Księgowość fundacji rodzinnej wcale nie jest taka oczywista

Nie można do niej przenieść zasad, jakie stosujemy w organizacjach non profit. Jest to nowy twór i trzeba uwzględnić jego specyfikę. Już sam moment rozpoczęcia ewidencji może być problematyczny.

22 maja br. wejdzie w życie ustawa z 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej (Dz.U. poz. 326; dalej: u.f.r.). Zostało jeszcze trochę czasu, ale to już najwyższa pora, aby przemyśleć rozwiązania związane z obsługą tego podmiotu od strony finansowo-księgowej. Jest to szczególnie ważne ze względu na potencjalne skutki podatkowe.

Jednostka inna niż wszystkie

Celem ustawy o fundacji rodzinnej jest dodanie do systemu prawa instytucji fundacji rodzinnej jako rozwiązania służącego do gromadzenia rodzinnego majątku i zabezpieczenia go. Choć sama fundacja rodzinna może prowadzić i rozwijać działalność gospodarczą, to jej głównym celem jest zaspokajanie potrzeb beneficjentów. Zasadniczo beneficjentami będą członkowie rodziny fundatora, choć mogą być wyjątki, korzystającym z nowych rozwiązań może być bowiem także sam fundator lub inne osoby fizyczne, a także organizacja pożytku publicznego.

Fundatorem może być wyłącznie osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych, która przekaże fundacji rodzinnej określone składniki majątkowe, natomiast sama fundacja jest osobą prawną. To zaś determinuje obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych zgodnie z art. 2 ust 1 pkt 1 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 120; dalej: u.r.). Warto przypomnieć, że fundacja rodzinna może być ustanawiana w akcie założycielskim lub w testamencie, w formie aktu notarialnego. Te dokumenty powinny określać wartość funduszu, który odgrywa rolę kapitału podstawowego. Fundusz statutowy fundacji będzie zatem znany, a jego wartość wskazuje fundator, tworząc tę jednostkę.

Ustawa o fundacji rodzinnej przewiduje, że ten podmiot będzie spełniać świadczenia na rzecz beneficjenta, tj. przenosić na niego różne składniki majątkowe, w tym oddawać mu je do korzystania zgodnie z wolą fundatora, np. na pokrycie kosztów utrzymania lub kształcenia beneficjenta, a w przypadku beneficjenta będącego organizacją pożytku publicznego na wsparcie jej działalności z zakresu pożytku publicznego. Operacje gospodarcze związane z tego rodzaju działaniami będą ujmowane w księgach fundacji rodzinnej. Nie będzie to zatem typowa organizacja non profit, jak znane dotychczas fundacje. Jej podstawowa działalność będzie oczywiście wynikać z zapisów statutu nadanego przez fundatora, ale będzie różniła się od statutów fundacji funkcjonujących obecnie. Nie wolno zatem od strony księgowej tych podmiotów utożsamiać.

Otwarcie ksiąg rachunkowych

Jak zostało już wskazane, fundacja rodzinna jako osoba prawna powinna prowadzić księgi rachunkowe. Niektórzy się zastanawiają, czy te jednostki będą objęte możliwością stosowania uproszczeń, podobnie jak dziś najmniejsze fundacje i stowarzyszenia. Ustawa o fundacji rodzinnej tego nie przewiduje. Takie rozwiązane wydaje się też niecelowe, ponieważ fundacja rodzinna ma inny cel działalności niż organizacje non profit. Jest tworzona po to, aby zabezpieczyć na przyszłość beneficjentów, a nie realizować dziś jak najniższym kosztem i efektywnie działania społecznie użyteczne. Poza tym ta forma działalności nie jest przewidziana dla najmniejszych podmiotów. Zgodnie bowiem z art. 17 u.f.r. fundator wnosi mienie na pokrycie funduszu założycielskiego o wartości określonej w statucie, nie niższej niż 100 000 zł. Nie jest to mała kwota.

Pojawiają się też pytania, od kiedy fundacja rodzinna powinna rozpocząć prowadzenie ksiąg rachunkowych. Czy zadziała tu podobny mechanizm jak w przypadku spółek kapitałowych, które już jako podmioty w organizacji są traktowane jako zobowiązane do prowadzenia ewidencji w księgach rachunkowych? Jednak w tym wypadku nie przewidziano takiego mechanizmu. Z chwilą sporządzenia aktu założycielskiego albo ogłoszenia testamentu powstawać będzie natomiast fundacja rodzinna w organizacji.

