Wyręczyciel może zapłacić tylko do 1000 zł podatku

Ordynacja podatkowa pozwala, aby podmiot niespokrewniony zapłacił za podatnika do 1000 zł podatku. Zapłata powyżej tej kwoty jest nieskuteczna, niezależnie od tego, czy została dokonana ze środków własnych wyręczyciela, czy ze środków podatnika – orzekł NSA

Sąd rozpoznał w sumie dziewięć skarg kasacyjnych złożonych przez spółkę X, która na wezwania naczelnika urzędu skarbowego do zapłaty VAT za poszczególne miesiące odpowiadała, że wykonała już swoje obowiązki za pośrednictwem spółki Y. Twierdziła, że spółka Y wpłaciła już w jej imieniu ze swojego rachunku bankowego kwoty objęte upomnieniami. Naczelnik urzędu uznał jednak, że VAT nie został zapłacony, i wszczął wobec spółki X postępowania egzekucyjne.

Spółka: obowiązek zapłaty nie istnieje

Spółka uważała, że działania naczelnika były bezprawne. Swoje zarzuty zgłaszała na podstawie art. 33 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 479 ze zm.), twierdząc, że obowiązek zapłaty nie istnieje, bo został już wykonany przez wyręczyciela, czyli spółkę Y. Co prawda spółka Y zapłaciła podatek z własnego rachunku bankowego, ale – według X – zasadnicze znaczenie miało to, że został on uiszczony z jej własnych środków, a nie kosztem majątku wyręczyciela.

Na dowód spółka X przedstawiła urzędowi skarbowemu umowę o współpracy, która potwierdzała, że Y zajmuje się obsługą zobowiązań spółki X według przekazywanej listy wierzycieli. Wpłata należności następowała więc z wyraźnego polecenia i ze środków podatnika – podkreślała spółka X.

Argumentowała też, że pojęcia zapłaty i wpłaty nie są tożsame, ponieważ zapłata to „uiszczenie należności za coś”, a wpłata to „wpłacenie pieniędzy”.

Dlaczego X korzystała z rachunku bankowego wyręczyciela? Ponieważ – jak tłumaczyła – jej rachunki bankowe zostały zajęte przez komornika sądowego.

Jest ograniczenie

Naczelnik urzędu uznał jednak zarzuty spółki X za nieuzasadnione, a dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Łodzi utrzymał w mocy jego rozstrzygnięcia i ustalenia.

Oba organy tłumaczyły, że zobowiązanie podatkowe powinno zostać co do zasady spełnione przez podatnika, a zapłata podatku przez inny podmiot jest nieskuteczna i nie powoduje wygaśnięcia zobowiązania podatkowego. Wyjątki od tej zasady przewiduje art. 62b ordynacji podatkowej, ale z jego par. 1 pkt 3 wynika, że tzw. podmiot trzeci mógłby zapłacić podatek za spółkę X tylko do wysokości 1000 zł (chodzi o inny podmiot niż: małżonek podatnika, jego zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym, macocha, aktualny właściciel przedmiotu hipoteki przymusowej lub zastawu skarbowego).

W tej sprawie wpłaty dokonywane z rachunku bankowego spółki Y znacznie przekraczały 1000 zł.

Za bez znaczenia oba organy uznały umowę o współpracy między spółkami X i Y. Stwierdziły, że w stosunkach publiczno-prawnych, a więc tam, gdzie w grę wchodzi m.in. uregulowanie podatku, taka umowa nie ma znaczenia.

Podatek może zostać zapłacony tylko ze środków podatnika

WSA w Łodzi przyznał im rację i oddalił skargi spółki X (sygn. akt. I SA/Łd 712/22, I SA/Łd 713/22, I SA/Łd 714/22, I SA/Łd 716/22, I SA/Łd 717/22, I SA/Łd 718/22, I SA/Łd 719/22, I SA/Łd 748/22, I SA/Łd 749/22).

Orzekł, że wykładnia art. 4–6 ordynacji podatkowej jednoznacznie prowadzi do wniosku: obowiązek zapłaty podatku wynika ze zobowiązania podatkowego, a zobowiązanym do tego jest podatnik. Podatek może więc zostać zapłacony tylko ze środków podatnika.

Co prawda art. 62b par. 1 pkt 3 ordynacji dopuszcza zapłatę podatku przez wyręczyciela, ale z ograniczeniem do 1000 zł. Jeżeli „inny podmiot” dokona zapłaty podatku na wyższą kwotę, to będzie to działanie nieskuteczne, niezależnie od tego, czy wpłata została dokonana ze środków własnych, czy środków podatnika – stwierdził WSA, powołując się m.in. na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 21 grudnia 2021 r. (sygn. akt II FSK 902/19).

Umowami się nie da

NSA nie zmienił zdania w tej kwestii. Połączył do rozpoznania dziewięć skarg kasacyjnych spółki i wszystkie je oddalił.

Za nieistotny uznał zarzut spółki, że nie miała ona innej możliwości uregulowania podatku ze względu na zajęcie jej rachunków bankowych przez komornika sądowego. Ta okoliczność nie uzasadnia wykorzystywania rachunków bankowych innego podmiotu w celu regulowania należności podatkowych przekraczających limit wynikający z art. 62b par. 1 pkt 3 ordynacji podatkowej – stwierdził sąd.

Orzekł, że przepis ten jest precyzyjny i nie budzi żadnych wątpliwości interpretacyjnych. Wyraźnie ograniczono w nim możliwość dokonania wpłaty przez wyręczyciela tylko do 1000 zł. Zapłata w kwocie wyższej nie prowadzi do wygaśnięcia zobowiązania podatkowego niezależnie od tego, z czyich środków to nastąpiło – orzekł NSA. Dodał, że nie ma możliwości przesuwania obowiązku zapłaty podatku na podstawie umów cywilnoprawnych.

Powołał się też na swoje wcześniejsze orzeczenia dotyczące tego samego zagadnienia, w tym wyroki z 15 września 2022 r. (III FSK 770/21 i III FSK 902/21).©℗

orzecznictwo