Podatnik liniowy, który w przyszłym roku zaliczy składkę zdrowotną do kosztów uzyskania przychodu, zyska prawie 500 zł więcej, niż gdyby odjął ją od dochodu. Warto tak samo postępować ze składkami na ubezpieczenia społeczne, choć tu korzyść jest mniejsza.

rozwiń ›
Wczoraj poinformowaliśmy, że minister finansów podał na 2023 r. nowy limit rocznego odliczenia składki zdrowotnej przez przedsiębiorców płacących liniowy 19-proc. PIT. Limit ten wyniesie 10 200 zł – wynika z obwieszczenia opublikowanego w Monitorze Polskim z 19 grudnia 2022 r. pod poz. 1238. W bieżącym roku jest to 8700 zł.
Podatnik liniowy – jak przypomnieliśmy – ma dwie alternatywne możliwości odliczenia składki zdrowotnej. Może:
■ zaliczać ją do kosztów uzyskania przychodów (na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 58 ustawy o PIT) lub
■ odliczać ją od dochodu (na podstawie art. 30c ust. 2 pkt 2 ustawy o PIT).
W obu przypadkach roczny limit odliczenia jest taki sam, ale skutki finansowe obu rozwiązań są zdecydowanie inne.

Oszczędność na składce

Składka zdrowotna a podatek liniowy. W 2023 r. wzrośnie limit odliczenia
Składka zdrowotna a podatek liniowy. W 2023 r. wzrośnie limit odliczenia

Zobacz również
Bardziej opłaca się zaliczać składkę zdrowotną do kosztów uzyskania przychodu i to z dwóch powodów. Przede wszystkim w ten sposób zaoszczędza się na samej składce.
Składka zdrowotna jest bowiem liczona od dochodu ustalonego w ten sposób, że od przychodów z działalności gospodarczej odejmuje się koszty ich uzyskania oraz składki na ubezpieczenia społeczne. Stąd prosty wniosek: im niższy dochód, tym niższa podstawa wymiaru składki zdrowotnej.
Takiego efektu nie osiągniemy, gdy odejmiemy składkę zdrowotną od dochodu, bo wtedy dochód mamy wyliczony bez pomniejszenia go o składkę.
Potwierdziło to Ministerstwo Zdrowia w komunikacie z 26 lipca 2022 r., pisząc: „Konsekwencją zaliczenia zapłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne do kosztów uzyskania przychodu będzie pomniejszenie podstawy do wyliczenia składki zdrowotnej. Reasumując, w obowiązującym stanie prawnym dochód obliczany na potrzeby ustalenia składki zdrowotnej należnej od przedsiębiorcy opłacającego PIT w formie podatku liniowego może być pomniejszony o zapłacone składki zdrowotne jedynie w przypadku, gdy będzie ona zaliczona do kosztów uzyskania przychodu”.
Wyjaśnijmy to na przykładach za 2022 r. i 2023 r.

Przykład 1

Dwaj przedsiębiorcy A i B wybrali na 2022 r. podatek liniowy i obaj w związku z tym odliczają część płaconej przez siebie składki zdrowotnej – maksymalnie do wysokości rocznego limitu wynoszącego w tym roku 8700 zł. Każdy z nich robi to jednak inaczej.
Przedsiębiorca A odlicza składkę zdrowotną od dochodu, a przedsiębiorca B zalicza ją do kosztów uzyskania przychodu. Dzięki temu B obniża swój roczny przychód nie tylko o koszty prowadzonej działalności gospodarczej, lecz także o koszty zapłaconej składki zdrowotnej. Jego dochód będzie więc o 8700 zł niższy niż u przedsiębiorcy A.
Sama składka zdrowotna wynosi 4,9 proc. podstawy wymiaru. Skoro więc podstawa wymiaru składki u przedsiębiorcy B będzie w 2022 r. niższa o 8700 zł, to mniejsza będzie również sama składka. O ile? O tyle, ile wynosi 4,9 proc. obliczone od 8700 zł.
W 2022 r. zatem, zaliczając składkę zdrowotną do kosztów, przedsiębiorca B zaoszczędzi 426,30 zł (8700 zł x 4,9 proc.).
W 2023 r. korzyść będzie jeszcze większa.

