Ustalenie momentu realizacji praw z pochodnych instrumentów finansowych, zwłaszcza tych uzależnionych od nierzeczywistych instrumentów bazowych, może się okazać problematyczne. Skąd te wątpliwości?

Pochodnymi instrumentami finansowymi w rozumieniu ustawy o PIT są instrumenty, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi. W szczególności są to opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward na stopę procentową oraz inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest papier wartościowy, towar, waluta, standing kredytowy, indeks giełdowy lub inny instrument.

Realizacja praw wynikających z instrumentów pochodnych, jeżeli następuje poza prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą, podlega opodatkowaniu zgodnie z art. 30b ust. 2 pkt 3 ustawy o PIT. Podatnik, który w danym roku podatkowym uzyskał przychód z realizacji tych praw, oblicza, po uwzględnieniu odpowiadających im kosztów, podatek dochodowy według stawki 19 proc., a całą transakcję deklaruje jednorazowo w oddzielnym zeznaniu składanym do 30 kwietnia roku następnego na formularzu według wzoru PIT-38.
Kopacz o zerowym podatku PIT dla młodych: Jest w tym ziarenko prawdy
Kopacz o zerowym podatku PIT dla młodych: Jest w tym ziarenko prawdy

Zobacz również
O ile ustalenie momentu uzyskania przychodu z tytułu odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów pochodnych nie wzbudza aktualnie wielu wątpliwości, o tyle ustalenie momentu realizacji praw z tych instrumentów, zwłaszcza tych uzależnionych od nierzeczywistych instrumentów bazowych, może okazać się problematyczne. Nie wiadomo, czy pojęcie to oznacza termin zapadalności transakcji, czy dzień jej formalnego, w tym również pieniężnego, rozliczenia.
NSA w wyroku o sygn. akt II FSK 1259/12 wskazał, że pojęcie „realizacja” oznaczać może urzeczywistnienie, zastosowanie w praktyce, wprowadzenie w życie, w tym również spieniężenie. W tym dość szerokim kontekście wydaje się, że tak jak uznał NSA w wyroku o sygn. akt II FSK 849/11, przy ustalaniu przychodu w wyniku zawierania transakcji na instrumentach pochodnych należy uwzględniać cel zawierania tych transakcji i późniejszego korzystania z tego typu instrumentów finansowych. Niekiedy więc momentem uzyskania przychodu będzie fizyczna dostawa instrumentu bazowego, wydanie towaru lub wykonanie usługi, niekiedy natomiast otrzymana kwota rozliczenia pieniężnego.