Podczas przejmowania zorganizowanej części przedsiębiorstwa popełniono błąd polegający na ujęciu w ewidencji środków trwałych dwóch składników będących przedmiotem leasingu operacyjnego, dla których dokonywano odpisów amortyzacyjnych w latach 2014–2015. Dodatkowo w kosztach ewidencjonowano miesięczne raty leasingowe, a po zakończeniu okresu leasingu środki transportu zostały ujęte w ewidencji środków trwałych i odpisy amortyzacyjne odnoszono w koszty spółki. Błąd został ujawniony podczas zmiany biura rachunkowego. Jakie będą tego skutki w podatku dochodowym oraz bilansie za 2014 r.? Jaka jest odpowiedzialność biura rachunkowego za popełnione błędy?
Dziennik Gazeta Prawna
Biuro rachunkowe nie odpowiada przed fiskusem za zobowiązania podatkowe klientów. Za wszelkie błędy, również za te, które popełni biuro rachunkowe, odpowiada albo podatnik, albo płatnik podatków i składek. Biuro rachunkowe w przypadku ewentualnego błędu ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą jedynie na drodze cywilnej, o ile podatnik podejmie decyzję, aby takie biuro pozwać do sądu. Może być jednak zmuszone zapłacić odszkodowanie za szkody spowodowane swoją niesolidnością.
WAŻNE
Jeśli podatnik przy zmianie biura dowiaduje się o pomyłkach, to może pozwać je do sądu. Jednak i tak za nieprawidłowości przed urzędem skarbowym odpowiada on, a nie biuro
Jak wynika z ustawy o CIT, do kosztów uzyskania przychodów zalicza się odpisy z tytułu zużycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych dokonywane wyłącznie zgodnie z przepisami ustawy o CIT. W przypadku ustalenia odpisu amortyzacyjnego niezgodnie z ww. przepisami nie może on stanowić kosztu uzyskania przychodów. W takim przypadku podatnicy muszą dokonać korekty nieprawidłowo ustalonych odpisów amortyzacyjnych, a tym samym kosztów uzyskania przychodów.
Jeżeli podatnik przyjął do kosztów amortyzacji odpisy środków trwałych niebędących własnością spółki, powodując jej zawyżenie, musi poprawić taki błąd poprzez:
1) usunięcie z ewidencji środków trwałych składników majątku, które nie stanowią własności spółki,
2) zmniejszenie w ewidencji środków trwałych sumy dotychczas dokonanych odpisów amortyzacyjnych,
3) skorygowanie zeznań podatkowych za lata ubiegłe, uwzględniając prawidłowe wartości dotyczące odpisów amortyzacyjnych,
4) skorygowanie zaliczek na podatek dochodowy w roku stwierdzenia błędu,
5) ewentualną zapłatę odsetek od zaległości podatkowych wynikających z korekty zeznań i zaliczek na podatek dochodowy.
Sprawozdanie
W przypadku gdy w ocenie jednostki kwota błędu jest na tyle istotna, że nie można uznać sprawozdania finansowego za ten rok za rzetelnie i jasno przedstawiające sytuację majątkową, finansową i wynik finansowy jednostki, to kwotę korekty spowodowanej usunięciem tego błędu ujmuje się w korespondencji z kontem 82 „Rozliczenie wyniku finansowego” i wykazuje w sprawozdaniu finansowym jako „zysk (strata) z lat ubiegłych”. Wynika to z ustawy o rachunkowości i zapobiega zniekształceniu wyniku finansowego bieżącego roku. Zapisy księgowe mogą wówczas wyglądać następująco: Wn konto 07-1 „Odpisy umorzeniowe środków trwałych” oraz Ma konto 82 „Rozliczenie wyniku finansowego” (w analityce: Skutki korekty błędu z lat ubiegłych).
Jeżeli natomiast kwota błędu polegającego na niewłaściwym naliczeniu odpisów amortyzacyjnych za ubiegłe lata zostanie przez jednostkę uznana za nieistotną, korekty błędnego zapisu można dokonać następująco: Wn konto 07-1 „Odpisy umorzeniowe środków trwałych” oraz Ma konto 76-0 „Pozostałe przychody operacyjne”.
Korekta błędu dotyczącego roku bieżącego źle zaksięgowanych odpisów powinna być dokonana zapisem: Wn konto 07-1 „Odpisy umorzeniowe środków trwałych” oraz Ma konto 40 „Koszty według rodzajów” (w analityce: Amortyzacja).
