Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
Przekazanie w darowiźnie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części jest wolne od PIT, VAT oraz – gdy dotyczy najbliższej rodziny – także podatku od spadków i darowizn. W praktyce jednak może rodzić problemy i w wielu przypadkach zakłócić prowadzenie działalności gospodarczej
Darowizna przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części jest neutralna na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych. Interpretacje organów podatkowych wskazują bowiem, że takie nieodpłatne przekazanie nie podlega PIT ani po stronie obdarowanego, ani u darczyńcy. Nie oznacza to jednak, że nie wywołuje ono żadnych skutków podatkowych. Jeżeli bowiem w skład darowanego przedsiębiorstwa wchodziły towary, których wartość była uprzednio uznana za koszty uzyskania przychodów, to darczyńca powinien wyłączyć wartość takich towarów z kosztów w momencie dokonania darowizny. Korekty takiej powinno się dokonać w podatkowej księdze przychodów i rozchodów, zgodnie z zasadami przewidzianymi w par. 12 rozporządzenia w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (tj. Dz.U. z 2014 r. poz. 1037). Jednocześnie wartość wspomnianych towarów nie będzie stanowiła kosztów uzyskania przychodów u obdarowanego, bo przecież nie poniósł on wydatków na ich nabycie. Wynika to z art. 23 pkt 11 ust. 1 ustawy o PIT.
Korekty nie będą konieczne w przypadku środków trwałych (zamortyzowana część środka trwałego pozostanie bowiem w kosztach uzyskania przychodów), ale z kolei darowizna wywoła konieczność zakończenia amortyzacji. Nie ma jednak przeszkód, aby otrzymany w wyniku darowizny środek trwały, pod warunkiem jego wpisania do ewidencji, podlegał amortyzacji u obdarowanego. Wytyczne co do określenia wartości początkowej takiego środka trwałego zawiera ustawa o PIT, która wskazuje, że w tym wypadku będzie nią wartość rynkowa z dnia nabycia, chyba że umowa darowizny określałaby tę wartość w niższej wysokości.
Dodatkowo należy pamiętać o konieczności sporządzeniu remanentu likwidacyjnego. Jeżeli likwidacja działalności darczyńcy nastąpi już po dokonaniu darowizny, to choć jego wartość będzie wynosiła 0 zł, dokument i tak powinien zostać sporządzony.
Danina od spadku
Jeżeli chodzi o podatek od spadków i darowizn, to po dopełnieniu wymaganych formalności jego zapłata nie będzie konieczna, jeśli obdarowywane są osoby najbliższe, tj. należące do pierwszej grupy podatkowej (małżonek, dzieci, rodzice, pasierb, rodzeństwo, ojczym, macocha darczyńcy). Należy przy tym pamiętać, że wspomniane formalności będą wymagane tylko i wyłącznie wtedy, gdy darowizna nie zostanie dokonana w formie aktu notarialnego, co może mieć miejsce w sytuacji, gdy w skład darowanego przedsiębiorstwa/jego zorganizowanej części nie będzie wchodziła nieruchomość. W sytuacji, gdy będziemy korzystali z pomocy notariusza, to on zajmie się odpowiednim poinformowaniem urzędu skarbowego.
W zakresie VAT
Zbycie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części nie podlega ustawie o VAT. Pułapką może się jednak okazać ustalenie, czy przedmiotem darowizny jest właśnie przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część. Chociaż kodeks cywilny w sposób dość precyzyjny definiuje przedsiębiorstwo (zorganizowany zespół składników materialnych i niematerialnych służących do prowadzenia działalności gospodarczej), zaś ustawy podatkowe określają cechy, które powinna posiadać zorganizowana część przedsiębiorstwa (wyodrębniony organizacyjnie i finansowo zespół składników materialnych i niematerialnych, który mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące powierzone zadania), to jednak wiele jest na tym tle sporów z organami podatkowymi. Mając to na uwadze, przed dokonaniem darowizny dobrze jest wystąpić do ministra finansów z wnioskiem o interpretację w omawianym zakresie.
Należy też pamiętać, że czynność taka może jednak spowodować u obdarowanego (a nie u darczyńcy) konieczność dokonania stosownych korekt w zakresie podatku naliczonego, które wynikają z art. 91 ustawy o VAT. Korekty te dotyczyłyby podatku naliczonego, który został częściowo odliczony przez darczyńcę na podstawie wyliczonej przez niego proporcji sprzedaży opodatkowanej do sprzedaży ogółem, albo gdy zmianie uległo przeznaczenie towaru, od którego podatek został odliczony lub nieodliczony w całości.
Darczyńca, który w związku z dokonaną darowizną zakończy prowadzenie działalności gospodarczej, będzie musiał sporządzić spis z natury towarów. Powinien uwzględnić w nim towary handlowe, materiały (surowce) podstawowe i pomocnicze, półwyroby, produkcję w toku, wyroby gotowe, braki i odpady,
Inne obowiązki
Darowizna przedsiębiorstwa nie prowadzi do sukcesji uniwersalnej, czyli przejścia całości praw i obowiązków na obdarowanego. To oznacza, że obdarowany będzie musiał zarejestrować działalność gospodarczą na własne nazwisko, uzyskać numery NIP i REGON. Wygasną również ewentualne koncesje i zezwolenia. Dodatkowo, jeżeli w toku prowadzenia działalności gospodarczej darczyńcy udało się uzyskać korzystne interpretacje prawa podatkowego, to obdarowany nie będzie mógł z nich korzystać.
Nie wolno także zapominać, że darowizna wchodzi do zachowku. Powyższe oznacza, iż dokonanie przez rodzica darowizny na rzecz jednego z dzieci może rodzić konieczność spłaty przez niego rodzeństwa, co w istotny sposób może zakłócić prowadzenie działalności gospodarczej.
