Projekt nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który znajduje się już w Sejmie wprowadzi 32 zmiany do tej ustawy. Ta duża nowela przewiduje m.in. dostosowanie polskich przepisów podatkowych do prawa traktatowego i orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości oraz wyroków Trybunału Konstytucyjnego.
Omówienie zmian w PIT należy zacząć od nowej skali PIT. Jednak uwaga, ta zmiana nie jest zawarta w projekcie noweli ustawy o PIT. O planach zmian w skali PIT wiemy już od 2007 roku. Od 1 stycznia 2009 r. zaczną obowiązywać dwie stawki PIT 18 i 32 proc., które zastąpią dzisiejsze trzy stawki: 19, 30 i 40 proc. Nowy próg, po przekroczeniu którego podatnicy będą płacić 32-proc. podatek, wyniesie 85 528 zł. Nie zmieni się jednak kwota wolna od podatku i podobnie jak dziś będzie wynosić 3091 zł.
Mimo znaczących zmian w skali PIT od przyszłego roku nie zwiększą się ani nie zmniejszą pracownicze koszty uzyskania przychodów. Będą one wynosić:
- 111 zł 25 gr miesięcznie, a za rok podatkowy nie więcej niż 1335 zł, w przypadku gdy podatnik uzyskuje przychody z tytułu jednego stosunku służbowego, stosunku pracy, spółdzielczego stosunku pracy oraz pracy nakładczej,
- nie mogą przekroczyć łącznie 2002 zł 05 gr za rok podatkowy, w przypadku gdy podatnik uzyskuje przychody równocześnie z tytułu więcej niż jednego stosunku służbowego, stosunku pracy, spółdzielczego stosunku pracy oraz pracy nakładczej,
- 139 zł 06 gr miesięcznie, a za rok podatkowy łącznie nie więcej niż 1668 zł 72 gr, w przypadku gdy miejsce stałego lub czasowego zamieszkania podatnika jest położone poza miejscowością, w której znajduje się zakład pracy, a podatnik nie uzyskuje dodatku za rozłąkę,
- nie mogą przekroczyć łącznie 2502 zł 56 gr za rok podatkowy, w przypadku gdy podatnik uzyskuje przychody równocześnie z tytułu więcej niż jednego stosunku służbowego, stosunku pracy, spółdzielczego stosunku pracy oraz pracy nakładczej, a miejsce stałego lub czasowego zamieszkania podatnika jest położone poza miejscowością, w której znajduje się zakład pracy, a podatnik nie uzyskuje dodatku za rozłąkę.
Projekt nowelizacji ustawy o PIT przewiduje zmiany w zakresie wspólnego opodatkowania małżonków oraz rozliczenia rodziców samotnie wychowujących dzieci.
Od 1 stycznia 2009 r. zarówno małżonkowie, jak i samotni rodzice będą mieli prawo do preferencyjnych rozliczeń PIT również wtedy, gdy w danym roku podatkowym zarabiali za granicą, ale rozliczają swoje dochody w Polsce. Te same preferencje, będą przysługiwały także cudzoziemcom rozliczającym się w polskim urzędzie skarbowym.
Po wprowadzeniu zmiany małżonkowie - oboje nierezydenci oraz małżonkowie - z których jeden jest nierezydentem, a drugi rezydentem Polski, w przypadku gdy w Polsce osiągnęli co najmniej 75 proc. wszystkich uzyskanych w roku podatkowym opodatkowanych przychodów, będą mogli opodatkować swoje dochody na identycznych zasadach, jakie dotyczą rezydentów Polski. Oznacza to, że podatek będzie określony na małżonków w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy łącznych dochodów uzyskanych przez tych małżonków.
Jeśli chodzi o rozliczenia samotnych rodziców, to obecnie osoba samotnie wychowująca:
1) dzieci małoletnie,
2) dzieci, bez względu na ich wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek pielęgnacyjny,
3) dzieci do ukończenia 25 lat uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty lub w przepisach - Prawo o szkolnictwie wyższym, jeżeli w roku podatkowym nie uzyskały dochodów podlegających opodatkowaniu w łącznej wysokości przekraczającej kwoty niepowodującej obowiązku zapłaty podatku (z wyjątkiem renty rodzinnej).
