Z końcem stycznia mija termin do przekazania organom podatkowym PIT-11 oraz złożenia PIT-4R. Chociaż płatnicy robią to co roku, tym razem mogą mieć więcej trudności ze względu na zmiany zarówno w ustawie o PIT, jak i w samym formularzu.
Obowiązek ten dotyczy nie tylko płatników, lecz także tych podmiotów, które w formularzu PIT-11 wypełniają część informacyjną, tj. blok F („Informacja o wysokości przychodów, o których mowa w art. 20 ust. 1 ustawy”). Przypomnieć należy, że ta część jest wypełniana przez podmioty, które w odniesieniu do świadczeń przekazanych osobom fizycznym nie pełnią funkcji płatnika, a jedynie przekazują informacje o przychodach z tzw. innego źródła. Już od kilku lat ta część PIT-11 służy bowiem do realizacji obowiązków informacyjnych, zastępując tym samym uprzednio składany PIT-8C (przy czym obecnie PIT-8C również funkcjonuje, ale ma inne przeznaczenie). Warto dodać, że możliwa jest sytuacja, w której ten sam podmiot dla części przekazywanych świadczeń jest płatnikiem, a dla części tylko informatorem organu.
Uwaga! PIT-11 jako informację o przychodach z innych źródeł składają podmioty niebędące dla takich przychodów płatnikami, które przekazują wypłaty lub świadczenia stanowiące dla osoby fizycznej takie przychody. Obowiązek informacyjny w tym zakresie spoczywa na osobach fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, osobach prawnych i ich jednostkach organizacyjnych, jednostkach organizacyjnych niemających osobowości prawnej, a także na rolnikach, którzy dokonują wypłaty wynagrodzenia z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach.
Różne terminy
Bez względu na to, czy chodzi o PIT-11 mający charakter płatniczy, informacyjny czy łączony, to jako informacja roczna (tj. składana w związku z zakończeniem roku) musi on zostać dostarczony urzędowi skarbowemu elektronicznie do końca stycznia. Więcej czasu jest na przekazanie go podatnikowi, gdyż trzeba to zrobić do końca lutego. Co ważne, w tym przypadku można to uczynić w formie papierowej lub elektronicznie, według uzgodnień z podatnikiem.
Konsekwencje zmiany przepisów w trakcie roku
Jeżeli chodzi o PIT-11 będący informacją przekazywaną przez podmiot niebędący płatnikiem, to sprawa wydaje się prosta. Co jednak z PIT-11 składanym przez płatnika? Czy perturbacje z naliczaniem zaliczek w trakcie 2022 r., rolowanie ich kwot, a następnie zmiana przepisów i obowiązek porzucenia podwójnego naliczania zaliczek i to na dodatek bez rozliczenia kwot zaliczek niepobranych ze względu na odłożenie do późniejszego rozliczenie, wpływa na treść PIT-11? I tak, i nie.
Tak – bo rolowanie zaliczek powodowało, że zostały pobrane zaliczki w niższej kwocie i takie muszą być zaprezentowane w PIT-11.
Nie – bo płatnik w żaden szczególny sposób nie prezentuje w PIT-11 informacji o zrolowanych, rozliczonych, a także zrolowanych, ale nierozliczonych w trakcie 2022 r. zaliczkach.
Płatnik nie prezentuje również w żaden szczególny sposób zastosowanej w pierwszym półroczu 2022 r. ulgi dla klasy średniej.
Należy pamiętać o jednym: mimo wprowadzenia kolejnych nowelizacji Polskiego Ładu, dokładnie tak samo jak w poprzednich latach, w zakresie rozliczonych w trakcie roku przychodów, kosztów i pobranych zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych informacja PIT-11 zawiera dane wskazujące na to, co konkretnie wydarzyło się w trakcie roku w relacji podatnik‒płatnik, czyli faktycznie naliczone i pobrane, a następnie odprowadzone na rachunek urzędu skarbowego zaliczki na PIT. Rozliczenie „złotówka za złotówkę” czy inne eksperymenty prawodawcy nie wpływają w żaden sposób na obowiązki płatnika, w tym przy sporządzaniu PIT-11 za 2022 r.
