Przedsiębiorca, który nabywa samodzielne usługi noclegowe, a następnie odsprzedaje je innym firmom, może rozliczać się według procedury VAT-marża – orzekł dziś Trybunał Sprawiedliwości UE.
Wyrok został wprawdzie wydany w sprawie jednej z polskich firm (obecnie znajduje się ona w likwidacji), ale ma znaczenie dla przedsiębiorców działających w całej Unii Europejskiej. Przepisy dotyczące VAT są bowiem ujednolicone.
Chodzi o sytuację, w której przedsiębiorcy nie posiadają własnej bazy hotelowej i nie świadczą typowych usług turystycznych. Zajmują się za to zakupem usług noclegowych i późniejszą odsprzedażą. W ten sposób powstaje pytanie, czy ktoś kto świadczy wyłącznie wycinek usługi turystycznej, może tak jak klasyczne biura podróży rozliczać się według procedury VAT-marża, zgodnie z art. 119 ustawy o VAT. Mógłby w ten sposób płacić podatek wyłącznie od różnicy (pomniejszonej o VAT) między ceną zakupu usługi noclegowej a ceną jej sprzedaży, co wiązałoby się zarazem z brakiem możliwości odliczenia podatku naliczonego.
Turystyka, czyli właściwie co?
Najnowszy wyrok dotyczył spółki, która kupowała noclegi od innych przedsiębiorców, a następnie odsprzedawała je własnym klientom. Większość z jej klientów nie korzystała z dodatkowych usług oferowanych przez spółkę np. z doradztwa w zakresie wyboru miejsca noclegowego, pomocy w organizacji podróży. Cena po jakiej spółka odsprzedawała noclegi obejmowała koszt nabycia usługi noclegowej i „narzut w postaci ceny rezerwacji w celu pokrycia kosztów transakcji”.
We wniosku o interpretację spółka przekonywała, że świadczy usługę turystyczną, więc zgodnie z art. 119 ustawy o VAT powinna płacić podatek wyłącznie od uzyskanej marży. Na poparcie stanowiska przywołała definicje usługi turystycznej z art. 3 pkt 1 unijnej dyrektywy 2015/2302 z 25 listopada 2015 r.
Zgodnie z tym przepisem chodzi o:
- - przewóz pasażerów;
- - zakwaterowanie, które nie jest nieodłącznym elementem przewozu pasażerów oraz w celach innych niż pobytowe;
- - wynajem samochodów, innych pojazdów silnikowych w rozumieniu art. 3 pkt 11 dyrektywy 2007/46/WE lub motocykli wymagających prawa jazdy kategorii A zgodnie z art. 4 ust. 3 lit. c dyrektywy 2006/126/WE;
- - każdą inną usługę świadczoną turystom, która nie jest nieodłączną częścią usługi turystycznej w rozumieniu lit. a, b i c.
Spółka argumentowała, że w świetle tej definicji oferowanie noclegu jest turystyką. Przywołała również wyroki TSUE m.in. z 22 października 1998 r. (w połączonych sprawach C-308/96 i C-94/97) w których potwierdzono, iż prawo do procedury VAT marża przysługuje nie tylko biurom podróży. Korzystne dla spółki stanowisko prezentowały również polskie sądy administracyjne m.in. NSA w wyroku z 26 kwietnia 2016 r. (sygn. akt I FSK 26/15) i z 15 lutego 2017 r. (sygn. akt I FSK 1578/15, I FSK 1554/15).
Nocleg to zbyt mało
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wyjaśnił jednak w interpretacji indywidualnej, że usługa turystyki powinna mieć charakter kompleksowy, a więc obejmować także inne cząstkowe świadczenia, bez których impreza turystyczna nie mogłaby się odbyć. W świetle takiego stanowiska turystyką powinny być zorganizowane lub indywidualne wyjazdy wypoczynkowe połączone z rekreacją i rozrywką, a nie sama odsprzedaż noclegów – stwierdził dyrektor KIS. Zwrócił też uwagę, że spółka działa na rzecz swoich biznesowych klientów, a nie turystów. Spółka nie ma prawa rozliczać się według procedury VAT-marża, a w latach w których toczył się spór nie mogłaby też odliczać podatku naliczonego. Takie prawo przysługuje dopiero od początku 2021 r. na podstawie art. 88 ust. 1 pkt 4 lit. c ustawy o VAT.
Pytanie do unijnego trybunału
Ze spółką zgodził się Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu (wyrok z 16 listopada 2017 r., sygn. akt I SA/Wr 814/17). Sąd odwołał się do wyroku TSUE z 12 listopada 1992 r. (sygn. akt C-163/91), w którym trybunał wyjaśnił, że procedura VAT marża dotyczy także agentów turystycznych, którzy oferują samo zakwaterowanie.
Więcej wątpliwości nabrał za to NSA, który zawiesił postępowanie i zadał pytanie prejudycjalne (postanowienie z 26 sierpnia 2021 r., sygn. akt I FSK 329/18). Sąd kasacyjny zapytał czy art. 306 unijnej dyrektywy (którego odzwierciedleniem jest art. 119 polskiej ustawy o VAT) może dotyczyć również konsolidatora usług hotelowych, który nabywa i odsprzedaje usługi noclegowe innym podmiotom prowadzącym działalność gospodarczą, gdy transakcjom tym nie towarzyszą żadne inne usługi dodatkowe.
Nie tylko biura podróży
TSUE w najnowszym wyroku stanął po stronie polskiej spółki. Zwrócił uwagę, że dokonuje ona transakcji identycznych lub porównywalnych do tych realizowanych przez biura podróży czy organizatorów wycieczek turystycznych. Potwierdza to również fakt, że w zależności od potrzeb klienta okazjonalnie doradza ona w wyborze miejsca noclegowego oraz pomaga w organizacji podróży. TSUE przywołał swój inny wyrok z 19 grudnia 2018 r. (sygn. akt C-552/17) z którego wynika, iż świadczenie zakwaterowania wakacyjnego przez biuro podróży podlega procedurze VAT-marża i nie mają przy tym większego znaczenia inne towarzyszące temu dostawy towarów lub świadczenie usług. Takie stanowisko dotyczy również odsprzedaży usług zakwaterowania w hotelach i innych obiektach, a więc spółka może korzystać z procedury VAT-marża – podsumował TSUE.
Wyrok TSUE z 29 czerwca 2023 r. (sygn. akt C-108/22)
