Za rok wejdą w życie przepisy o Centralnej Ewidencji Wyrobów Akcyzowych (CEWA). Następnie zaczną obowiązywać nowe kary dla przewoźników i odbiorców towarów monitorowanych za pomocą systemu SENT.
Zmiany te przewiduje opublikowany właśnie projekt nowelizacji ustawy o systemie monitorowania drogowego i kolejowego przewozu towarów oraz obrotu paliwami opałowymi, prawa energetycznego, ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw.
Zasadniczo ma on wejść w życie 12 miesięcy po publikacji w Dzienniku Ustaw, ale przepisy dotyczące Centralnej Ewidencji Wyrobów Akcyzowych (CEWA) będą obowiązywać od 1 lutego 2024 r., gdy w życie wejdzie obowiązek prowadzenia ewidencji i dokumentacji akcyzowych w jednolitym formacie XML.
Cofnięte zezwolenia
Projekt zakłada też inne zmiany. Jeżeli kontrolujący odkryją, że przynajmniej dwukrotnie w półrocznym okresie przedsiębiorca sprzedawał alkohol bez wydania paragonu z kasy rejestrującej albo posiada on w lokalu nielegalne automaty do gier hazardowych, to informacja o tym trafi do organu koncesyjnego, a ten będzie musiał cofnąć stosowne zezwolenie.
Zakupy kontrolowane
Ponadto fiskus otrzyma z budżetu więcej pieniędzy na nabycia sprawdzające, czyli zakupy kontrolowane. Już w 2023 r. limit środków w ramach Funduszu Nabycia Sprawdzającego wzrośnie z 1,7 mln zł do 5 mln zł i tyle samo będzie wynosić w kolejnych latach. Łącznie w latach 2022-2031 budżet wyda na nabycia sprawdzające 53,5 mln zł, a nie - jak planowano - 23,8 mln zł.
Akcyzowy JPK
Od 1 lutego 2024 r., wskutek utworzenia CEWA, ewidencje, o których mowa w art. 138a-138l i art. 138o ustawy o podatku akcyzowym, będą prowadzone w jednolitym formacie XML. Chodzi o ewidencjonowanie m.in.: suszu tytoniowego, energii elektrycznej, wyrobów alkoholowych, gazowych i węglowych oraz podatkowych znaków akcyzy.
Ministerstwo Finansów przekonuje, że przedsiębiorcy zaoszczędzą w ten sposób na kosztach wdrożenia i utrzymywania elektronicznych ewidencji akcyzowych. Najprawdopodobniej (to jeszcze nie jest pewne) będą przesyłać niezbędne dane za pomocą udostępnionego bezpłatnie przez MF interfejsu API. W tym celu musieliby uwierzytelnić się na Platformie Usług Elektronicznych Skarbowo-Celnych (PUESC), z tym że - jak wyjaśnia MF - większość podatników akcyzowych ma już to za sobą.
Resort liczy, że wdrożenie CEWA pozwoli zdalnie monitorować obrót wyrobami akcyzowymi, np. w składach podatkowych. To przełoży się na lepszą analizę ryzyka, czyli trafniejsze typowanie podatników do kontroli.
Więcej monitoringu
Najwięcej zmian ma dotyczyć tzw. pakietu przewozowego, czyli ustawy o systemie monitorowania drogowego i kolejowego przewozu towarów oraz obrotu paliwami opałowymi (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 104). Przepisy mają zostać uszczelnione. W uzasadnieniu czytamy, że „każde «wejście i wyjście» paliw silnikowych z baz magazynowych i ich dostarczenie do stacji paliw lub wolnostojących zbiorników przeznaczonych najczęściej do magazynowania paliw będzie podlegać monitorowaniu”.
W tym celu Ministerstwo Finansów zaproponowało m.in. zmianę dotychczasowych definicji podmiotu odbierającego i przewoźnika.
Więcej obowiązków i kar
Projekt zakłada, że jeszcze przed pierwszą rejestracją przewozu paliwa silnikowego podmioty je odbierające będą musiały zarejestrować w systemie SENT każde miejsce odbioru (stację paliw, stację kontenerową, zakładowe stacje paliw lub inne miejsca dostarczenia). Dane te trzeba będzie aktualizować. Za niewykonanie obowiązków będzie grozić kara 10 tys. zł.
W systemie SENT trzeba też będzie rejestrować przesyłki o wadze co najmniej 500 kg lub objętości co najmniej 500 l oraz podawać stan liczników na urządzeniach pomiarowych ze wszystkich dystrybutorów na stacjach paliw i stacjach kontenerowych.
Podmioty odbierające, które mimo obowiązującego już dziś wymogu nie uzupełnią zgłoszeń przewozu albo zrobią to niezgodnie ze stanem faktycznym, zapłacą karę w wysokości 5 tys. zł (przedsiębiorca) lub 1 tys. zł (osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej).