Przykład 2

Dwaj przedsiębiorcy X i Y wybiorą na 2023 r. podatek liniowy i obaj w związku z tym będą odliczać część płaconej przez siebie składki zdrowotnej – maksymalnie do wysokości rocznego limitu, który w 2023 r. będzie wynosił 10 200 zł.
Przedsiębiorca X będzie odliczał składkę od dochodu, a przedsiębiorca Y zaliczy ją do kosztów uzyskania przychodu. Wskutek tego dochód przedsiębiorcy Y będzie o 10 200 zł niższy niż u przedsiębiorcy X.
Składka zdrowotna będzie nadal wynosić 4,9 proc. podstawy wymiaru. Skoro jednak podstawa wymiaru składki u przedsiębiorcy Y będzie w 2023 r. niższa o 10 200 zł, to i sama składka będzie mniejsza o 4,9 proc. obliczone od 10 200 zł.
W 2023 r. zatem, zaliczając składkę zdrowotną do kosztów, przedsiębiorca Y zaoszczędzi 499,80 zł (10 200 zł x 4,9 proc.).

Wyższa podatkowa strata

Na tym korzyści z zaliczenia składki zdrowotnej do kosztów się nie kończą. Skutkiem może być również to, że przedsiębiorca zamiast dochodu wykaże podatkową stratę (tak jest wtedy, gdy koszty przewyższają dochód). Nie uniknie przez to składki zdrowotnej, bo ta nie może być u liniowców niższa niż 9 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę. Tak wynika z art. 79a ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1285 ze zm., dalej: ustawa zdrowotna).
Profity będą tu natomiast podatkowe. Wykazaną stratę podatkową przedsiębiorca może bowiem odliczać od dochodu w pięciu kolejnych latach podatkowych (jeżeli tylko go uzyska). Dzięki temu będzie płacić PIT od niższego dochodu. Przypomnijmy, że w jednym roku można odjąć jednorazowo nawet do 5 mln zł straty (gdyby była wyższa, to nadwyżkę rozlicza się w pozostałych latach pięcioletniego okresu).

Do kosztów można zaliczyć także składki ZUS

Tę samą korzyść daje zaliczanie do kosztów uzyskania przychodu składek na ubezpieczenia społeczne, czyli na ubezpieczenia: emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe. W tym wypadku również przedsiębiorca – i to niezależnie od tego, czy płaci liniowy 19-proc. PIT, czy podatek według skali 12 proc. i 32 proc. – ma do wyboru:
■ odliczać składki od dochodu lub
■ zaliczać je do kosztów uzyskania przychodów (art. 26 ust. 1 pkt 2 i ust. 13a ustawy o PIT).
Bardziej opłaca się to drugie, co potwierdza informacja zamieszczona na rządowym portalu Biznes.gov.pl, nadzorowanym przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii. Czytamy na nim: „W wielu przypadkach bardziej opłacalne jest zaliczenie składek do kosztów uzyskania przychodu, zwłaszcza gdy masz niski dochód lub ponosisz straty. Jeśli odliczasz składki od dochodu, możesz je odliczyć tylko do wysokości dochodu. Jeśli dochód za dany rok okaże się niższy niż kwota składek, odliczyć można tylko część zapłaconych składek. Reszty nieodliczonych składek nie będziesz już mógł odliczyć w następnym roku. (…) Inaczej będzie, gdy zaliczasz składki do kosztów podatkowych. Jeśli zapłacone składki będą wyższe od przychodów, powstałą stratę możesz odliczyć od dochodu w następnych pięciu latach podatkowych”.

Zaliczenie składek na ubezpieczenia społeczne do kosztów nie wpłynie na składkę zdrowotną

Zaliczenie składek na ubezpieczenia społeczne do kosztów nie przyniesie natomiast drugiego skutku, o którym już wspomnieliśmy – nie wpłynie na wymiar składki zdrowotnej. Niezależnie bowiem od tego, czy składki ZUS odejmiemy od dochodu, czy zaliczymy je do kosztów uzyskania przychodu, to w obu przypadkach pomniejszą one podstawę wymiaru składki zdrowotnej. Z art. 81 ust. 2c ustawy zdrowotnej wynika bowiem jasno, że składka zdrowotna jest obliczana od dochodu (przychód minus koszty) pomniejszonego o kwotę składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jeżeli nie zostały one zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

Jest rozwiązanie: Zmiana art. 81 ust. 2c

Na razie można tylko apelować o zmianę art. 81 ust. 2c ustawy zdrowotnej w taki sposób, aby uwzględniał on również odliczenie składki zdrowotnej. Słowem, aby podstawą wymiaru składki zdrowotnej był dochód (przychód minus koszty) pomniejszony o kwotę składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne, o ile przedsiębiorca nie zaliczył ich do kosztów uzyskania przychodu.
Gdyby doszło do takiej zmiany, to odliczenie składki zdrowotnej – niezależnie, czy od dochodu, czy poprzez zaliczenie jej do kosztów – dawałoby ten sam skutek finansowy.

