddaleniu wniosku o ogłoszeniu upadłości, w sytuacji gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania lub wystarcza jedynie na zaspokojenie tych kosztów, stosownie do art. 13 ust. 4 prawa upadłościowego i naprawczego, jest tylko obwieszczane. Jeżeli więc spółka będzie wiedziała, że w rejestrze obwieszczone zostało postanowienie, o którym mowa w art. 13 ust. 4 prawa upadłościowego i naprawczego, i będzie dysponowała wydrukiem tego postanowienia, wystarczy to do przyjęcia, iż wierzytelność została udokumentowana postanowieniem sądu, o którym mowa w art. 16 ust. 2 pkt 2 lit. a ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 851 ze zm.).
Zgodnie z art. 5 ust. 2 prawa restrukturyzacyjnego Centralny Rejestr Restrukturyzacji i Upadłości:
1) służy zamieszczaniu i obwieszczaniu postanowień, zarządzeń, dokumentów i informacji dotyczących postępowania restrukturyzacyjnego i upadłościowego;
2) służy udostępnianiu danych zawartych w postanowieniach, zarządzeniach, dokumentach i informacjach dotyczących postępowania restrukturyzacyjnego i upadłościowego, obwieszczonych w rejestrze w odniesieniu do danego podmiotu;
3) umożliwia składanie pism i dokumentów oraz dokonywanie doręczeń;
4) wspomaga organizację pracy i prowadzenie postępowania restrukturyzacyjnego i upadłościowego;
5) służy udostępnianiu wzorów pism procesowych i dokumentów określonych w ustawie.
A zatem jednym z dowodów, który zarówno na potrzeby rachunkowości, jak i rozliczeń w podatku dochodowym ostatecznie potwierdza nieściągalność należności, jest postanowienie sądu, które zostanie opublikowane:
1) w Monitorze Sądowym i Gospodarczym (od 1 stycznia 2016 r. do 31 grudnia 2017 r.)
2) w Centralnym Rejestrze Restrukturyzacji i Upadłości (po 1 stycznia 2018 r.).
! Ustawa o rachunkowości nie wskazuje sposobu udokumentowania nieściągalności. Wskazuje jedynie okoliczności, które sygnalizują, że pojawia się prawdopodobieństwo nieodzyskania całości kwot należnych.
Na kontach
Zapisy księgowe zależą od tego, czy należność była uprzednio objęta odpisem aktualizacyjnym, czy też nie i czy były naliczane odsetki.
I. W sytuacji gdy należność była nieobjęta odpisem aktualizacyjnym, zapisy będą następujące:
1. Wyksięgowanie należności – kwota główna łącznie z VAT, którego w przypadku rozliczenia w podatku dochodowym jednak nie można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów:
● Wn Pozostałe koszty operacyjne;
● Ma Rozrachunki z odbiorcami;
2. Wyksięgowanie należności – kwota uprzednio naliczonych odsetek:
● Wn Koszty finansowe;
● Ma Rozrachunki z odbiorcami.
II. Jeśli należność wcześniej była objęta odpisem aktualizacyjnym, to księgowanie będzie następujące:
1. Wyksięgowanie odpisu dotyczącego kwoty głównej:
● Wn Odpisy aktualizujące należności;
● Ma Rozrachunki z odbiorcami;
2. Wyksięgowanie odpisu dotyczącego odsetek:
● Wn Odpisy aktualizacyjne należności;
● Ma Rozrachunki z odbiorcami.
III. Jeśli należność była częściowo objęta w przeszłości odpisem, to księgowanie w stosunku do tej kwoty będzie jak w punkcie II. Natomiast w odniesieniu do pozostałej kwoty obciąży koszty – tak jak w punkcie I.
Podstawa prawna
Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 330 ze zm.).