Nowe kary groziłyby również przewoźnikom. Zapłacą oni 100 tys. zł, jeśli wykonają usługę, mimo że adres dostawy paliwa będzie inny od adresu wskazanego w potwierdzeniu przyjęcia uproszczonego zgłoszenia rejestracyjnego, a fiskus nie ustali nabywcy lub posiadacza paliwa.
Projekt doprecyzowuje, kiedy dane o ilości, masie lub objętości towaru będą uważane za prawidłowe. Tak będzie, jeżeli stwierdzone rozbieżności nie będą większe niż 10 proc., ale zarazem będą wynikiem właściwości fizyko-chemicznych towaru (np. objętość paliwa zmieni się wskutek temperatury). Do tej pory wielu przedsiębiorców uważało, że każda różnica nie większa niż 10 proc. oznacza prawidłowość zgłoszenia w systemie SENT.
Zmienić mają się również zasady nakładania kar przez fiskusa. Naczelnik urzędu celno-skarbowego nie będzie musiał badać, czy zachodzą przesłanki do odstąpienia od kary. Za to postępowanie w sprawie nałożenia kary będzie mogło być wszczęte wyłącznie w okresie do 6 miesięcy od dnia zakończenia kontroli albo do 12 miesięcy od dnia niedopełnienia obowiązku (gdy naruszenie odkryto w wyniku analizy danych z systemu SENT).
Nowelizacja pozwoli też naczelnikowi UCS na składanie wniosków do sądu o przepadek na rzecz Skarbu Państwa środka transportu lub towaru, który nie został odebrany w ciągu 60 dni od uprawomocnienia się postanowienia dyrektora izby administracji skarbowej o wysokości opłat za ich usunięcie, strzeżenie i przechowywanie.
Ukarany będzie mógł starać się o umorzenie lub rozłożenie na raty sankcji zgodnie z przepisami ordynacji podatkowej (obecnie istnieją wątpliwości, czy właściwą podstawą prawną jest tu ordynacja, czy kodeks postępowania administracyjnego). ©℗
OPINIA
Oby rykoszetem nie oberwali uczciwi
Projektowane przepisy zaskakują surowością. W ustawie dotyczącej systemu SENT nie tylko przewiduje się nowe obowiązki ipowiązane znimi nowe kary, ale zmienione miałyby być również dotychczasowe regulacje, wskutek czego podatnikom będzie trudniej uniknąć kary. Zaskoczeniem nie jest utworzenie systemu CEWA, ale warto zwrócić uwagę na uzasadnienie. Mowa wnim otrafniejszym typowaniu podatników do kontroli. Nie można wykluczyć, że paliwowa szara strefa odżyła na tyle, iż niezbędne okazały się projektowane nowe kary. Oby rykoszetem nie oberwali uczciwi przedsiębiorcy.
OPINIA
Zmiana będzie ogromna i na pewno niełatwa
W projekcie nowelizacji brak jest szczegółów co do tego, jak będzie wyglądać ifunkcjonować CEWA. Zpewnością zostanie to uregulowane wrozporządzeniach wykonawczych. Szczegóły są niezwykle istotne, ponieważ przesyłanie danych z obecnie funkcjonujących ewidencji akcyzowych do CEWA wymaga dostosowania do projektowanego systemu. Najprostszy przykład to wymóg wskazania miejsca wskładzie podatkowym. Niektóre podmioty pokazują to miejsce wkilku kolumnach. Tymczasem wzaprezentowanych przez Ministerstwo Finansów makietach CEWA przewidziana jest na to tylko jedna kolumna.
Inny przykład, który będzie zpewnością sporym wyzwaniem, to sposób korygowania wpisów wewidencji. Metoda przewidziana wCEWA nie odzwierciedla tego, jak obecnie wsystemach finansowo-księgowych wprowadzane są korekty.
Pytaniem, które budzi spore emocje, jest to, jak często trzeba będzie przesyłać dane do CEWA. Podczas spotkań zprzedsiębiorcami resort finansów obiecywał, że nie będzie się to odbywać każdego dnia. Zarazem jednak wskazał, że na pewno trzeba to będzie robić częściej niż raz wmiesiącu.
W mojej ocenie po udostępnieniu schem iśrodowiska testowego do CEWA pojawi się jeszcze więcej praktycznych wyzwań. To będzie ogromna zmiana iprzygotowanie się do niej zajmie raczej miesiące niż tygodnie. Zmiana nie będzie łatwa także dla tych podmiotów, które zamierzają ręcznie uzupełniać wpisy wCEWA, bo skonfigurowanie własnego profilu inauka obsługi systemu będą dużym wyzwaniem.
Etap legislacyjny
Projekt nowelizacji ustawy o systemie monitorowania drogowego i kolejowego przewozu towarów oraz obrotu paliwami opałowymi, ustawy - Prawo energetyczne, ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw - w konsultacjach publicznych
