Biuro rachunkowe nie zapłaci podatku od kwoty, którą towarzystwo ubezpieczeniowe przelało klientom biura w zamian za szkody wywołane błędami w rozliczeniach podatkowych – orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku.
Chodziło o spółkę świadczącą usługi rachunkowo-księgowe, która wykupiła ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej, aby ograniczyć ryzyko związane z prowadzoną działalnością gospodarczą.
W latach 2017–2018 spółka błędnie naliczyła podatek dwóm swoim klientom. W efekcie musieli go dopłacić wraz z odsetkami za zwłokę. Klienci wystawili spółce noty obciążeniowe, a ta zwróciła się do towarzystwa ubezpieczeniowego o wypłatę na ich rzecz odszkodowania. Kwot wykazanych na notach obciążeniowych nie uwzględniła w kosztach uzyskania przychodu z uwagi na art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT. Przepis ten nie pozwala odliczać wydatków poniesionych na kary umowne i odszkodowania z tytułu wykonanych usług.
Towarzystwo ubezpieczeniowe wypłaciło odszkodowanie bezpośrednio poszkodowanym klientom. Otrzymali oni w ten sposób równowartość odsetek za zwłokę.
Spółka była przekonana, że odszkodowanie wypłacone przez towarzystwo ubezpieczeń nie jest dla niej przychodem. Tłumaczyła, że jest to kwota należna klientom w związku z poniesionym przez nich uszczerbkiem majątkowym. Jeśli już, to mogłaby być przychodem wyłącznie u poszkodowanych – argumentowała.
Przychód dla ubezpieczonej…
Nie zgodził się z nią dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. Zwrócił uwagę na to, że spółka jest odpowiedzialna za powstałą szkodę i zasadniczo za jej naprawienie. Skoro ubezpieczyła się od skutków tego typu sytuacji, to wypłacone odszkodowanie jest dla niej przysporzeniem majątkowym. To, że zostanie ono wypłacone bezpośrednio klientom, którzy ponieśli szkodę, nie ma znaczenia dla kwalifikacji odszkodowania jako przychodu ubezpieczonej – dodał dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej.
Podkreślił, że przychód jest powiązany z kosztami ubezpieczenia spółki, a te nie są wyłączone z kosztów podatkowych. W sprawie nie może być więc zastosowany art. 12 ust. 4 pkt 6a ustawy o CIT, który wyklucza z przychodów zwrócone wydatki niezaliczone do kosztów uzyskania przychodów.
…nie powstaje
Po stronie spółki stanął WSA w Gdańsku. Wyjaśnił, że kwoty odszkodowań są związane ze spłatą zobowiązań, które spółka musiałaby zapłacić z uwagi na wadliwe wykonanie usług. W konsekwencji środki otrzymane od ubezpieczyciela są jedynie zwrotem potencjalnie poniesionych wydatków i nie mogą być uznane za przychód w świetle art. 12 ust. 4 pkt 6a ustawy o CIT. Nie ma przy tym znaczenia kolejność poniesionych wydatków, czyli to, że ubezpieczyciel wypłacił je bezpośrednio klientom spółki, a nie jej samej – dodał gdański sąd. ©℗
Skarbówka błędnie wykłada przepisy
Wydawać się mogło, że stosowanie art. 12 ust. 4 pkt 6a ustawy o CIT nie powinno powodować problemów. Tymczasem organy podatkowe uzależniają możliwość skorzystania z nieopodatkowania zwracanych kwot od kolejności zdarzeń, to jest najpierw poniesienia wydatku, a następnie jego zwrotu. Jak słusznie zauważył WSA w Gdańsku, taka interpretacja prowadzi do nierównego traktowania podatników, którzy z przyczyn od siebie niezależnych otrzymali zwrot wydatków przed datą ich fizycznego poniesienia.
Organy podatkowe niesłusznie twierdzą również, że nie można wyłączyć z opodatkowania kwot odszkodowań, które dotyczą szkód wyrządzonych przez ubezpieczonych swoim kontrahentom (niezależnie od okoliczności, czy odszkodowanie zostanie wypłacone bezpośrednio pokrzywdzonemu, czy ubezpieczony najpierw wypłaci rekompensatę swojemu kontrahentowi, a potem uzyska odszkodowanie od ubezpieczyciela). Potwierdza to zarówno wskazany wyrok gdańskiego WSA, jak i orzeczenie Naczelnego Sądu Administracyjnego z 29 listopada 2022 r. (sygn. akt II FSK 726/20).
Nie zgadzam się także z tezą fiskusa, że możliwość wyłączenia z przychodów zwracanych kwot dotyczy tylko takich wydatków, które nie stanowią kosztów podatkowych. Nie wynika to z brzmienia przepisów. Co ciekawe, przez pewien czas Ministerstwo Finansów prezentowało stanowisko, że od uznania podatnika zależy, czy zaliczy on wydatek do kosztów podatkowych (przy okazji covidowych dofinansowań z FGŚP do wynagrodzeń pracowniczych – to stanowisko zostało następnie zmienione w interpretacjach indywidualnych). Widać zatem, że problemy z wykładnią tego przepisu istnieją i będą powodować spory z organami podatkowymi.
orzecznictwo
Wyrok WSA w Gdańsku z 28 lutego 2023 r., sygn. akt I SA/Gd 1094/22 wwwv.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia
