Nieodpłatne prezenty, które jeden przedsiębiorca przekazuje drugiemu, mogą podlegać daninie od towarów i usług. Wystarczy, aby przy nabyciu takiego towaru istniało prawo do odliczenia podatku. Inne zasady dotyczą jednak próbek i prezentów o niskiej wartości.
Czy mąż podaruje żonie towar bez podatku
Małżonka przedsiębiorcy prowadzącego firmę przewozową postanowiła otworzyć własną działalność gospodarczą. Zdecydowała, że poprowadzi sklep, w którym sprzedawać będzie towary spożywcze. Mąż postanowił z tego tytułu podarować jej towar handlowy o wartości kilkunastu tysięcy złotych. Sądzi, że skoro posiadają wspólność majątkową, to w praktyce nie dokonuje żadnej darowizny, a tylko przesuwa w jej obrębie towar. Nie musi więc rozliczać VAT. Czy ma rację?
NIE
Wystarczy, aby miał prawo do odliczenia podatku naliczonego, gdy kupował darowane towary. Zgodnie z ogólną zasadą VAT podlega odpłatna dostawa towarów i świadczenie usług. Co ma z tym wspólnego darowizna? Zgodnie z art. 7 ust. 2 pkt 2 ustawy uważa się ją za odpłatną dostawę towarów, o ile jest spełnionych kilka warunków. Musi chodzić o produkty należące do przedsiębiorstwa podatnika (firmowe), a przy ich nabyciu musiał być uprawniony do potrącenia choćby w części podatku naliczonego (czyli powinien kupować je do świadczenia czynności opodatkowanych VAT). W tym przypadku wszystkie te warunki są spełnione, więc mąż wykona na rzecz żony opodatkowaną darowiznę. Potwierdza to także sam fiskus. Przykładem może być interpretacja dyrektora bydgoskiej izby z 9 czerwca 2014 r., nr ITPP1/443-268/14/MN. Chodziło o małżonków prowadzących prywatne gabinety weterynaryjne. Mąż przekazał na rzecz żony towar handlowy o wartości 50 tys. zł. Izba skarbowa uznała, że wykonał opodatkowaną darowiznę (miał prawo do odliczenia podatku przy nabyciu tych produktów). Powinien więc rozliczyć z tego tytułu VAT. Nie musi jednak wystawiać faktur, które dokumentowałyby prezent dla żony. Jak wyjaśnił dyrektor bydgoskiej izby, art. 106b ust. 1 i ust. 3 ustawy o VAT nie dotyczy nieodpłatnego przekazania towarów np. na cele domowników.
Warto też zwrócić uwagę na art. 7 ust. 2 pkt 1 ustawy, który mówi, że VAT podlega nieodpłatne przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste ściśle wymienionych osób. Można więc podsumować, że opodatkowaniu VAT podlega każde darowanie produktów (jeśli są spełnione wspomniane już warunki), ale zużycie tylko, gdy były one przekazane na cele osobiste podatnika, pracowników itp.
Podstawa prawna
Art. 7 ust. 2, art. 15, art. 106b ust. 1 pkt 3 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 ze zm.).
Urzędnik chce decydować, czy darowizna jest dla osoby czy firmy
Urzędnik chce decydować, czy darowizna jest dla osoby czy firmy

Zobacz również
Czy crowdfunding jako darowizna podlega VAT
Pan Michał chce zebrać pieniądze na swój nowy projekt dzięki internetowemu finansowaniu społecznościowemu. Teraz zastanawia się jednak, czy darowizny, które otrzyma, mogą być opodatkowane daniną od towarów i usług.
TAK
Ale tylko przy założeniu, że wybierze mniej popularny model crowdfundingu tzw. mieszany. W klasycznym scenariuszu „fanowskim” darczyńca zazwyczaj nie otrzymuje w zamian za wsparcie nic poza satysfakcją z tego, że powstanie projekt, który wspiera. A w takiej sytuacji darowizny nie podlegają VAT. Potwierdza to wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z 3 marca 1994 r. w sprawie Tolsma (sygn. akt C-16/93). Trybunał, rozpatrując sprawę ulicznego muzyka, uznał, że nie świadczył on odpłatnej usługi w zamian za datki, ponieważ nie można uznać, że takie darowizny są wynagrodzeniem za jakiekolwiek zachowanie muzyka. TSUE zwrócił uwagę na brak stosunku prawnego między nim a przechodniami oraz na to, że to ci ostatni decydowali o wysokości datku i o tym, czy w ogóle zostanie on przekazany. Jeśli jednak wspomniane warunki byłyby spełnione, to wystąpiłby także VAT. Potwierdziły to także polskie sądy administracyjne, m.in. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 17 listopada 2010 r. (sygn. akt I FSK 1917/09) oraz warszawski WSA w orzeczeniu z 21 grudnia 2012 r. (sygn. akt III SA/Wa 939/12). Jeśli pan Michał wybierze crowdfunding mieszany, to sytuacja będzie inna. Tu zdaniem ekspertów chodzi o sytuację podobną do przedsprzedaży, w której finansujący nabywa prawa do zakupu usługi lub towaru, który zostanie wytworzony w ramach projektu. Takie transakcje mogą być realizowane na dwojaki sposób. Po pierwsze, może chodzić o wyświadczenie po określonej cenie (równej przekazanej kwocie) usługi. Przykład: umieszczenie nazwiska darczyńcy w napisach końcowych współfinansowanego przez niego filmu. Po drugie, w grę może wchodzić sprzedaż towaru, który powstanie w wyniku realizacji projektu. W obu przypadkach wspierający przedsięwzięcie otrzyma świadczenie wzajemne. W takim modelu pomysłodawca najczęściej działać będzie jako przedsiębiorca, który powinien rozliczyć przychody z działalności gospodarczej. Jeśli spełni też definicję podatnika VAT jak i inne przesłanki określone w ustawie o tym podatku, to odpowiednio powinien naliczyć tę daninę w momencie otrzymania przedpłaty (czyli datku).
Podstawa prawna
Art. 7 ust. 2, art. 15 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 ze zm.).
Czy można darować żywność bez podatku
Przedsiębiorca – piekarz – postanowił nieodpłatnie przekazać organizacji pożytku publicznego 40 bochenków chleba. Ta wykorzystałaby podarunek w swojej działalności charytatywnej. Czy taka darowizna może być wolna od VAT? Czy przedsiębiorca może liczyć na inne preferencje z tytułu dobroczynności?
TAK
Zgodnie ze znowelizowanym art. 43 ust. 1 pkt 16 ustawy o VAT wolne od daniny jest przekazanie żywności na rzecz OPP na jej działalność charytatywną. Wyjątkiem jest darowizna napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,2 proc. oraz mieszanek piwa i napojów bezalkoholowych powyżej 0,5 proc. Ze zwolnienia mogą korzystać nie tylko producenci żywności, ale też sklepy i restauracje, którym wcześniej bardziej opłacało się wyrzucić żywność, niż przekazać ją w darowiźnie. Teraz mogą nie tylko skorzystać ze zwolnienia w VAT, ale też zgodnie z art. 86 ust. 8 pkt 3 ustawy odliczyć daninę związaną z zakupem żywności. Przedsiębiorca-darczyńca musi jedynie pamiętać, by zachować dokumentację potwierdzającą przekazanie jedzenia. Sama OPP powinna natomiast, zgodnie z art. 43 ust. 12a ustawy o VAT, udowodnić, że żywność faktycznie została wykorzystana na cele charytatywne. W przeciwnym razie to ona, a nie darczyńca, zapłaci należny podatek (zgodnie z art. 108 ust. 3 ustawy o VAT). Przed nowelizacją, która weszła w życie w październiku 2013 r., prawo do zwolnienia mieli tylko producenci żywności. Jeszcze wcześniej, przed 2009 r., w ogóle nie było preferencji w tym zakresie. Katalizatorem zmian stała się słynna sprawa legnickiego piekarza, któremu organy podatkowe nakazały zapłacić ponad 200 tys. zaległego VAT. Piekarz twierdził, że przekazywał chleb stołówce dla bezdomnych. Przegrał jednak przed Naczelnym Sądem Administracyjnym. Sąd uznał, że darowizna żywności była jedynie pretekstem do ukrywania faktycznych obrotów firmy.
Warto podkreślić, że preferencje obejmują tylko darowiznę żywności i na razie nie zanosi się na ich rozszerzenie. Potwierdzili to przedstawiciele biura prasowego w odpowiedzi na pytania DGP oraz wiceminister finansów Jarosław Neneman, odpowiadając na poselską interpelację nr 34 290.
Podstawa prawna
Art. 43 ust. 1 pkt 16, art. 43 ust. 12a, 86 ust. 8 pkt 3 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 ze zm.).
Czy prezent o niewielkiej wartości jest opodatkowany
Przedsiębiorca postanowił nieodpłatnie przekazywać swoim kontrahentom upominki o niskiej wartości (około 10 zł). Chciał w ten sposób silniej związać ich ze swoją firmą. Czy będzie musiał rozliczać podatek od towarów i usług?
NIE
Wynika to z art. 7 ust. 3 ustawy o VAT. Przez takie prezenty o niskiej wartości rozumie się wydane jednej osobie towary albo o łącznej wartości 100 zł (jeśli wynika to z ewidencji, która pozwoli ustalić, kim był obdarowany) bądź 10 zł w innych przypadkach. Darowizna musi być też wykonana na cele związane z prowadzoną działalnością gospodarczą. Limit 10 zł odnosi się do pojedynczych sztuk podarunków, co potwierdził m.in. dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z 31 marca 2015 r., nr IPPP3/4512-135/15-2/RD. Przedsiębiorca będzie mógł też przekazać kontrahentom próbki towarów bez konieczności rozliczania podatku. Potwierdza to art. 7 ust. 7 ustawy o VAT. Chodzi o egzemplarz danego produktu, którego przekazanie pozwoli ocenić jego cechy i właściwości, a darowizna ma na celu promocję, a nie zaspokojenie końcowych potrzeb kontrahenta. Takie zasady potwierdzają interpretacje fiskusa, m.in. dokument katowickiej izby skarbowej z 29 lipca 2015 r., IBPP1/4512-394/15/MG.
Podstawa prawna
Art. 7 ust. 2, art. 7 ust. 3, art. 7 ust. 7 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 ze zm.).