Przedsiębiorcy mają szerokie możliwości finansowania swojej działalności. Oprócz pożyczek od instytucji finansowych często konkurencyjnym i tańszym sposobem finansowania może okazać się np. zaciągnięcie pożyczki od spółki z grupy. W takiej sytuacji, zwłaszcza gdy pożyczkodawcą jest wspólnik - osoba fizyczna niebędąca przedsiębiorcą, lub w innych przypadkach, gdy pożyczka nie podlega opodatkowaniu VAT, po stronie pożyczkobiorcy może powstać obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC). Czy zapłacony podatek może stanowić koszt uzyskania przychodu?
PCC uiszczony od umowy pożyczki może, przy spełnieniu określonych warunków, zostać odliczony od przychodu jako koszt jego uzyskania. Zgodnie z ustawą o CIT przesłanką pozwalającą na zaliczenie danego wydatku do kosztów jest stwierdzenie, że został on poniesiony przez podatnika w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Jednocześnie wydatek taki nie może być objęty katalogiem wydatków, które nie mogą być uznane za koszt na podstawie art. 16 ust. 1 ustawy o CIT.
Należy uznać, że powyższe warunki zostaną spełnione np. w sytuacji zaciągnięcia pożyczki w związku z finansowaniem bieżącej działalności pożyczkobiorcy. W takich okolicznościach PCC od tej pożyczki powinien stanowić koszt uzyskania przychodów w dacie jego poniesienia. Jeżeli zaś pożyczka została zaciągnięta na konkretną inwestycję (np. nabycie nieruchomości), to ustawa o CIT nie pozwala na zaliczenie takiego wydatku bezpośrednio do kosztów. W takiej sytuacji PCC powiększy wartość początkową danej inwestycji obliczaną dla potrzeb amortyzacji i w konsekwencji zostanie rozliczony jako koszt w czasie, poprzez dokonywane od danej inwestycji odpisy amortyzacyjne.
Analiza ustawy o CIT wskazuje, że PCC może stanowić element wartości początkowej danego składnika majątku tylko wówczas, gdy można go uznać za koszt związany z jego zakupem, naliczony do dnia przekazania danego składnika majątku do używania. Jeżeli PCC jest płacony po terminie oddania danego składnika majątku do używania, organy podatkowe zgodnie traktują taki wydatek jako jednorazowy, w całości odliczalny koszt uzyskania przychodu. Pomimo pewnych wątpliwości co do prawidłowości takiego podejścia, z uwagi na jednolite stanowisko prezentowane przez organy podatkowe uznać należy, że podatnik może, w zależności od terminu zawarcia umowy pożyczki, traktować wydatek na zapłatę PCC odpowiednio jako koszt uzyskania przychodu odliczalny jednorazowo lub też poprzez odpisy amortyzacyjne dokonywane od wartości całej inwestycji. Zatem poprzez odpowiednie ustalenie terminu zawarcia umowy pożyczki strony mogą dokonywać optymalizacji swoich zobowiązań podatkowych.
ANDRZEJ DĘBIEC
partner Kancelaria Lovells