Oczywiście przygotowując PIT-11 za 2022 r., trzeba posługiwać się wersją 29 formularza, nieco zmodyfikowaną w porównaniu z tą, którą płatnicy składali na początku 2022 r. za rok poprzedni. Jednak są to zmiany spowodowane nowelizacją, a funkcja i charakter informacji PIT-11 oraz rola przygotowującego ją płatnika nie uległy zmianie.
Informacja o pobranej składce zdrowotnej
Dla części płatników pewnym zaskoczeniem może być to, że w formularzu tym muszą zamieścić informacje o łącznej kwocie składek na ubezpieczenie zdrowotne pobranych przez płatnika. Absolutnie nie oznacza to, że w trakcie 2022 r. płatnik, przy naliczaniu zaliczek, był zobligowany czy uprawniony do rozliczenia jakiejś części składki na ubezpieczenie zdrowotne podatnika. Nic z tych rzeczy, akurat w tym zakresie, w jakim zaliczki na PIT są rozliczane w trakcie roku przez płatnika, żadne odliczenia składki zdrowotnej nie przysługują (w przeciwieństwie do przedsiębiorców opłacających podatek liniowy lub ryczałt od przychodów ewidencjonowanych).
W ślad za opisem do pola 122 informacji PIT-11, w którym prezentowana jest informacja o takich składkach, trzeba jednoznacznie zastrzec, że chodzi o pełną składkę, naliczoną według stawki 9 proc. W obowiązującym od początku 2022 r. stanie prawnym żaden wskaźnik 7,75 proc. (który uprzednio wyznaczał kwotę składki do odliczenia od podatku) nie funkcjonuje, gdyż całkowicie zniknął on z polskiej rzeczywistości fiskalnej! Co więcej, płatnik prezentuje w tym polu faktycznie pobraną w trakcie roku składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Oznacza to, że gdyby z jakiegokolwiek powodu jej nie pobrał, a tylko naliczył, to nie zaprezentuje jej w PIT-11. Można się zastanawiać, czemu w takim razie ma służyć ta informacja. Niepotrzebnie, bo wystarczy spojrzeć na przypis 23 do objaśnień stanowiących część formularza PIT-11 w najnowszej wersji 29. Jak zostało tam wskazane: „Składki w poz. 122 są uwzględniane w kwocie składek na obliczenie w zeznaniu podatkowym dodatkowego zwrotu z tytułu ulgi na dzieci, zgodnie z art. 27f ust. 9 ustawy”.
Przychody objęte nowymi zwolnieniami podatkowymi
Już na pierwszy rzut oka widać, że w porównaniu z wersją 27 formularza PIT-11 (składanego za 2021 r.) w znacznym stopniu rozbudowane zostały informacje o uzyskanych przez podatnika przychodach zwolnionych i takich właśnie zwolnieniach zastosowanych wobec nich przez płatnika. W szczególności dotyczy to części G formularza PIT-11. Oczywiście, jest to związane z wprowadzeniem od 2022 r. nowych zwolnień w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: ustawa o PIT). W konsekwencji oprócz pól, które przeznaczone są dla zwolnionych od PIT przychodów ze stypendiów, przychodów zwolnionych zagranicznych, z bezzwrotnej pomocy zagranicznej, a także przychodów uzyskanych przez podatników przed ukończeniem 26. roku życia, prawodawca żąda od płatnika, by ten wyodrębnił również informacje o przychodach objętych zwolnieniem właściwym dla:
- osób przenoszących się na stałe do Polski (art. 21 ust. 1 pkt 152 ustawy o PIT),
- rodziców (opiekunów) czwórki i więcej dzieci (art. 21 ust. 1 pkt 153 ustawy o PIT),
- aktywnych zawodowo seniorów (art. 21 ust. 1 pkt 154 ustawy o PIT).
Zaznaczyć przy tym należy, że w przypadku zarówno takich przychodów, jak i przychodów zwolnionych z uwagi na zastosowanie przepisów kierowanych do podatników, którzy nie ukończyli 26. roku życia (i płatników ich rozliczających), należy dokonać podziału uzyskanych przychodów ze względu na ich źródło na te:
- ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych,
- z umów zlecenia,
- z zasiłków macierzyńskich.
Jeżeli chodzi o przychody młodych podatników, tj. uzyskujących przychody do ukończenia 26. roku życia, możliwe jest jeszcze jedno źródło, którym są praktyki absolwenckie lub staż uczniowski.