W przyszłości może to jednak stanowić problem. Od 22 maja 2023 r. do fundacji rodzinnej w organizacji będzie się już bowiem stosować ustawę z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2587; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 185; dalej: ustawa o CIT). A podmioty będące podatnikami CIT mają zasadniczo obowiązek prowadzenia ewidencji rachunkowych na podstawie odrębnych przepisów. Teraz nie wiadomo, jaka ma być to ewidencja. Warto zauważyć, że niezgłoszenie podmiotu do rejestru fundacji rodzinnych w terminie sześciu miesięcy od dnia sporządzenia aktu założycielskiego albo ogłoszenia testamentu, albo jeżeli postanowienie sądu odmawiające zarejestrowania fundacji stanie się prawomocne, spowoduje, że fundacja rodzinna w organizacji z mocy prawa ulegnie rozwiązaniu. Obecnie prowadzone są prace nad ustawą o zmianie ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, ustawy o obligacjach, ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 2992), która wprowadza zmiany także w przepisach związanych z fundacją rodzinną. W nowelizacji doprecyzowuje się, że w takim przypadku fundacja rodzinna w organizacji traci prawo do zwolnienia z podatku dochodowego i wtedy będzie zobowiązana do:

1) złożenia zeznania, o którym mowa w art. 27 ust. 1 ustawy o CIT, albo takich zeznań obejmujących okres od początku jej powstania oraz

2) zapłaty podatku wraz z odsetkami za zwłokę, przy czym odsetki nalicza się od następnego dnia po upływie terminu, o którym mowa w art. 27 ust. 1, do dnia zapłaty podatku włącznie.

Pojawia się więc pytanie, na podstawie jakich danych te zeznania będą przygotowywane. Wskazany obszar wymaga dalszego doprecyzowania.

Zasadniczo osobowość prawną fundacja rodzinna nabywać będzie z chwilą wpisu do rejestru fundacji rodzinnych, prowadzonego przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim. Obecnie wydaje się, że pierwszą operacją gospodarczą będzie ujęcie wniesienia majątku przez fundatora albo na podstawie aktu o utworzeniu fundacji albo ogłoszonego testamentu. Majątek fundacji rodzinnej przekazany jej przez fundatora będzie stanowić fundusz założycielski. Jego wartość nie będzie mogła być niższa niż 100 000 zł. Fundusz ten będzie musiał być wniesiony w całości przed zarejestrowaniem fundacji w rejestrze fundacji rodzinnych, z wyjątkiem fundacji ustanowionych w testamencie, w tym przypadku będzie on wnoszony najpóźniej w terminie dwóch lat od zarejestrowania fundacji. Wnosząc majątek do fundacji rodzinnej na pokrycie funduszu założycielskiego, fundator będzie sporządzał spis majątku w formie pisemnej. Natomiast zarząd aktualizuje spis mienia i odpowiada za aktualność tego spisu. Musi on pamiętać o tym, że w spisie mienia zamieszcza się informację o aktualnych proporcjach, ważnych z punktu widzenia rozliczeń w podatku dochodowym dla każdego z fundatorów oraz fundacji rodzinnej. W spisie majątku powinny być wymienione rzeczy lub prawa majątkowe wniesione przez fundatora albo osoby inne niż fundator zarówno przy ustanawianiu fundacji rodzinnej, jak i w trakcie jej funkcjonowania. Każda rzecz i prawo powinny wskazywać osobę wnoszącą mienie oraz mieć określoną wartość i rodzaj według stanu i cen z chwili wniesienia. Co ważne, fundacji rodzinnej nie będzie wolno zwracać fundatorowi mienia wniesionego na pokrycie funduszu założycielskiego, z wyjątkiem przypadków określonych w ustawie.

Przykład

Wartość mienia

Jak zostało wskazane, określa się proporcję wartości mienia wniesionego do fundacji rodzinnej przez każdego z fundatorów lub przez fundację rodzinną. Zgodnie z art. 28 u.f.r. mienie wniesione do fundacji rodzinnej w drodze darowizny albo spadku przez:

• fundatora lub jego małżonka, zstępnych, wstępnych lub rodzeństwo ‒ uważa się za wniesione przez fundatora;
• inne osoby ‒ uważa się za wniesione przez fundację rodzinną.

W przypadku gdy do fundacji rodzinnej mienie wnosi wspólny zstępny, wstępny albo rodzeństwo więcej niż jednego fundatora, mienie uważa się za wniesione przez wszystkich tych fundatorów w równych częściach.

Ustawa o fundacji rodzinnej wskazuje zasady określania wartości tego mienia. Przez wartość majątku zgodnie z art. 18 u.f.r. rozumie się wartość rynkową składników wniesionego mienia w innej postaci niż środki pieniężne, ustaloną na dzień wniesienia mienia, zgodnie z zasadami określonymi w ustawie o CIT. Nie ma zatem znaczenia, w jaki sposób majątek był ujmowany np. w ramach działalności gospodarczej prowadzonej uprzednio przez fundatora. Nie ma znaczenia, czy majątek w postaci środków trwałych czy wartości niematerialnych i prawnych w jego księgach rachunkowych był amortyzowany w sposób przyspieszony czy spowolniony – jego wartość ustala się zgodnie z zasadami amortyzacji podatkowej uprzednio stosowanymi.

Przepisy wskazują, że w przypadku mienia wniesionego do fundacji rodzinnej w postaci walut obcych jego wartość przelicza się na złote według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wniesienia mienia.

Warto przypomnieć, że statut może zawierać również szczegółowe wytyczne dotyczące inwestowania majątku fundacji rodzinnej. Majątek fundacji rodzinnej, rozumiany jako aktywa, będzie stanowić mienie w rozumieniu kodeksu cywilnego. Wyposażenie fundacji rodzinnej w początkowe aktywa będzie, jak wskazano wyżej, zadaniem fundatora, który przeniesie mienie przeznaczone na realizację celów fundacji rodzinnej i tym samym zasili fundusz założycielski. Fundator właśnie sporządza spis mienia wnoszonego do fundacji rodzinnej na pokrycie funduszu założycielskiego. W spisie mienia zamieszcza się informację o aktualnych proporcjach dla każdego z fundatorów oraz fundacji rodzinnej. Spis mienia sporządza się w formie pisemnej. Następnie zarząd aktualizuje spis mienia na koniec każdego roku obrotowego i odpowiada za aktualność tego spisu.

Nabycie nowych składników majątkowych przez fundację rodzinną nie będzie podlegać ograniczeniom. Należy zwrócić uwagę na brak ryzyka związanego z wnoszeniem darowizn przez dowolne osoby, w tym przy przekazywaniu darowizny przez spółki zależne od fundacji rodzinnej.

Prowadzenie rachunkowości

Zgodnie z art. 42 u.f.r. jednym z jej organów jest zarząd. A to oznacza, że on będzie kierownikiem jednostki w świetle przepisów prawa bilansowego i będzie odpowiadał za wszystkie obowiązki wynikające z ustawy o rachunkowości, a w szczególności za:

• przyjęte zasady (politykę) rachunkowości,
• prowadzenie, na podstawie dowodów księgowych, ksiąg rachunkowych, ujmujących zapisy zdarzeń w porządku chronologicznym i systematycznym,
• okresowe ustalanie lub sprawdzanie drogą inwentaryzacji rzeczywistego stanu aktywów i pasywów,
• wycenę aktywów i pasywów oraz ustalanie wyniku finansowego,
• sporządzanie sprawozdań finansowych,
• gromadzenie i przechowywanie dowodów księgowych oraz pozostałej dokumentacji przewidzianej ustawą,
• poddanie badaniu, składanie do właściwego rejestru sądowego, udostępnianie i ogłaszanie sprawozdań finansowych w przypadkach przewidzianych ustawą.

Zgodnie z art. 45 u.f.r., jeżeli organ fundacji rodzinnej jest wieloosobowy, na przewodniczącym oraz na członkach tego organu spoczywa obowiązek należytego organizowania jego prac, a w szczególności, gdy jest to konieczne, określenia w regulaminie sposobu organizacji i wykonywania czynności. Powyższe oznacza, że np. wszyscy członkowie zarządu w fundacji rodzinnej powinni podpisać sprawozdanie finansowe w sposób określony w art. 52 u.r.

W tym zakresie nie ma zastosowania art. 60 u.f.r. Wskazuje on, że złożenie podpisów przez wszystkich członków zarządu pod dokumentem wystawionym przez fundację rodzinną jest wymagane tylko w przypadku, gdy ustawa lub statut tak stanowi. A w tym wypadku właśnie ustawa o rachunkowości nakazuje złożenie podpisów przez wszystkich członków organu, który jest kierownikiem jednostki.

