Co prawda już w 2022 r. pracodawcy nie mogli składać PIT-11 z fikcyjnymi numerami PESEL cudzoziemców, lecz w ubiegłym roku resort podkreślał jedynie, że nie należy wpisywać ciągu takich samych cyfr. Systemy informatyczne resortu przepuszczały natomiast tak wypełnione formularze. Potwierdzają to wpisy księgowych na forach branżowych. Pracodawcy mieli problem dopiero później - urzędy skarbowe dzwoniły bowiem do nich, aby skorygowali błąd.
W tym roku system nie przepuści już druków z ciągiem cyfr 1 lub 9 - co potwierdziło MF i co w praktyce przetestowali już nasi eksperci. W odpowiedzi na pytanie DGP resort podkreśla, że wielokrotnie informował o zmianie zasad - w licznych komunikatach. Dlatego też, jeśli pracownik nie ma numeru PESEL, pracodawca powinien wskazać mu, że istnieje konieczność pozyskania go na podstawie obowiązujących przepisów. Procedura nie jest trudna dla cudzoziemca, gdyż „By uzyskać PESEL, pracownik powinien złożyć wniosek o nadanie tego numeru do dowolnego urzędu gminy” - podkreśla MF.

Kłopot płatnika

- W tym roku problem wpisywania numeru PESEL w PIT-11 dla cudzoziemców może się jeszcze bardziej nasilić - podkreśla Michał Rodak, doradca podatkowy w Grant Thornton. Wyjaśnia, że wielu Ukraińców uzyskuje w Polsce przychody, natomiast nie mają oni tego numeru. W konsekwencji może dojść do sytuacji, w której płatnicy nie mają informacji o numerze PESEL podatnika. - Co ważne, nie mają oni obowiązku, aby w imieniu podatnika uzyskiwać tego typu numer. Szkopuł tkwi w tym, że brak PESEL-u pracownika czy zleceniobiorcy to problem dla płatnika. - To on bowiem jest zobowiązany do sporządzenia i złożenia rocznej informacji PIT-11 - podkreśla ekspert. Dodaje, że w przeciwnym razie na płatniku ciąży odpowiedzialność karno skarbowa, tj. kara do 180 stawek dziennych (art. 80 par. 2 ustawy z 10 września 1999 r. - Kodeks karny skarbowy; t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 859; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 2600).
Michał Rodak przyznaje, że mamy zatem do czynienia z sytuacją, w której płatnik może zostać ukarany za niezłożenie w terminie informacji PIT-11, natomiast nie ma on żadnych prawnych narzędzi, aby wymagać od podatnika przekazania mu numeru PESEL. - Dopóki brak jest prawnych podstaw do tego, aby płatnik mógł wymagać od podatnika przekazania mu numeru PESEL, w dalszym ciągu powinna być możliwość przesyłania informacji PIT-11 z użyciem ciągów znaków albo po prostu bez wskazywania numeru PESEL - twierdzi doradca podatkowy. Dodaje, że w przeciwnym razie płatnicy nie będą mogli wywiązać się z nałożonego na nich obowiązku.

Jest furtka…

Michał Rodak widzi jednak pewne wyjście, które zresztą już sprawdził. - Chociaż system nie przyjmie PIT-11 z ciągiem cyfr 1 lub 9, to nadal jest możliwe wysłanie tej informacji z ciągiem liczb 0 - twierdzi ekspert. Urząd może jednak to zakwestionować i poprosić o zmianę. W takiej sytuacji będzie jednak więcej czasu na uzyskanie numeru PESEL przez cudzoziemca. Nie będzie też mowy o niedopełnieniu obowiązków przez płatnika i karze za nieprzesłanie PIT-11 w terminie.©℗
Odpowiedź Ministerstwa Finansów z 10 stycznia 2023 r. na pytanie DGP
Jeśli pracownik nie ma numeru PESEL, pracodawca powinien wskazać mu, że istnieje konieczność pozyskania go na podstawie obowiązujących przepisów.
By uzyskać PESEL, pracownik powinien złożyć wniosek o nadanie tego numeru do dowolnego urzędu gminy. Szczegółowy opis działań znajduje się na stronie: https://www.gov.pl/web/gov/uzyskaj-numer-pesel-dla-cudzoziemcow. W uzasadnieniu wniosku należy wskazać przepisy ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników, w związku z przepisami ustawy o ewidencji ludności, które nakładają zarówno na płatnika, jak i na podatnika obowiązek podawania numeru PESEL organom podatkowym na dokumentach związanych z wykonywaniem zobowiązań podatkowych.
Od stycznia 2022 r. nie ma możliwości przesłania drogą elektroniczną informacji PIT-11 za 2022 r. z wpisanym ciągiem tych samych cyfr (np. 1111111111 czy 9999999999). Taka informacja nie zostanie przyjęta przez system.
Informacje w tym zakresie były wielokrotnie przekazywane przez Ministerstwo Finansów w komunikatach. Były to m.in.:
- komunikat z 20 października 2021 r. https://www.gov.pl/web/finanse/platniku-pamietaj-o-wlasciwym-pesel-lub-nip-swojego-pracownika
- komunikat z 3 grudnia 2021 r. https://www.gov.pl/web/finanse/platniku-pamietaj-o-wlasciwym-pesel-lub-nip-swojego-pracownika2
- komunikat z 26 stycznia 2022 r. https://www.gov.pl/web/finanse/platniku-pamietaj-o-wlasciwym-pesel-lub-nip-swojego-pracownika3
- komunikat z 10 stycznia 2023 r. https://www.gov.pl/web/finanse/platniku-pamietaj-o-prawidlowym-numerze-pesel-nip-podatnika
opinia eksperta
ikona lupy />
Damian Kłosowicz prawnik w kancelarii Staniek & Partners / Materiały prasowe
Słynny amerykański teoretyk prawa Lon Fuller sformułował kiedyś osiem warunków, jakie powinny być spełnione przez dobre prawo. Jednym z nich jest „możliwość realizacji”. Warunek ten oznacza, że wymóg nałożony przepisem powinien być nie tylko obiektywny, lecz także realny do spełnienia. Zatem idąc tym tropem, antyprzykładem dobrego prawa będzie konieczność podania numeru PESEL w PIT-11. Jakkolwiek Ministerstwo Finansów ma rację, że procedura nadania PESEL dla obcokrajowców nie jest skomplikowana, tak jest też druga strona medalu. Jest brak narzędzi prawnych dla pracodawcy, które pozwoliłyby -jeśli nie samodzielne uzyskiwanie PESEL dla pracowników -to przynajmniej realnie wymusić na pracowniku uzyskanie numeru PESEL, który może nie być zainteresowany uzyskaniem dla siebie tego identyfikatora.
Mamy więc sytuację, w której nakładamy obowiązek, którego realizacja jest uzależniona całkowicie od dobrej woli osoby trzeciej (pracownika lub zleceniodawcy) lub w ogóle kontaktu z nią (co w przypadku byłych pracowników może być bardzo utrudnione) -więc w wielu przypadkach nie będzie do spełnienia. Natomiast brak realizacji tego obowiązku będzie skutkował sankcjami karnymi skarbowymi. Z tego względu pożądane byłyby zmiany legislacyjne, które albo wyłączą konieczność podawania numeru PESEL w deklaracji PIT-11 w przypadku osób, które go nie ma, albo pozwolą na jego uzyskanie przez pracodawcę niezależnie od pracownika.©℗

poleca