Przed 2019 r. zachowek i wydatki na pogrzeb były również kosztem podatkowym

Wydatki na pogrzeb oraz zapłata zachowku stanowiły koszt uzyskania przychodu ze sprzedaży nieruchomości, nawet gdy ustawa o PIT wprost tego jeszcze nie przewidywała – orzekł WSA w Gdańsku.

Spór z fiskusem dotyczył art. 22 ust. 6d ustawy o PIT. W brzmieniu obowiązującym do końca 2018 r. przepis ten pozwalał zaliczać do kosztów z tytułu sprzedaży m.in. mieszkania nabytego w spadku:

• udokumentowane nakłady, które zwiększyły wartość rzeczy i praw majątkowych, oraz
• kwotę zapłaconego podatku od spadków i darowizn.

Od 2019 r. przepis ten został poszerzony o:

• udokumentowane koszty nabycia lub wytworzenia poniesione przez spadkodawcę oraz
• przypadające na podatnika ciężary spadkowe, w tym zaspokojone roszczenia o zachowek.

Co do stanu prawnego sprzed 2019 r. wypowiedział się już Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 26 lipca 2022 r. (sygn. akt II FSK 70/20). Chodziło wtedy o opodatkowanie kwoty zapłaconej z tytułu zapisu testamentowego. NSA wyjaśnił, że podatek dochodowy jest płacony od rzeczywiście uzyskanego dochodu, a podstawą jego wyliczenia jest przychód realnie uzyskany przez podatnika. Dlatego wykonanie zapisu testamentowego pomniejsza przychód podatnika ze sprzedaży odziedziczonej nieruchomości – orzekł wtedy sąd kasacyjny.

Spadek i sprzedaż

W najnowszej sprawie WSA w Gdańsku był podobnego zdania. Chodziło o mężczyznę, który odziedziczył spadek po mamie zmarłej w 2018 r. Skorzystał przy tym ze zwolnienia z podatku od spadków i darowizn.

W skład spadku wchodziło spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego.

Spadkobiercą ustawowym był również brat mężczyzny, dlatego ten zamierzał sprzedać odziedziczone mieszkanie i z uzyskanej kwoty wypłacić bratu należny mu zachowek.

Tak też zrobił. Jeszcze w listopadzie 2018 r. sprzedał mieszkanie, a z bratem zawarł ugodę, w której zobowiązał się do zapłaty zachowku (częściowo przelewem, a resztę w gotówce – zgodnie z prośbą brata).

Kwotę, która pozostała po opłaceniu kosztów pogrzebu matki i zapłaceniu zachowku, mężczyzna przeznaczył na własne potrzeby mieszkaniowe.

Co z podatkiem

Chciał uzyskać potwierdzenie, że wydatki na pogrzeb oraz zapłatę zachowku zaliczy do kosztów uzyskania przychodu ze sprzedaży mieszkania.

Nie zgodził się z tym dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. W interpretacji z 14 lipca 2023 r. (sygn. 0114-KDIP3-1.4011. 474.2023.2.MZ) stwierdził, że wydatki te nie mieściły się w 2018 r. w ustawowych kryteriach kosztu uzyskania przychodu.

Interpretację tę uchylił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku. Stwierdził, że w tej sprawie należało odstąpić od literalnej wykładni art. 22 ust. 6d i posłużyć się wykładnią systemową.

W przeciwnym razie – jak tłumaczył sędzia Krzysztof Przasnyski – mężczyzna miałby do zapłaty podatek od przysporzenia, którego w rzeczywistości nie uzyskał, a ponadto doszłoby do opodatkowania tej samej kwoty, która mogłaby potencjalnie podlegać opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.

Wprowadzona od 2019 r. zmiana w ustawie o PIT to w istocie – jak wyjaśnił sędzia Przasnyski – likwidacja mankamentów regulacji prawnych, które godziły w konstytucyjne zasady słuszności i sprawiedliwości.

– Nie ma podstaw do tego, by akceptować sytuację, w której podatnik ponosiłby negatywne konsekwencje funkcjonowania w systemie prawnym norm, które są sprzeczne z ogólnymi zasadami prawa podatkowego – powiedział sędzia.

Wyrok jest nieprawomocny. ©℗

orzecznictwo