Fakultatywnym organem fundacji rodzinnej będzie rada nadzorcza, powoływana wówczas, gdy liczba beneficjentów przekroczy 25 osób. Zadaniem rady nadzorczej będzie sprawowanie nadzoru nad działalnością zarządu w zakresie zgodności z prawem oraz aktami obowiązującymi w fundacji rodzinnej. Jeśli taka rada nadzorcza będzie powołana, to jej zadaniem będzie m.in. wydanie opinii o sprawozdaniu finansowym na potrzeby wewnętrzne organu zatwierdzającego, współpraca z audytorem zarówno badającym sprawozdanie finansowe na podstawie prawa bilansowego, jak i przeprowadzającym dodatkowy audyt zgodnie z przepisami ustawy o fundacji rodzinnej. Na członkach rady nadzorczej będzie ciążyła odpowiedzialność wynikająca z art. 4a u.r. Przepis ten wskazuje, że te osoby są zobowiązane do zapewnienia, aby sprawozdanie finansowe, skonsolidowane sprawozdanie finansowe, sprawozdanie z działalności oraz sprawozdanie z działalności grupy kapitałowej spełniały wymagania przewidziane w ustawie o rachunkowości. Ponadto zgodnie z art. 4a ust. 2 u.r. kierownik jednostki oraz członkowie rady nadzorczej lub innego organu nadzorującego jednostki odpowiadają solidarnie wobec spółki za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem stanowiącym naruszenie obowiązku wskazanego wyżej.

W zakresie sprawozdania finansowego fundacji rodzinnej organem zatwierdzającym będzie zgromadzenie beneficjentów. Zgodnie z art. 70 u.f.r. uchwały zgromadzenia beneficjentów wymaga:

1) rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania finansowego fundacji rodzinnej za poprzedni rok obrotowy;

2) udzielenie absolutorium członkom zarządu fundacji rodzinnej z wykonania przez nich obowiązków;

3) podział lub pokrycie wyniku finansowego netto;

4) wybór firmy audytorskiej, w przypadku gdy sprawozdanie finansowe podlega badaniu.

Jako ważne rachunkowo rozwiązanie wskazać należy, że w sytuacji gdy wynikająca z zatwierdzonego sprawozdania finansowego za dany rok obrotowy wartość aktywów fundacji rodzinnej jest niższa niż wartość jej zobowiązań, zysk za ten rok obrotowy przeznacza się na pokrycie przyszłych strat fundacji rodzinnej. Zgromadzenie beneficjentów nie może w tej sytuacji podjąć innej decyzji.

Przykład 2

Uproszczenia w wycenie i sporządzaniu sprawozdań

Ustawa o rachunkowości nie przewiduje ograniczeń w możliwości stosowania uproszczeń przy sporządzaniu sprawozdania finansowego. Fundacje rodzinne będą więc mogły przygotowywać je według załącznika dla jednostek mikro lub małych – jeśli oczywiście wypełnią kryteria wskazane w art. 3 ust. 1a lub 1c u.r. O sporządzaniu uproszczonego sprawozdania będzie decydowało zgromadzenie beneficjentów. Wydaje się, że ze względu na charakter inwestycyjny działalności fundacji rodzinnych wiele z nich będzie spełniać kryteria do stosowania uproszczeń. W tych jednostkach nie będzie zapewne wielu zatrudnionych, a przychody, jakie będzie uzyskiwała taka fundacja, to będą przede wszystkim przychody zaliczane do pozostałych operacyjnych i finansowych. Te kategorie przychodów nie są brane pod uwagę przy ocenie przekroczenia progów, o których mowa w art. 3 ust. 1a lub 1c u.r.

Zgodnie z przyjętymi zapisami w dokumentacji zasad (polityki) rachunkowości fundacja rodzinna będzie też mogła stosować uproszczenia dotyczące ujmowania i wyceny aktywów i pasywów. Ze względu na możliwość korzystania ze zwolnienia z podmiotowego z CIT w zakresie większości przychodów fundacje rodzinne nie będą tworzyły rezerw i aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego.