- na wniosek wyrażony w rocznym zeznaniu podatkowym może swoje dochody rozliczyć w taki sam sposób jak małżonkowie, tzn. dzieli swoje dochody na pół i oblicza podatek w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy swoich dochodów.
W odniesieniu do aktualnie obowiązujących uregulowań w przypadku osób wychowujących dzieci małoletnie, nowelizacja ustawy o PIT nie wprowadzi żadnych zmian, czyli tak jak dotychczas preferencyjne opodatkowanie nie będzie obwarowane dodatkowymi wymogami. Jednak w odniesieniu do podatników wychowujących dzieci chore (niepełnosprawne), nowelizacja przyznaje preferencję także i tym podatnikom, których dzieci otrzymują dodatek pielęgnacyjny oraz rentę socjalną, a w przypadku pełnoletnich uczących się dzieci (do ukończenia 25 roku życia) również tym podatnikom, których dzieci uczą się (studiują) poza granicami kraju.
Ważne!
- dotyczące opodatkowania dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej lub z działów specjalnych produkcji rolnej 19-proc. stawką PIT;
- ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, regulujące opodatkowanie niektórych przychodów (dochodów) osób fizycznych w formie karty podatkowej, ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych lub zryczałtowanego podatku dochodowego od przychodów osób duchownych.
- ustawy o podatku tonażowym.
Już od 1 grudnia 2008 r. podatnicy otrzymają możliwość uwzględniania w swoich rozliczeniach podatkowych zagranicznych składek ubezpieczeniowych. Dlaczego 1 grudnia 2008 r., a nie 1 stycznia 2009 r.? Taką datę do zmiany przepisów w tym zakresie wyznaczył Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 7 listopada 2007 r. (sygn. akt K 18/06).
Zgodnie z projektem noweli PIT podatnik będzie mógł odliczyć od dochodu składki zapłacone na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne w państwie należącym do UE, EOG oraz Konfederacji Szwajcarskiej, pod warunkiem że składki te nie zostały odliczone od dochodu lub podatku w państwie należącym do UE, EOG oraz Konfederacji Szwajcarskiej, gdzie wykonywał działalność. Odliczenie składek zapłaconych za granicą będzie dotyczyło wyłącznie tych składek, których podstawą wymiaru jest dochód podlegający opodatkowaniu. Takie samo zastrzeżenie występuje przy odliczeniu składek opłacanych w polskim systemie ubezpieczeń społecznych.
Podobne zmiany zostaną wprowadzone w zakresie odliczania od podatku składek na ubezpieczenie zdrowotne.
W związku z tym podatnik będzie mógł odliczyć od podatku składki zapłacone na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne w państwie należącym do UE, EOG oraz Konfederacji Szwajcarskiej, pod warunkiem że składki te nie zostały odliczone od dochodu lub podatku w państwie należącym do UE, EOG oraz Konfederacji Szwajcarskiej, gdzie wykonywał działalność.
Od przyszłego roku zmieni się ulga prorodzinna. Przede wszystkim zostanie ona rozszerzona na opiekunów prawnych i rodziny zastępcze. Ponadto w związku z tym rozszerzeniem zostanie zmieniony mechanizm obliczania tej ulgi. Będzie ona obliczana proporcjonalnie do okresu roku, w którym dziecko było wychowywane. To konsekwencja rozszerzenia ulgi. Z ulgi będą mogli bowiem korzystać zarówno rodzice, jak i rodziny zastępcze. Zatem w praktyce będą mogły pojawić się sytuacje, że przez pół roku dzieckiem będą opiekować się rodzice, a przez drugie pół roku rodzina zastępcza. Gdyby ulga przysługiwała w całości wszystkim osobom wychowującym dziecko w danym roku (albo przez jego część), mogłoby dochodzić do sytuacji, gdzie jedno dziecko kreowałoby podwójną ulgę. Stąd propozycja jej rozliczania w układzie miesięcznym. Wysokość ulgi będzie zależeć proporcjonalnie od liczby miesięcy roku, w ciągu których opiekun albo rodzic zajmował się dzieckiem.