Prawodawca zastosował dość specyficzny sposób prezentacji przychodów zwolnionych, rozdzielając do odrębnych wierszy przychody:
- zwolnione ze względu na to, że podatnik nie ukończył 26. roku życia, które prezentowane są „samodzielnie” (suma i w podziale na cztery źródła),
- objęte zwolnieniami wprowadzonymi w ramach Polskiego Ładu (aktywnych zawodowo emerytów, rodzin 4 plus oraz dla powracających z zagranicy).
Wygląda to trochę jakby prawodawca dołożył nowe pola do istniejącego formularza, ale nie miał czasu albo miejsca na ich rozdzielenie na poszczególne zwolnienia. Informacja, które spośród tych trzech zwolnień miało/miały zastosowanie w trakcie roku, prezentowana jest poprzez zaznaczenie odpowiedniej pozycji (kwadracika) ‒ 118, 119 lub 120. Dla takich przychodów nie wyodrębnia się kwot dla poszczególnych rodzajów zwolnień. I w istocie nie ma takiej potrzeby, gdyż wszystkie one są objęte jednym limitem zwolnienia, który w 2022 r. opiewa na kwotę 85 528 zł.
Zastosowana metoda prezentacji w rozbiciu na przychody objęte zwolnieniem dla młodego podatnika (poniżej 26. roku życia) i pozostałymi zwolnieniami (dla aktywnych zawodowo emerytów, rodzin 4 plus oraz dla powracających z zagranicy) może być nieco myląca. Otóż moim zdaniem takie rozbicie może wprowadzać w błąd, sugerując, że zwolnienie dla młodych podatników ma odrębny limit zwolnienia od trzech nowo dodanych zwolnień. Tymczasem tak nie jest. Osoby sporządzając PIT-11 – a także rzecz jasna w trakcie roku naliczając zaliczki (czy raczej stosując zwolnienie) ‒ muszą uwzględnić, że wszystkie cztery zwolnienia, czyli dla:
- młodych podatników (art. 21 ust. 1 pkt 148 ustawy o PIT),
- osób przenoszących się na stałe do Polski (art. 21 ust. 1 pkt 152 ustawy o PIT),
- rodziców (opiekunów) czwórki i więcej dzieci (art. 21 ust. 1 pkt 153 ustawy o PIT),
- aktywnych zawodowo seniorów (art. 21 ust. 1 pkt 154 ustawy o PIT)
‒ objęte są wspólnym rocznym limitem 85 528 zł. Zatem bez względu na to, z ilu zwolnień podatnik korzysta, kwota zwolnienia nie ulega multiplikacji.
O szczególnym obowiązku informacyjnym – realizowanym poprzez blok E formularza PIT-11 – muszą pamiętać zarówno ci płatnicy, którzy naliczali i pobierali zaliczki od dochodów młodych podatników (to już znamy z wersji 27 PIT-11 składanej za 2021 r.), jak i wypłacający wynagrodzenia podatnikom, którzy co prawda ukończyli odpowiednio 60 lat (kobiety) i 65 lat (mężczyźni), ale od ich dochodów były naliczone przez płatnika zaliczki.
Podsumowanie
Zmiany w ustawie o PIT spowodowały, że PIT-11 został poszerzony i płatnicy prezentują (przynajmniej potencjalnie) więcej informacji niż w poprzednich latach. Nie można jednak zapominać o roli i funkcji informacji PIT-11: jest to informacja o tym, co w trakcie roku przekazał podatnikowi i rozliczył płatnik (jeżeli chodzi o zaliczki – to rozliczył, a nie tylko powinien był rozliczyć!), a także ewentualnie o tym, że przekazał świadczenia, dla których nie jest płatnikiem. Należy podkreślić, że PIT-11 nie jest zeznaniem, rozliczeniem rocznym. Na szczęście pamiętał o tym prawodawca. ©℗
Podstawa prawna
art. 21 ust. 1 pkt 148, 152-154, art. 35, art. 39 ust. 1, art. 42 ust. 2 pkt 1, art. 42a ust. 1, art. 42e ust. 6 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2647; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 28; ustawa o PIT)
Zapraszamy do zadawania pytań