Analizując możliwe uproszczenia, a przede wszystkim tworząc dokumentację polityki rachunkowości, zarząd fundacji rodzinnej jako kierownik jednostki musi pamiętać, że zgodnie z art. 6 u.f.r. fundacja rodzinna może wykonywać działalność gospodarczą w rozumieniu art. 3 ustawy z 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 221) tylko w zakresie:

1) zbywania mienia, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia;

2) najmu, dzierżawy lub udostępniania mienia do korzystania na innej podstawie;

3) przystępowania do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, mających swoją siedzibę w kraju lub za granicą, a także uczestnictwa w tych spółkach, funduszach, spółdzielniach oraz podmiotach;

4) nabywania i zbywania papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze;

5) udzielania pożyczek:

a) spółkom kapitałowym, w których fundacja rodzinna posiada udziały lub akcje,

b) spółkom osobowym, w których fundacja rodzinna uczestniczy jako wspólnik,

c) beneficjentom;

6) obrotu zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji rodzinnej;

7) prowadzenia przedsiębiorstwa w ramach gospodarstwa rolnego.

Taki zakres działalności wskazuje, że fundacje rodzinne, poza sytuacją, gdy będzie to dotyczyło gospodarstw rolnych, nie będą prowadziły działalności produkcyjnej i handlowej w zakresie towarów. Nie będą miały zatem dla nich znaczenia uproszczenia przewidziane w art. 28 ust. 3 i 4a u.r., dotyczące zasad ustalania kosztu wytworzenia produktu, czy w art. 34 ust. 1 pkt 2 u.r w odniesieniu do produkcji niezakończonej. Te zdarzenia nie będą po prostu występowały. Co ważne, jeśli w ramach fundacji rodzinnej będzie prowadzone gospodarstwo rolne, to warto, by w dokumentacji polityki rachunkowości odnieść się do Krajowego Standardu Rachunkowości nr 12 „Działalność rolnicza”. Zawiera on bardzo wiele wskazówek dotyczących ujmowania operacji gospodarczych związanych z produkcją rolniczą zwierzęcą i roślinną.

W każdej fundacji rodzinnej należy bardzo dokładnie przeanalizować stosowanie regulacji dotyczących instrumentów finansowych. Nawet większe fundacje rodzinne będą mogły zrezygnować ze stosowania w tym zakresie rozporządzenia ministra finansów z 12 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 277). Wprawdzie, jak wskazano wyżej, w portfelu majątku, z wykorzystaniem którego zarząd fundacji rodzinnej będzie na bieżąco prowadził działalność, mogą się znaleźć instrumenty finansowe, ale podmioty te będą mogły korzystać ze zwolnienia, o którym mowa w art. 28b u.r. Fundacje rodzinne raczej nie będą zatrudniały więcej niż 50 osób oraz będą uzyskiwały przychody finansowe i pozostałe przychody operacyjne, a nie przychody ze sprzedaży towarów i produktów.

Możliwość niestosowania rozporządzenia z 12 grudnia 2001 r. oznacza np., że:

• papiery wartościowe o charakterze właścicielskim w innych jednostkach będą wyceniane przede wszystkim w cenie nabycia pomniejszonej o odpisy z tytułu utraty wartości, chyba że będą to akcje jednostek notowane na aktywnym rynku; wtedy możliwa będzie wycena według wartości rynkowych, przy czym skutki wyceny takich akcji będą odnoszone na wynik finansowy (przychody lub koszty finansowe) w przypadku zaliczenia ich do inwestycji krótkoterminowych albo do kapitału z aktualizacji wyceny w przypadku długoterminowych inwestycji, jeśli ich wartość na dzień wyceny jest powyżej pierwotnej ceny nabycia; oczywiście zmiany wartości długoterminowych inwestycji poniżej ich ceny nabycia będą rozliczane wynikowo; [przykład 3]
• pożyczki będą wyceniane wartości uwzgledniającej naliczane odsetki według stopy nominalnej, a nie efektywnej stopy procentowej; należy jednak pamiętać o naliczaniu odsetek, nawet wtedy gdy będą one otrzymywane dopiero w przyszłości;
• inwestycje w pochodne papiery wartościowe powinny być ujmowane według ceny nabycia lub ceny rynkowej w zależności od tego, która z nich jest niższa, albo w wartości rynkowej lub inaczej określonej wartości godziwej, jeśli w polityce rachunkowości będzie przyjęte takie rozwiązania; wycena ta będzie miała skutki odnoszone zawsze na wynik finansowy. [przykład 4]

Przykład 3

Przykład 4

Należy jednak pamiętać, że nie wszystkie zmiany wartości aktywów i zobowiązań wynikające z wyceny dokonywanej zgodnie z zasadami rachunkowości będą miały odzwierciedlenie w wartości majątku na potrzeby aktualizacji spisu majątku. Ta wartość będzie ustalana według zasad przewidzianych w ustawie o CIT. A te nie honorują generalnie zmian wartości wynikających z wyceny bilansowej.

