Ryczałt za prywatne auta. Pracownicy częściej przegrywają, niż wygrywają

Zwrot wydatków za korzystanie z prywatnego samochodu do celów służbowych jest przychodem podlegającym zasadniczo opodatkowaniu, chyba że w grę wchodzi ustawowe zwolnienie – orzekł NSA.

Zaledwie miesiąc temu Naczelny Sąd Administracyjny orzekł inaczej. W wyroku z 14 września 2023 r. (sygn. akt II FSK 2632/20) stwierdził, że taki ryczał nie jest przychodem pracownika, bo jest w istocie rekompensatą wydatków ponoszonych na rzecz pracodawcy. Nie jest to zatem żadne przysporzenie majątkowe. Wyrok ten opisaliśmy w artykule pt. „NSA znów podgrzał spór o PIT od ryczałtu” (DGP nr 180/2023).

To korzystne dla podatników rozstrzygnięcie wpisuje się jednak tylko w jedną z dwóch linii orzeczniczych, na dodatek – niedominującą. W październiku br. sąd kasacyjny dwukrotnie zajął stanowisko przeciwne, mimo że stan faktyczny był praktycznie taki sam. Co więcej, ta wykładnia jest częściej prezentowana przez sądy administracyjne.

Ryczałtowy dylemat

W najnowszej sprawie chodziło o samorządową instytucję kultury – orkiestrę kameralną. Orkiestra zatrudnia m.in. pracowników do spraw organizacyjno-administracyjnych. Sama nie ma pojazdów służbowych, więc na podstawie odrębnej umowy (cywilnoprawnej) zwraca pracownikom koszty używania ich prywatnych aut do celów służbowych w jazdach lokalnych. Orkiestra płaci im miesięczny ryczałt.

Przez długi czas traktowała to jako przychód pracowników, a więc jako płatnik pobierała i wpłacała do urzędu skarbowego zaliczki na PIT z tego tytułu. Potem jednak nabrała wątpliwości, bo orzecznictwo sądów w tej kwestii nie było jednolite.

Wystąpiła więc do dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej o interpretację. Ten stwierdził, że ryczałt samochodowy jest podatkowym przychodem pracownika w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy o PIT.

Stwierdził też, że nie ma tu zastosowania zwolnienie na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 23b ustawy o PIT, bo dotyczy ono tylko niektórych grup pracowników – tych, którym zakład pracy jest zobowiązany zwracać koszty na podstawie przepisów innych ustaw (np. leśnicy, pracownicy Poczty Polskiej, pomocy społecznej).

Korzyść ma pracodawca…

Interpretację tę uchylił WSA w Poznaniu (I SA/PO 818/21). Orzekł, że pracownicy, używając swoich prywatnych samochodów do celów służbowych, w istocie dokonują świadczenia na rzecz pracodawcy. Dlatego orkiestra, zwracając koszty wykorzystywania prywatnego auta do celów służbowych, wyrównuje podwładnym tylko uszczerbek majątkowy. Nie jest to zatem przychód pracownika w rozumieniu art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 ustawy o PIT.

…a jednak pracownik

Nie zgodził się z tym NSA i uchylił orzeczenie sądu I instancji. Stwierdził, że w świetle art. 12 ust. 1 ustawy o PIT ryczałt jest świadczeniem pieniężnym związanym ze stosunkiem pracy. Za istotne sąd uznał to, że ryczałt jest świadczeniem pieniężnym, a nie niepieniężnym, o którym była mowa w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 8 lipca 2014 r. (K 7/13).

NSA – podobnie jak organ interpretacyjny – odwołał się do art. 21 ust. 1 pkt 23b ustawy o PIT, który przewiduje zwolnienie ryczałtu z opodatkowania tylko w szczególnych przypadkach.

– To w ocenie sądu wyraża wolę ustawodawcy co do uznania tego rodzaju przysporzenia za przychód – powiedziała sędzia Beata Cieloch.

Dodała, że samo spełnienie przez pracownika świadczenia na rzecz pracodawcy nie jest przesłanką wystarczającą do uznania, że ryczałt jest jedynie zwrotem wydatków, neutralnym podatkowo.

– To powoduje, że wypłatę ryczałtu pracownikowi można traktować ewentualnie jako podstawę do zwolnienia podatkowego, a nie do pominięcia go w ogóle jako przychodu – wyjaśniła sędzia Cieloch.

W tej sprawie NSA uznał, że zwolnienie z PIT nie wchodzi w grę, bo pracownicy orkiestry nie zaliczają się do grup osób wskazanych w ustawach szczególnych.

Podobnie NSA orzekł tydzień temu – w wyroku z 6 października 2023 r. (II FSK 294/21). Do tego orzeczenia nawiązała także sędzia Cieloch, uzasadniając najnowszy wyrok. ©℗

orzecznictwo