Twórcy i artyści mogą uwzględniać 50-proc. koszty uzyskania przychodów, od umów-zleceń można potrącać koszty w wysokości 20 proc., a osoby prowadzące działalność gospodarczą mogą pomniejszać przychody o realnie poniesione wydatki związane z przychodami. Takie są ogólne zasady rozliczeń.
Czy z umowy-zlecenia potrącę połowę przychodu
Pani Monika jest studentką i wykonała umowę-zlecenie, której przedmiotem był artykuł, czyli rodzaj utworu. Przeniosła też na zleceniodawcę prawa autorskie i dostanie wynagrodzenie. Czy będzie miała prawo do 50-proc. kosztów podatkowych?
TAK
Nie ma w przepisach ustawy o PIT dotyczących 50 proc. wymogu ograniczającego takie koszty w zależności od rodzaju umowy, jaką zawarł podatnik. Koszty 50 proc. dotyczą bowiem m.in. korzystania przez twórców z praw autorskich i artystów wykonawców z praw pokrewnych. Ważne jest spełnienie dwóch warunków: aby istniał utwór, którego dotyczą prawa autorskie, i aby twórca przeniósł je odpłatnie np. na zleceniodawcę. Chodzi w praktyce o utwór w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Ważne też, aby koszty 50 proc. nie przekroczyły rocznie kwoty 42 764 zł. Z powyższych regulacji wynika, że pani Monika będzie mogła pomniejszyć swoje przychody o 50-proc. koszty, ponieważ spełniła powyższe warunki. Nie ma znaczenia to, czy podatniczka zawarła umowę-zlecenie, umowę o dzieło, czy umowę o pracę.
Podstawa prawna
Art. 22 ust. 9 pkt 3 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.).
Czy od umowy o pracę są 50-proc. koszty uzyskania
Pani Jadwiga jest po rekrutacji do firmy informatycznej. Dostała się jako jedna z wielu ubiegających się o tę posadę. Zostanie zatrudniona na umowę o pracę. Czy będzie mogła rozliczać 50-proc. koszty uzyskania przychodów?
NIE
Podatniczka będzie miała prawo do standardowych, zryczałtowanych kosztów związanych z umową o pracę. Z przepisów wynika, że koszty ze stosunku służbowego, stosunku pracy (dotyczy pani Jadwigi), spółdzielczego stosunku pracy oraz pracy nakładczej wynoszą 111,25 zł miesięcznie, a za rok podatkowy nie więcej niż 1335 zł. W przepisach ustawy o PIT zastrzeżono jednak, że takie koszty przysługują w przypadku, gdy podatnik uzyskuje przychody z tytułu jednego stosunku służbowego, stosunku pracy, spółdzielczego stosunku pracy oraz pracy nakładczej. Jeśli więc podatnik jest zatrudniony np. na dwóch etatach, to jego koszty nie mogą przekroczyć łącznie 2002,05 zł za rok podatkowy.
Ustawa pozwala również na stosowanie wyższych kosztów, gdy miejsce stałego lub czasowego zamieszkania podatnika jest położone poza miejscowością, w której znajduje się zakład pracy, a podatnik nie uzyskuje dodatku za rozłąkę. Jeśli więc pani Jadwiga dojeżdża do pracy z innej miejscowości, może pomniejszyć swoje przychody z pracy maksymalnie o 139,06 zł miesięcznie, czyli 1668,72 zł rocznie (jeśli byłaby zatrudniona na jednym etacie) lub o 2502,56 zł (jeśli byłaby zatrudniona na więcej niż jednym etacie).
Zwróćmy też uwagę, że jeżeli roczne koszty uzyskania przychodów są niższe od wydatków na dojazd do zakładu lub zakładów pracy środkami transportu autobusowego, kolejowego, promowego lub komunikacji miejskiej, w rocznym rozliczeniu podatku koszty te mogą być przyjęte przez pracownika lub przez pracodawcę w wysokości wydatków faktycznie poniesionych, udokumentowanych wyłącznie imiennymi biletami okresowymi. Innymi słowy, jeśli pani Jadwiga poniosła wydatki niższe niż limity (1668,72 lub 2502,56), to może uwzględnić jedynie takie koszty, które jest w stanie udokumentować imiennymi biletami okresowymi. Jeśli jednak pracodawca zwraca jej koszty dojazdu do zakładu pracy i nie dolicza tych kwot do przychodów pani Jadwigi, to nie może ona uwzględnić tych podwyższonych kosztów. Będzie wtedy mogła jedynie uwzględnić je w wysokości 1335 zł rocznie. Jeśli jednak pracodawca zwraca jej wydatki na dojazd i jednocześnie dolicza je do przychodu podatniczki, to zachowuje ona prawo do podwyższonych kosztów.
Podstawa prawna
Art. 22 ust. 2 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.).
Czy z działalności mogę potrącić 20 proc.
Pan Jacek założył działalność gospodarczą. Będzie sprzedawał elektronikę. Czy będzie miał prawo do 20-proc. kosztów uzyskania przychodów?
NIE
W przypadku przedsiębiorców, a więc osób prowadzących działalność gospodarczą, nie ma zryczałtowanych kosztów uzyskania przychodów. Osoby takie potrącają bowiem koszty faktycznie poniesione, zgodnie z ogólną zasadą, wynikającą z art. 22 ust. 1 ustawy o PIT. Przewiduje ona, że kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23. A zatem pan Jacek będzie mógł zaliczyć wszelkiego rodzaju wydatki, które są powiązane z uzyskiwanymi przez niego przychodami. Musi jedynie sprawdzić, czy nie są to wydatki wyłączone z kosztów na podstawie art. 23 ustawy o PIT.
