Podatnicy mogą odzyskać PIT od odszkodowań i rekompensat za rozwiązanie umowy o pracę w ramach programu dobrowolnych odejść. Potwierdzają to interpretacje dyrektorów izb skarbowych
O odzyskanie PIT mogą ubiegać się pracownicy, którzy po 1 stycznia 2014 r. dostali pieniądze w ramach programu dobrowolnych odejść (PDO). Od tej daty bowiem obowiązuje zmienione brzmienie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT (na mocy nowelizacji ustawy z 4 października 2014 r., Dz.U. poz. 1328). Obecnie więc zwolnione z PIT są odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 par. 1 kodeksu pracy.
Od tej zasady jest wyjątek – zwolnienie nie dotyczy odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy niedotyczących pracowników.
Organy podatkowe pozwalają więc korzystać z preferencji, gdy wypłacane na podstawie stosownych porozumień i regulaminów świadczenia mają na celu naprawienie szkody. Chodzi przy tym zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy.
Kopacz: Nowa Ordynacja podatkowa będzie na lata

Zobacz również
Negatywne interpretacje
Potwierdza to większość wydanych w ostatnich miesiącach interpretacji, choć nadal zdarzają się też stanowiska negatywne (patrz ramka). Również urzędy skarbowe, do których wpływają wnioski o stwierdzenie i zwrot nadpłaty PIT, różnie do nich podchodzą, co pokazuje historia naszego czytelnika. Podobnie jak wielu jego kolegów skorzystał on z programu dobrowolnych odejść w jednej ze spółek. Dostał „odprawę” w lutym 2015 r., a gdy próbował odzyskać PIT od niej, urząd skarbowy mu odmówił. Natomiast trzech jego kolegów, którzy otrzymali pieniądze za dobrowolne odejście z tej samej firmy, odzyskało daninę od fiskusa.
Skąd bierze się tak różne podejście urzędów skarbowych? Analiza wydawanych interpretacji wskazuje, że dla fiskusa istotne jest to, czy wypłata w ramach programu dobrowolnych odejść jest odszkodowaniem bądź zadośćuczynieniem, czy odprawą.
Kluczowe zapisy
Mirosław Siwiński, radca prawny i doradca podatkowy w Kancelarii Prof. W. Modzelewskiego, tłumaczy, że jeżeli pracodawca chce, aby jego pracownicy skorzystali ze zwolnienia z podatku, powinni wpisać do regulaminu PDO wprost „odszkodowanie”.
Okazuje się, że takie postępowanie nie jest jednak regułą. – Duża część przedsiębiorstw wpisała do regulaminów słowo „odprawa”, pobrała zaliczkę na podatek i organy konsekwentnie odmawiają teraz wypłacenia nadpłaty pracownikom – wskazuje ekspert.
W jego przekonaniu ani jeden, ani drugi zapis niczego nie powinien przesądzać, bo liczy się rzeczywisty charakter świadczenia, a nie jego nazwa. – Nie wolno zapominać, że interpretacja chroni podatnika, ale pod warunkiem, że organ w postępowaniu wymiarowym nie ustali innego stanu faktycznego – stwierdza Mirosław Siwiński.
Zwraca uwagę na to, że takie sytuacje, jak opisana przez czytelnika, zdarzały się już wcześniej. Prawdziwy problem pojawiał się wtedy, gdy organy najpierw zwracały PIT, a po jakimś czasie wszczynały postępowanie wymiarowe i żądały zwrotu pieniędzy z odsetkami.
Odprawy bez preferencji
Nie ma natomiast wątpliwości, że zwolnione z PIT nie są „odprawy” wypłacane na podstawie porozumień czy regulaminów. Jak wynika z analizy interpretacji indywidualnych, wystarczy że podatnik w opisie stanu faktycznego użyje terminu „odprawa” i może spodziewać się negatywnej dla siebie interpretacji fiskusa. Dotyczy to sytuacji, gdy świadczenia są wypłacone obok odpraw wypłacanych na podstawie przepisów.

Kwoty otrzymane w związku z programem dobrowolnych odejść
Dobrowolne odszkodowania wypłacone na podstawie programu dobrowolnych odejść, w związku z rozwiązaniem umowy na zasadzie porozumienia stron Bez PIT– interpretacje dyrektora IS w Katowicach: z 28 września 2015 r. (nr IBPB-2-1/4511-210/15/MD), z 16 czerwca 2015 r. (nr IBPBII/1/4511-268/15/DP)– interpretacje dyrektora IS w Warszawie: z 2 lipca 2015 r. (nr IPPB4/4511-466/15-3/JK2), z 7 czerwca 2015 r. (nr IPPB4/4511-608/15-4/IM)– interpretacja dyrektora IS w Łodzi z 14 lipca 2015 r. (nr IPTPB2/4511-218/15-4/Akr) Odszkodowania te są zwolnione z PIT, ponieważ ich wysokość i zasady wypłaty zostały określone w programie uzgodnionym na mocy porozumienia zbiorowego zawartego ze związkami zawodowymi lub w regulaminie programu dobrowolnych odejść (tj. regulaminie, o którym mowa w art. 9 par. 1 ustawy – Kodeks pracy).
Z PIT– interpretacja dyrektora IS w Katowicach z 7 sierpnia 2015 r. (nr IBPB-2-1/4511-143/15/MD) We wniosku o interpretację pracodawca wskazał, że pracownik nabył uprawnienie do specjalnego wynagrodzenia z tytułu dobrowolnego rozwiązania swojego stosunku pracy. Z tego powodu dyrektor IS uznał, że wbrew użytemu także sformułowaniu „dobrowolne odszkodowanie”, świadczenie to nie ma charakteru odszkodowawczego.
Rekompensaty wypłacone zgodnie z zapisami zawartymi w regulaminie programu dobrowolnych odejść Bez PIT– interpretacja dyrektora IS w Katowicach z 24 sierpnia 2015 r. (nr IBPB-2-1/4511-167/15/MD) Taka rekompensata ma cechy odszkodowania, czyli świadczenia polegającego na naprawieniu szkody (uszczerbku) o charakterze majątkowym bądź niemajątkowym.
Odprawy wypłacone zgodnie z regulaminem programu dobrowolnych odejść, zwanego też programem odpraw kompensacyjnych Z PIT– interpretacje dyrektora IS w Łodzi: z 7 lipca 2015 r. (nr IPTPB1/4511-175/15-6/MM), z 6 lipca 2015 r. (nr IPTPB1/4511-179/15-4/MM)– interpretacja dyrektora IS w Warszawie z 11 czerwca 2015 r. (nr IPPB4/4511-614/ 15-2/IM) Odprawa nie jest odszkodowaniem, czyli świadczeniem polegającym na naprawieniu szkody. Stanowi zatem przychód ze stosunku pracy.