W efekcie proporcja dotknie tylko te rodziny, które przez część roku wychowują dzieci lub którym dziecko urodzi się w trakcie roku. Reszta rodzin z ulgi podatkowej skorzysta w pełnej wysokości. Maksymalna kwota ulgi na dziecko w 2009 roku wyniesie 1112,04 zł. Dziś jest to kwota 1173,70 zł. Za każdy miesiąc wychowywania dziecka będzie przysługiwać ulga po 1/12 dwukrotności kwoty zmniejszającej podatek, czyli po 1/6 kwoty zmniejszającej podatek. Czyli za każdy miesiąc wychowywania dziecka od podatku będzie można odliczyć 92,67 zł.
Po zmianie przepisu z ulgi prorodzinnej będą mogli skorzystać:
- rodzice wykonujący władzę rodzicielską, a także
- opiekunowie prawni dziecka ustaleni prawomocnym orzeczeniem sądu, o ile dziecko z nimi zamieszkiwało,
- osoby sprawujące opiekę poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy ze starostą.
Ulga będzie przysługiwać na dziecko:
- małoletnie,
- niepełnosprawne - bez względu na wiek i wysokość dochodów, jeżeli otrzymuje zasiłek lub dodatek pielęgnacyjny, rentę socjalną, pełnoletnie (do ukończenia 25 roku życia) uczące się w szkołach (również poza granicami kraju), w związku z wykonywaniem przez tych podatników ciążącego na nich obowiązku alimentacyjnego oraz podatnikom pełniącym nadal funkcję rodziny zastępczej pomimo ukończenia przez dziecko pełnoletniości, jeżeli w roku podatkowym nie uzyskały dochodów podlegających opodatkowaniu według skali PIT lub według zasad dla kapitałów pieniężnych w łącznej wysokości przekraczającej kwotę wolną od podatku z wyjątkiem renty rodzinnej.
Nadal z ulgi nie będą mogli skorzystać podatnicy, których dzieci uzyskują przychody opodatkowane liniowym PIT lub podlegają przepisom ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym lub podatku tonażowym.
Co ważne, urząd skarbowy będzie miał prawo sprawdzić, czy podatnikowi przysługuje prawo do skorzystania z ulgi na dziecko. Podatnik będzie miał obowiązek przedstawić na wezwanie organu podatkowego dowodów niezbędnych do ustalenia prawa do ulgi, np. odpisu orzeczenia sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego dziecka. Dodatkowo rodzic (opiekun) będzie zobligowany do podania w zeznaniu podatkowym numeru PESEL dziecka, a w przypadku braku tego numeru - imienia, nazwiska oraz daty urodzenia dziecka.
Sporo zmian szykuje się w zakresie przekazywania 1 proc. podatku dla organizacji pożytku publicznego. Jednak te zmiany mają na celu przede wszystkim usunięcie ewentualnych wątpliwości interpretacyjnych, dotyczących obowiązku przekazania przez naczelnika urzędu skarbowego kwoty 1 proc. podatku należnego na konto wskazanej przez podatnika organizacji pożytku publicznego. Dlatego też przepisy dotyczące dystrybucji 1 proc. zawarte obecnie w art. 45 w ust. 5c-5g ustawy o PIT, zostaną przeniesione do nowego artykułu - 45c.
Od 1 stycznia 2007 r. podatnik w składanym przez siebie zeznaniu podatkowym podaje jedynie dane pozwalające na właściwe zidentyfikowanie organizacji pożytku publicznego, której konto chciałby zasilić częścią swojego podatku. Przekazaniem zadeklarowanej kwoty zajmuje się naczelnik urzędu skarbowego.
W dodawanym art. 45c ustawy o PIT te zasady pozostaną bez zmian. Podatnik nadal w zeznaniu podatkowym wybierać będzie organizację pożytku publicznego z wykazu organizacji mających status organizacji pożytku publicznego. Jednak wykaz ten będzie prowadzony w formie elektronicznej, a nie tak jak obecnie w formie ogłaszanego obwieszczenia w Monitorze Polskim.
