Subskrybuj nas na Youtube
TEZA: Jeśli wypłata odszkodowania zwalnianym pracownikom będzie następowała na podstawie porozumienia zbiorowego, o którym mowa w art. 9 par. 1 kodeksu pracy, to spełniona zostanie przesłanka do zastosowania zwolnienia tej wypłaty z opodatkowania PIT.
/>
Nr IBPB-2-1/4511-513/15/MK, INTERPRETACJA INDYWIDUALNA DYREKTORA IZBY SKARBOWEJ z 15 stycznia 2016 r.
PROBLEM
Z powodu restrukturyzacji zarząd spółki podpisał z organizacjami związkowymi porozumienie zbiorowe dotyczące zasad rozwiązywania stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników i przyznawania odpraw oraz dodatkowych odszkodowań i rekompensat.
Zostało ono zawarte na czas określony do 31 grudnia 2017 r., a wypłacane odszkodowania i rekompensaty mają zrekompensować pracownikom utracone w wyniku rozwiązania umowy o pracę spodziewane korzyści w postaci wynagrodzenia za pracę i umożliwić im zaspokajanie podstawowych potrzeb życiowych.
Ustalone kwoty będą wypłacane m.in. z dodatkowych odszkodowań w związku ze zgłoszeniem się pracowników do programu dobrowolnych odejść w tych obszarach działalności spółki, gdzie z kilku stanowisk likwidowana będzie ich część i konieczne będzie zrekompensowanie pracownikom nagłej utraty pracy i możliwości dalszego zarobkowania.
Czy wypłata tego rodzaju odszkodowania będzie zwolniona z podatku dochodowego od osób fizycznych?
ODPOWIEDŹ IZBY
Zgodnie z generalną zasadą powszechności opodatkowania wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.; dalej: ustawa o PIT) opodatkowaniu podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 613 ze zm.) zaniechano poboru podatku.
W myśl art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT źródłami przychodów są: stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta.
Z kolei zgodnie z art. 11 ust. 1 omawianej ustawy przychodami co do zasady są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
Za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.
Użyty powyżej zwrot „w szczególności” oznacza, że wymienione kategorie przychodów zostały wskazane jedynie przykładowo. Przychodem ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych są więc wszelkiego rodzaju wypłaty i świadczenia skutkujące u podatnika powstaniem przysporzenia majątkowego mające swoje źródło w łączącym pracownika z pracodawcą stosunku pracy lub stosunku pokrewnym.
Stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 par. 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.) z wyjątkiem:
a) określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
b) odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
c) odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
d) odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
e) odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
f) odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
g) odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.
Należy zaznaczyć, że zwolnieniem określonym w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT są objęte tylko te odszkodowania lub zadośćuczynienia, których wysokość lub zasady wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw bądź postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 par. 1 kodeksu pracy, z wyjątkiem odszkodowań wymienionych w lit. a–g tego artykułu.
Należy przy tym wskazać, że odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającym na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszelkiego rodzaju dobrach chronionych przez prawo. Chodzi więc zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy.
W omawianym przypadku spółka będzie dokonywać wypłaty odszkodowania na rzecz pracowników w związku ze zgłoszeniem się ich do programu dobrowolnych odejść w ramach dokonywanej restrukturyzacji. Porozumienie zbiorowe, które zostało podpisane w związku z realizacją projektu restrukturyzacyjnego, jest porozumieniem zbiorowym, o którym mowa w art. 9 par. 1 kodeksu pracy. Skoro zatem wypłata odszkodowania będzie następowała na podstawie porozumienia zbiorowego, o którym mowa w art. 9 par. 1 kodeksu pracy, to spełniona zostanie w tym zakresie przesłanka do zastosowania zwolnienia z opodatkowania, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT. Tym samym na spółce jako płatniku nie będzie ciążył obowiązek pobrania zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych w związku z wypłatą przedmiotowego odszkodowania, gdyż do wypłacanego odszkodowania znajdzie zastosowanie przepis art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT.