Kopacz: Powstanie nowa Ordynacja podatkowa. Mamy już do niej kierunkowe założenia

Premier wyjaśniła, że płacenie podatków jest obowiązkiem każdego obywatela, a obowiązkiem państwa, które utrzymuje się z podatków, jest szacunek i odpowiednie traktowanie podatników.

"Przyszedł czas na zmianę relacji między urzędnikiem a podatnikiem (...). Dzięki temu, że dojrzeliśmy do tego i stwierdziliśmy, że te relacje należy zdecydowanie zmienić, powstał projekt (...), kierunkowe założenia nowej Ordynacji podatkowej" - poinformowała premier. "Ten materiał powstał dzięki pracy komisji kodyfikacyjnej, pod kierownictwem pana profesora (Leonarda Etela - PAP). To wyjątkowo ważna rzecz, wprowadzająca wiele bardzo korzystnych rozwiązań dla podatnika, ale niezależnie od tego wprowadzająca równowagę między interesem podatnika a interesem publicznym" - dodała.

Zaznaczyła, że te założenia kierunkowe to zestaw, zbiór zasad, w oparciu o które powstanie nowa Ordynacja podatkowa.

Premier odwołała się do swojego expose, w którym powiedziała, że prawo w Polsce ma być tworzone dla 99 proc. uczciwych obywateli i ma być dla nich przyjazne.

Szefowa rządu przypomniała, że pierwsza Ordynacja podatkowa powstała w 1934 roku, a następna w 1997 roku. "Obecnie obowiązująca przeszła już ponad 80 nowelizacji i zmian, które wynikały z dwudziestu orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego" - zaznaczyła szefowa rządu.

"Zdecydowaliśmy się na bardzo trudny ruch, szczególnie że czasu do końca tej kadencji (Sejmu) jest niewiele, aby powstała nowa Ordynacja podatkowa. Po konsultacjach, do których tenże dokument trafi już od jutra i po przyjęciu przez Radę Ministrów tych założeń (...), będziemy oczywiście tworzyć ustawę" - oświadczyła Kopacz.

Minister finansów Mateusz Szczurek wyjaśnił, że nadszedł czas na nową ordynację, bowiem obecna staje się niefunkcjonalna "w związku z bagażem kolejnych nowelizacji i wyroków". Według niego obecna struktura tych przepisów nie nadaje się do dalszych modyfikacji. Minister dodał, że celem zmian jest z jednej strony wyważenie interesów podatnika i jego praw, a z drugiej interesu publicznego.

Szef resortu finansów podkreślił ponadto, że planowane jest kompleksowe rozwiązanie, a nie zmiana jednego szczegółu, który wyrwany z kontekstu mógłby przynieść więcej szkód niż pożytku. Wskazał, że w założeniach nacisk położono na nowe formy postępowania, np. ugody czy konsultacje - czyli rozwiązania, które spowodują, że kontakty między podatnikiem a fiskusem będą tańsze i bardziej skuteczne dla obu stron. Szczurek poinformował, że skrócony zostanie okres przedawnienia zobowiązań podatkowych, a jednocześnie zwiększy się stabilizująca funkcja przedawnienia. Większa ma być też rola tzw. czynności sprawdzających. "A więc mniej kontroli, a więcej - mniej uciążliwych form" - powiedział.

Obecny na konferencji przewodniczący Komisji Kodyfikacyjnej Ogólnego Prawa Podatkowego Leonard Etel powiedział, że przygotowując nową Ordynację podatkową trzeba sobie odpowiedzieć na pytanie, po co to się robi. Wyjaśnił, że komisja wyłoniła dwa główne cele nowych przepisów.

"Pierwszy - to konieczność ochrony praw podatnika w jego relacjach z organami podatkowymi. (...) Teraz jest tak, że podatnik czuje się bardzo niedobrze w tych relacjach" - powiedział prof. Etel. Dodał, że w dużej mierze spowodowane jest to tym, że w Ordynacji podatkowej brakuje niektórych regulacji, które powinny w niej się znaleźć.

"Drugi cel, także powszechnie identyfikowany, związany jest z tym, że należy podnieść efektywność wymiaru i poboru podatków. Nie może być tak, że pobór podatków kosztuje więcej niż sam podatek. Nie może być tak, że garstka podatników nieuczciwych naraża skarb państwa na ubytek dochodów budżetowych, a państwo jest bezbronne. Trzeba ten cel w nowej Ordynacji podatkowej także zrealizować" - podkreślił przewodniczący komisji.