Brzmienie tego przepisu powiązane jest ściśle ze zmianą ustawy o pożytku publicznym i o wolontariacie, który nałoży na ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego obowiązek prowadzenia w formie elektronicznej, wykazu organizacji pożytku publicznego uprawnionych do otrzymania 1 proc. podatku, w którym zamieszczana będzie nazwa organizacji, numer Krajowego Rejestru Sądowego oraz numer jej rachunku bankowego. W wykazie tym nie będzie się uwzględniać organizacji prowadzących działalność gospodarczą polegającą na wytwarzaniu wyrobów przemysłu elektronicznego, paliwowego, tytoniowego, spirytusowego, winiarskiego, piwowarskiego, a także pozostałych wyrobów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,5 proc., oraz wyrobów z metali szlachetnych albo z udziałem tych metali lub handlu tymi wyrobami.
Elektroniczny wykaz organizacji pozwoli na bieżącą jego aktualizację. Dodatkowo możliwe będzie wskazanie organizacji pożytku publicznego nawet w sytuacji złożenia przez podatnika korekty zeznania, pod warunkiem jednak że będzie ona dokonana w terminie dwóch miesięcy od upływu terminu dla złożenia zeznania podatkowego.
Naczelnik urzędu skarbowego zgodnie z wnioskiem podatnika zawartym w zeznaniu lub w korekcie tego zeznania przekazywać będzie kwotę 1 proc. podatku należnego na rzecz wskazanej organizacji, pod warunkiem że podatnik dokona zapłaty w pełnej wysokości podatku należnego stanowiącego podstawę obliczenia kwoty do przekazania na rzecz organizacji pożytku publicznego, nie później niż w terminie dwóch miesięcy od upływu terminu dla złożenia zeznania podatkowego.
Wnioskiem o przekazanie 1 proc. będzie wskazanie organizacji pożytku publicznego poprzez podanie jej nazwy, numeru wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego oraz kwoty do przekazania na rzecz tej organizacji.
Kwotę z 1 proc. podatku naczelnik urzędu skarbowego będzie przekazywał w trzecim lub w czwartym miesiącu od upływu terminu dla złożenia zeznania podatkowego. Termin ten będzie uwarunkowany możliwością składania przez podatników korekt zeznania w okresie dwóch miesięcy od upływu terminu dla złożenia zeznania podatkowego.
Co więcej, naczelnik urzędu skarbowego będzie mógł przekazać organizacji dane podatnika, który przekazał na jej rzecz 1 proc. podatku. Będzie to możliwe, jeśli podatnik w zeznaniu podatkowym (korekcie zeznania) wyrazi wolę poinformowania organizacji, że na jej rzecz przekazał 1 proc. podatku. Informacje o podatniku będą dotyczyć wyłącznie imienia, nazwiska i adresu podatnika oraz wysokości przekazanej kwoty z podatku.
Projekt nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zakłada duże zmiany w zakresie opodatkowania transakcji zbycia nieruchomości. Od 1 stycznia 2009 r. zniknie ulga meldunkowa, co jest konsekwencją planowanego zniesienia obowiązku meldunkowego od początku przyszłego roku. W zamian podatnicy otrzymają nowe zwolnienie. W uproszczeniu będzie ono polegało na tym, że podatnik nie zapłaci PIT od sprzedaży mieszkania bądź domu, jeśli w ciągu dwóch lat od sprzedaży przeznaczy uzyskane z tej transakcji pieniądze na inne cele mieszkaniowe (jakie to cele, patrz ramka na str. 2).
W konsekwencji, od 1 stycznia 2009 r. będą obowiązywać trzy sposoby rozliczania transakcji obrotu nieruchomościami. Każdy uzależniony od momentu nabycia zbywanej nieruchomości.
Podatnicy, którzy kupili nieruchomość do końca 2006 roku, jej sprzedaż rozliczają się na zasadach obowiązujących w ustawie o PIT do końca 2006 roku. Zapłacą więc 10-proc. PIT od przychodu uzyskanego ze sprzedaży nieruchomości. Podatnicy, którzy nabyli lub nabędą nieruchomość w okresie od 1 stycznia 2007 r. do 31 grudnia 2008 r. rozliczą jej sprzedaż na zasadach obowiązujących obecnie. Urząd skarbowy w tym przypadku pobierze 19-proc. PIT płacony od dochodu. I został nam trzeci przypadek, gdy podatnik sprzeda nieruchomość nabytą od 1 stycznia 2009 r. W tym przypadku też trzeba będzie zapłacić 19-proc. podatek od dochodu.
- Na podstawie projektu z 17 września 2008 r. ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw.