Subskrybuj nas na Youtube
Otrzymaliśmy od kontrahenta zapłatę 10 000 zł. Nie wskazał, na poczet jakich płatności powinna być ona zaliczona. Obecnie ma on od nas trzy faktury: 5230 zł + 180 zł odsetek, 5962 zl + 132 zł odsetek i 8520 zł. Jak powinnam prawidłowo rozliczyć tę płatność?
Jeśli strony w umowie nie określiły zasad zaliczania wpłat, to należy stosować art. 451 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.; dalej: k.c.). Zgodnie z nim, jeśli dłużnik mający kilka długów wskazał przy dokonywaniu wpłaty, na poczet którego z nich ma być ona zaliczona, to wierzyciel jest tym wyborem związany i nie może wpłaty zaliczyć w inny sposób. Wierzyciel może jedynie zaliczyć wpłatę w pierwszej kolejności na związane z tym długiem należności uboczne (odsetki).
Jeżeli dłużnik nie wskazał, na jaki dług zaliczyć wpłatę, ani z prawa wyboru w tym zakresie nie skorzystał wierzyciel, to wpłatę zalicza się przede wszystkim na poczet długu wymagalnego, a jeżeli jest kilka długów wymagalnych – na poczet najdawniej wymagalnego. [przykład 1]
Gdyby dłużnik nie skorzystał z prawa wskazania, na poczet którego z kilku długów ma być zaliczona wpłata, to określa to wierzyciel. Może on wybrać, na poczet którego długu ją zaliczy. Wybór ten będzie wiążący dla dłużnika, jeśli przyjmie on pokwitowanie (np. jako zestawienie do potwierdzenia salda w czasie inwentaryzacji), w którym wierzyciel zaliczył otrzymane świadczenie na poczet jednego z tych długów. Wówczas dłużnik nie może już żądać zaliczenia na poczet innego długu (art. 451 par. 2 k.c.).
Zauważyć należy, iż jeśli dłużnik odmówi przyjęcia takiego pokwitowania, to może on w tym momencie wskazać dług, na który wpłata ma być zaliczona. Dłużnik jest do tego uprawniony tylko niezwłocznie po otrzymaniu pokwitowania. Niedokonanie wyboru przez dłużnika w chwili dokonywania zapłaty i bierność wierzyciela w kwestii zarachowania wpłaty na jeden z kilku długów nie uprawnia już dłużnika do dokonywania wyboru, na poczet którego długu chce zaliczyć swoje świadczenie. [przykład 2]
Między spełnieniem świadczenia przez dłużnika, który nie wskazał, na poczet którego z wielu długów dokonał zapłaty, a wystawieniem przez wierzyciela pokwitowania powinno zachodzić bezpośrednie następstwo czasowe. W przeciwnym razie należy przyjąć, że żadna ze stron nie skorzystała z możliwości wyboru przewidzianej w art. 451 k.c. Tak uznał Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z 11 października 2005 r., sygn. akt I ACA 746/2005.
PRZYKŁAD 1
Trzy faktury
Otrzymaliśmy zapłatę od kontrahenta 10 000 zł. Nie wskazał, na poczet jakich płatności powinna być ona zaliczona. Obecnie ma on trzy faktury: nr 152/2014: 5230 zł + 180 zł odsetek, nr 230/2015: 5962 zł + 132 zł odsetek, nr 320/2015: 8520 zł.
Objaśnienia do schematu:
1. Otrzymanie zapłaty kwota 10 000 zł: strona Wn konta „Rachunek bankowy”, strona Ma konta „Rozrachunki z odbiorcami”.
Powyższa wpłata zostanie zaliczona: zapłata faktury nr 152/2014 – 5230 zł, odsetki od faktury 152/2014 –180 zł, częściowa zapłata faktury nr 230/2015 – 4590 zł.
Pozostała do uregulowania część faktury nr 230/2015, czyli 1372 zł, i dotychczas naliczone odsetki 132 zł, a także faktura nr 320/2015 – 8520 zł.
PRZYKŁAD 2
Inna intencja
Spółka ABC ma należności od kontrahenta B z tytułu dostaw i usług 16 000 zł z 3 stycznia 2015 r. i 18 000 zł z 2 lutego 2015 r.
Dłużnik wpłacił 10 000 zł, nie wskazując, na poczet której faktury zapłata została dokonana. Wierzyciel zaliczył ją na poczet faktury z 3 stycznia i poinformował e-mailem, że do zapłaty z tej faktury pozostało jeszcze 6000 zł oraz wartość 18 000 zł z faktury z 2 lutego.
Dłużnik niezwłocznie odpowiedział, że jego intencją była spłata faktury z 2 lutego. Wierzyciel powinien zatem dokonać zaliczenia spłaty 10 000 zł na poczet faktury z 2 lutego. Tym samym dłużnik powinien zapłacić jeszcze całą wartość z faktury z 3 stycznia – 16 000 zł i pozostałą część z faktury z 2 lutego – 8000 zł.
Podstawa prawna
Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 330 ze zm.).