Ryczałt i karta podatkowa

Na całkiem innych zasadach odliczają składkę zdrowotną przedsiębiorcy, którzy wybrali ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Odejmują oni od przychodu (podatkowego) połowę zapłaconych składek zdrowotnych.
Nie obowiązuje ich tu żaden limit, a wymiar finansowy odliczenia zależy od stawki ryczałtu. Jest on jednak niewielki w relacji do wysokości zapłaconej składki. Pokazujemy to w tabeli.
Ryczałtowcy odliczają też składki na ubezpieczenia społeczne, z tym że wyłącznie od przychodu, pomniejszając w ten sposób podstawę opodatkowania (nie mogą zaliczyć ich do kosztów, ponieważ ryczałt z założenia wyklucza odliczanie kosztów).

Karta podatkowa

Podatnicy rozliczający się z fiskusem według karty podatkowej odliczają tylko składkę zdrowotną. Mogą pomniejszyć podatek o 19 proc. zapłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne. Nie mogą odliczać składek na ubezpieczenie społeczne, bo płacą podatek w wysokości wyznaczonej przez naczelnika urzędu skarbowego, a więc niezależnie od uzyskiwanych przychodów.

Składki na Fundusz Pracy

Jeszcze inaczej jest ze składkami na Fundusz Pracy. Tych nie da się odliczyć od dochodu, można je wyłącznie zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów. Ale to mogą zrobić tylko podatnicy liniowi oraz rozliczający się według skali podatkowej.
Składek na FP nie odliczają osoby rozliczające się ryczałtem ewidencjonowanym albo według karty podatkowej, bo przy tych formach opodatkowania nie odejmuje się kosztów.

Składki na Fundusz Solidarnościowy

To samo dotyczy składek na Fundusz Solidarnościowy. Przedsiębiorcy, którzy rozliczają się według skali podatkowej lub liniowym PIT, mogą zaliczyć je do kosztów uzyskania przychodu. Składek na FS nie odliczają natomiast przedsiębiorcy, którzy płacą ryczałt albo rozliczają się według karty podatkowej.©℗
Zasady odliczania składek
Forma opodatkowania Składki zdrowotne Składki na ubezpieczenia społeczne Składki na Fundusz Pracy Składki na Fundusz Solidarnościowy
Skala podatkowa PIT Brak odliczenia Koszt uzyskania przychodu lub odliczane od dochodu Koszt uzyskania przychodu Koszt uzyskania przychodu
Liniowy PIT Koszt uzyskania przychodu lub odliczane od dochodu, ale nie więcej niż 8700 zł rocznie (w 2023 r. – 10 200 zł) Koszt uzyskania przychodu lub odliczane od dochodu Koszt uzyskania przychodu Koszt uzyskania przychodu
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych Połowa składek odliczana od przychodu Odliczane od przychodu Brak odliczenia Brak odliczenia
Karta podatkowa Pomniejszenie podatku o 19 proc. składek Brak odliczenia Brak odliczenia Brak odliczenia
Co daje ryczałtowcom odliczanie w 2022 r. połowy składki zdrowotnej
Roczne przychody ryczałtowca Połowa miesięcznej składki zdrowotnej Skutek odliczenia od przychodu połowy miesięcznej składki zdrowotnej – w zależności od stawki ryczałtu
8,5 proc. 12 proc. 14 proc. 15 proc. 17 proc.
nie przekraczają 60 tys. zł 335,94 zł : 2 = 167,97 zł 14,28 zł 20,16 zł 23,52 zł 25,20 zł 28,55 zł
przekraczają 60 tys. zł, ale nie przekraczają 300 tys. zł 559,89 zł : 2 = 279,95 zł 23,80 zł 33,59 zł 39,19 zł 41,99 zł 47,59 zł
przekraczają 300 tys. zł 1007,81 zł : 2 = 503,91 zł 42,83 zł 60,47 zł 70,55 zł 75,59 zł 85,66 zł
Źródło: obliczenia własne