Ustawa o rachunkowości obliguje jednostkę do wyjaśnienia błędu w informacji dodatkowej sprawozdania finansowego. Przyznając się do popełnienia błędu w latach ubiegłych, jednostka powinna zamieścić informację na temat:
wrodzaju popełnionego błędu,
wkwoty korekty dotyczącej roku bieżącego i każdej korekty dotyczącej lat ubiegłych,
wkwoty korekty dotyczącej okresów wcześniejszych od okresów uwzględnionych w danych porównawczych.
Korekta błędu przez kapitał (fundusz) własny nie powoduje zniekształcenia rachunku wyników za rok bieżący. Jednak w pozycji „zysk/strata z lat ubiegłych” możemy mieć zarówno kwoty niepodzielonego wyniku z lat ubiegłych, jak i korekty błędów. Dlatego niezbędne jest przedstawienie w informacji dodatkowej wpływu korekt na poszczególne pozycje sprawozdawcze. Wartość korekty błędu ujęta na koncie 82 zostanie zaprezentowana w bilansie w pasywach w pozycji A.VII „Zysk (strata) z lat ubiegłych”.
Korekty zeznań
Korygując błąd, nie możemy zapomnieć o sprawdzeniu jego skutków podatkowych. Często korekty błędów lat ubiegłych wiążą się z korektą przychodów/kosztów podatkowych lat, których błąd dotyczy. Korekty takiej należy dokonać ze skutkiem wstecznym poprzez złożenie korekty zeznania za rok, w którym wykazano koszty w nieprawidłowej wysokości. Przeprowadzając korektę zeznań podatkowych, należy uwzględnić 5-letni okres przedawnienia zobowiązania podatkowego. Jeżeli w ocenie jednostki dodatkowa kwota podatku do zapłaty będzie znacząca, jednostka powinna ująć korektę zobowiązania z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych za lata ubiegłe wraz z odsetkami za inne lata niż rok bieżący na koncie 82 „Rozliczenie wyniku finansowego” zapisem Wn konto 82 „Rozliczenie wyniku finansowego” (w analityce: Skutki błędów z lat ubiegłych) oraz Ma konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne” (w analityce: Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych) lub 13-0 „Rachunek bieżący”. ©?
PRZYKŁAD
Istotna pomyłka
Spółka w lutym 2016 r. stwierdziła błąd w zatwierdzonym sprawozdaniu za 2014 r. i w księgach roku 2015 r. spowodowany zawyżeniem odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych niebędących jej własnością, które niesłusznie ujęto w ewidencji środków trwałych za 2014 r. i 2015 r. Błąd ten spowodował zawyżenie kosztów 2014 r. o 31 000 zł i kosztów 2015 r. również o 31 000 zł. Spółka oceniła, że popełniony błąd jest istotny. W księgach rachunkowych 2015 r. dokonała korekty nieprawidłowości w zakresie odpisów amortyzacyjnych zapisami:
1. PK – korekta błędu z 2014 r. kwota 31 000 zł: strona Wn konta 07-1 „Odpisy umorzeniowe środków trwałych”, strona Ma konta 82 „Rozliczenie wyniku finansowego” (w analityce: Skutki błędu z lat ubiegłych),
2. PK – korekta błędu dotyczącego 2015 r. kwota 31 000 zł: strona Wn konta 07-1 „Odpisy umorzeniowe środków trwałych” oraz strona Ma konta 40 „Koszty według rodzajów” (w analityce: Amortyzacja) lub konto zespołu 5,
3. PK – ponieważ nastąpiło zaniżenie podstawy opodatkowania i zobowiązania z tytułu podatku dochodowego za 2014 r., jednostka złożyła korektę zeznania podatkowego za 2014 r., tj. kwota 5890 zł (31 000 zł x 19 proc.): strona Wn konto 82 „Rozliczenie wyniku finansowego” (w analityce: Skutki korekty błędu z lat ubiegłych) oraz strona Ma konta 22 „Rozrachunki publicznoprawne” (w analityce: Rozrachunki z urzędem skarbowym),
4. PK – naliczenie odsetek od zaległości podatkowych w wysokości 390 zł: strona Wn konta 82 „Rozliczenie wyniku finansowego” (w analityce: Skutki korekty błędu z lat ubiegłych) oraz strona Ma konta 22 „Rozrachunki publicznoprawne” (w analityce: Rozrachunki z urzędem skarbowym).
PRZYKŁAD
Istotna pomyłka
Podstawa prawna
Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 330 ze zm.). Ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 74, poz. 397 ze zm.).