Podstawa prawna
Art. 22 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.).
Czy artysta ma prawo do wyższego odliczenia
Pan Jan jest początkującym aktorem. Ma podpisać pierwszą umowę. Będzie to jego pierwszy przychód z działalności aktorskiej. Czy będzie mógł skorzystać z 50-proc. kosztów uzyskania przychodów?
TAK
Niektórzy podatnicy – jak twórcy, artyści – uzyskujący wynagrodzenie za przeniesienie praw autorskich mogą potrącić od swoich przychodów 50-proc. koszty. Zgodnie bowiem z art. 22 ust. 9 pkt 3 ustawy o PIT koszty z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich i artystów wykonawców z praw pokrewnych, w rozumieniu odrębnych przepisów, lub rozporządzania przez nich tymi prawami – określone zostały w wysokości 50 proc. uzyskanego przychodu. Koszty te oblicza się od przychodu pomniejszonego o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, których podstawę wymiaru stanowi uzyskany przychód. W przypadku 50-proc. kosztów obowiązują jednak ograniczenia. Łączne koszty nie mogą bowiem przekroczyć 42 764 zł. Jest to kwota ryczałtowa, co oznacza, że aktor czy inny artysta lub twórca nie muszą udowadniać, że faktycznie ponieśli takie koszty. Nawet jeśli w praktyce ponieśli niższe, to mogą uwzględnić 50-proc. kwoty przychodu. A jeśli pan Jan poniesie w całym roku wyższe koszty niż 42 764 zł? Będzie mógł o nie pomniejszyć swoje przychody, pod warunkiem że udowodni, że faktycznie je poniósł i jaka była ich wysokość. W przypadku artystów i twórców na uwzględnienie wyższych kosztów, ponad powyższy limit, pozwala art. 22 ust. 10a ustawy o PIT. Jeśli jednak podatnik uzyskał wyższy przychód, a 50-proc. koszty przekraczają limit i nie jest w stanie udowodnić, że faktycznie poczynił wyższe wydatki na uzyskanie przychodu, to będzie mógł uwzględnić w rozliczeniu PIT kwotę 42 764 zł. Powyżej tego limitu nie będzie mógł uwzględnić już żadnych kosztów.
Podstawa prawna
Art. 22 ust. 9 i 10a ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.).
Czy do zlecenia można zastosować 20-proc. koszty
Pan Józef ma zamiar podpisać umowę-zlecenie. Czy będzie mógł zastosować 20-proc. koszty uzyskania przychodów?
TAK
Wyższe, 20-proc. koszty uzyskania przychodów przysługują podatnikom, którzy uzyskują przychody ze ściśle określonych źródeł. Przykładowo chodzi o przychody uzyskiwane z wykonywania usług na podstawie umowy-zlecenia lub umowy o dzieło, ale pod warunkiem że usługę wykonywaliśmy dla: osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, firmy (np. spółki z o.o.) i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej. Prawo do 20-proc. kosztów nie dotyczy jednak przychodów uzyskanych na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej oraz przychodów np. z kontraktów menedżerskich.
Ponadto do 20 proc. kosztów ma prawo podatnik, który uzyskuje przychody z osobiście wykonywanej działalności artystycznej, literackiej, naukowej, trenerskiej, oświatowej i publicystycznej, w tym z tytułu udziału w konkursach z dziedziny nauki, kultury i sztuki oraz dziennikarstwa, jak również przychody z uprawiania sportu, stypendia sportowe przyznawane na podstawie odrębnych przepisów oraz przychody sędziów z tytułu prowadzenia zawodów sportowych.
Jeśli więc pan Józef uzyska przychód z umowy-zlecenia i nie jest to przychód w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej lub z kontraktu menedżerskiego, to będzie miał prawo do uwzględnienia kosztów w wysokości 20 proc. uzyskanego przychodu.
Podstawa prawna
Art. 22 ust. 9 pkt 4 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.).
Czy pracownik może sam obliczać koszty
Pani Wiesława zatrudniła się właśnie na umowę o pracę w nowej firmie. Jest to jej pierwsza praca. Czy musi sama płacić podatek i uwzględniać koszty uzyskania?
NIE
Pracownik nie musi w ciągu roku rozliczać podatku dochodowego. Obowiązek ten spoczywa bowiem na pracodawcy. To on musi obliczyć i pobrać zaliczki na podatek dochodowy. Oznacza to, że uwzględnia również koszty uzyskania przychodów. W przypadku pani Wiesławy będą to koszty pracownicze, które wynoszą 111 zł 25 gr miesięcznie (chyba że podatniczka dojeżdża z innej miejscowości, wtedy kwota ta może być wyższa). Po zakończeniu roku podatkowego pracodawca będzie musiał przesłać do urzędu skarbowego i do podatniczki PIT-11, w którym wykaże kwotę przychodu, koszty i pobrane zaliczki na podatek. Na tej podstawie pani Wiesława będzie musiała rozliczyć się z fiskusem za 2015 r. Będzie musiała złożyć zeznanie roczne PIT – w terminie do 30 kwietnia 2016 r.
Podstawa prawna
Art. 31, art. 32 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.).