Zaznaczył, że kierunkowe założenia nie są projektem ani premier Ewy Kopacz, ani ministra Szczurka, ale zostały opracowane przez zespół składający się z pięciu profesorów prawa podatkowego, trzech sędziów sądu administracyjnego, trzech przedstawicieli organów podatkowych, trzech przedstawicieli firm doradztwa podatkowego i przedstawiciela prezydenta.

"W tym zespole znalazły się - w moim odczuciu - wszystkie osoby, które są w stanie wskazać na problemy, które występują na gruncie obecnej Ordynacji podatkowej, a które nie powinny być w nowej Ordynacji podatkowej" - dodał prof. Etel.

Komisja zaproponowała w przygotowanym przez siebie dokumencie m.in., by podatnikom dać uprawnienie do uzyskiwania z wielu źródeł informacji o charakterze urzędowym oraz ochronę, jeśli podatnik się do nich zastosuje. Podatnicy mogliby dokonać uzgodnień z organem podatkowym co do przeszłych lub przyszłych rozliczeń – zanim dojdzie do sporu. W ustawie znalazłaby się procedura rozwiązywania sporów z udziałem mediatorów.

Założenia przewidują dłuższe terminy na wniesienie odwołania lub zażalenia - odpowiednio do 30 i 14 dni.

Zmiany mają dotyczyć też przedawnień zobowiązań podatkowych. Organ podatkowy miałby skrócony czas na dokonanie wymiaru podatku (doręczenia decyzji pierwszej instancji) - 3 lata dla rozliczenia podatków spoza działalności gospodarczej i 5 lat do rozliczeń przedsiębiorców. W przypadku, gdy wysokość podatku jest znana (wynika z deklaracji, decyzji) organ podatkowy mógłby egzekwować należności przez 5 lat.

W założeniach znalazła się propozycja wprowadzenia postępowania uproszczonego. Założenia przewidują też wprowadzenie do Ordynacji ogólnych zasad prawa podatkowego m.in. zasady ugodowego załatwiania spraw, czy zasady rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatnika (in dubio pro tributario).

Nowa Ordynacja ma też zawierać katalog podstawowych praw i obowiązków podatnika. Wśród nich miałoby się znaleźć m.in.: prawo do rzetelnego, bezstronnego, sprawnego i terminowego załatwiania sprawy podatkowej; prawo do ochrony prywatności i danych podatnika; prawo do naprawienia szkody; prawo do uzyskania informacji; prawo do uprzejmego, profesjonalnego i sprawiedliwego traktowania.

Na nowo zostaną uregulowane zasady pełnomocnictw - najważniejsza zmiana będzie dotyczyła pełnomocnictwa ogólnego. Nie trzeba będzie przedstawiać pełnomocnictwa do akt każdej sprawy. Pełnomocnictwa znajdą się w internetowym „Centralnym Rejestrze Pełnomocnictw Ogólnych”.

Przewidziano centralizację zasad udzielania interpretacji indywidualnych w przypadku podatków lokalnych oraz utworzenie wspólnej bazy do publikacji takich interpretacji.

Zwiększona ma być rola tzw. czynności sprawdzających, jako mniej sformalizowanej formy weryfikacji zobowiązań. Będą one mieć pierwszeństwo przed wszczęciem kontroli podatkowej i kończyć się złożeniem przez podatnika korekty. Korekta poniżej 50 zł nie wymagałby jakiegokolwiek udziału podatnika.

Ponadto zaproponowano uporządkowanie procedury kontroli podatkowej. Zdaniem Komisji powinna być ona przyjazna dla podmiotów wywiązujących się z obowiązków podatkowych. Natomiast kontrola skarbowa powinna być nakierowana na zwalczanie przestępczości skarbowej: działania w zorganizowanej grupie przestępczej, pranie brudnych pieniędzy, wystawianie pustych faktur itp.

W przyszłej Ordynacji ma się też znaleźć tzw. klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania. Miałaby ona uniemożliwić dokonywanie sztucznych i nie mających uzasadnienia gospodarczego czynności, za pomocą których podatnik próbowałby ominąć przepisy i osiągnąć korzyści podatkowe. Ciężar udowodnienia tych okoliczności będzie spoczywał na organach fiskusa. "Wraz z klauzulą przewidziano instytucje prawne zapewniające podatnikowi jak najwyższy stopień bezpieczeństwa prawnego" - wskazała Komisja.