Przykład 5

Księgowość w fundacji rodzinnej ‒ niezależnie od tego, czy będzie prowadzona przez zatrudnioną księgową, czy zlecona biuru ‒ powinna odnosić się do specyfiki działalności, w tym strategii inwestycyjnej fundacji. Należy ten temat przemyśleć i przedyskutować z zarządem. To on jest przecież odpowiedzialny za stworzenie planu kont. A w nim powinny być wyodrębnione odpowiednie konta, aby właściwie ujmować obszary aktywności fundacji. Z reguły wyodrębnienie to będzie polegało na wskazaniu oddzielnych kont syntetycznych i analitycznych dotyczących poszczególnych operacji. Warto jednak zaznaczyć, że ważne jest wyodrębnienie wszystkich operacji dotyczących majątku tworzącego fundusz założycielski fundacji oraz wszelkich operacji dotyczących beneficjentów.

Przykład 6

CIT

Ważne podatkowo jest to, że fundacja rodzinna jest jako osoba prawna na mocy ustawy o CIT (art. 6 ust. 1 pkt 25) zwolniona z podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie prowadzonej działalności. Przy czym zwolnienie to nie dotyczy przychodu ze środka trwałego będącego budynkiem oraz nie ma zastosowania do działalności gospodarczej fundacji rodzinnej wykraczającej poza zakres określony w art. 6 u.f.r. Jednak w księgach też może pojawić się potrzeba ujęcia zdarzeń podatkowych. Opodatkowanie CIT w fundacji rodzinnej pojawi się w przypadku wypłaty świadczenia lub wydania mienia po jej likwidacji. W takim przypadku zapłaci ona podatek w wysokości 15 proc. podstawy opodatkowania (art. 24q ust. 1 ustawy o CIT). Podstawę opodatkowania CIT stanowi w takich przypadkach przychód odpowiadający wartości świadczenia lub wydanego mienia. Fundacja nie będzie go mogła pomniejszyć o koszty jego uzyskania ani uwzględnić np. amortyzacji składników jej majątku. Jednakże w razie rozwiązania fundacji rodzinnej wspomniany przychód odpowiadający wartości przekazanego (postawionego do dyspozycji) mienia jednostce wolno będzie pomniejszyć o tzw. wartość podatkową. Przepisy określają ją jako wartość mienia wniesionego przez fundatora, niezaliczoną wuprzednio w jakiejkolwiek formie do kosztów uzyskania przychodów, jaka zostałaby przyjęta przez fundatora za taki koszt, gdyby składnik ten został przez niego odpłatnie zbyty bezpośrednio przed wniesieniem go do fundacji rodzinnej, nie wyższą jednak od wartości rynkowej tego mienia (art. 24q ust. 4 ustawy o CIT). Można ją więc określić jako quasi-koszt fundacji (odpowiadający koszom, które przysługiwałyby fundatorowi w przypadku sprzedaży mienia, o którym mowa).

Obliczony podatek CIT fundacja rodzinna będzie musiała wpłacić w terminie do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym świadczenie lub mienie zostało przekazane lub postawione do dyspozycji. Podatek ten będzie zaksięgowany:

• Wn „Podatek dochodowy i inne obciążenia wyniku finansowego”,
• Ma „Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych”.

Należy też przypomnieć, że jeśli się pojawi działalność gospodarcza fundacji – wykraczająca poza zakres określony w art. 5 u.f.r. – to podmiot taki nie będzie korzystał ze wspomnianego wcześniej zwolnienia na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 25 ustawy o CIT. Tak wynika z art. 6 ust. 7 ustawy po nowelizacji, która jest obecnie procedowana. Co więcej, stawka podatku CIT będzie wynosić w takiej sytuacji 25 proc. podstawy opodatkowania. Podatek ten będzie również ujmowany jako obciążenie wyniku finansowego.

Więcej dowiesz się z książki "Ustawa o rachunkowości z komentarzem do zmian" dostępnej w Sklepie INFOR - Reklama własna